Azərbaycan və avropa şurasi
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
98 cəzasının tətbiqini nəzərdə tutan cinayətlərin sayı qanunvericilikdə 33-dən 12-yə endirildi. Nəhayət, 1998-ci il fevral ayının 3-də ölkə Prezidenti Milli Məclisə ölüm cəzasının ləğv olunması ilə bağlı müraciət etdi. Dövlət başçısı müraciətdə cinayət hüquq siyasətini hərtərəfli təhlil edərək ədalət, azadlıq, humanizm və insanpərvərlik kimi yüksək ideallara sadiq qalaraq ölkədə ölüm cəzasının ləğv edilməsi qənaətinə gəldiyini bildirdi və bu tarixi bəyanatın zəruriliyini əsaslandırdı. Parlament ölüm cəzasının ləğvi ilə bağlı ölkə Prezidentinin təklifini dəstəklədi və Azərbaycanda ölüm cəzası ləğv olundu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra atdığı ilk addımlardan biri də əfv institutunun bərpası oldu. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 4 may 1995-ci il tarixli fərmanı ilə Əfv məsələləri komissiyası yaradıldı. Həmin dövrdən bu günə qədər komissiya tərəfindən minlərlə məhkumun sənədləri araşdırılmışdır. Nəticədə Azərbaycan Prezidenti tərəfindən 45 əfv fərmanı imzalanmış və 4869 nəfər əfv edilmişdir. Bu dövr ərzində humanizm siyasətinin davamı olaraq məhkum olunmuş şəxslərə münasibətdə əfv siyasəti ilə yanası, amnistiya aktlarının tətbiqi də həyata keçirilmiş, 1995-ci ildən indiyə kimi 9 amnistiya aktı 96 mindən çox şəxsə tətbiq edilmiş, o cümlədən təxminən 25 min məhkum cəzaçəkmə müəssisələrindən azad olunmuşdur. Qeyd edilən amnistiya aktlarından biri Avropa Şurasına üzvlüklə bağlı idi. Belə ki, 2001-ci il yanvarın 16-da respublika Prezidenti Heydər Əliyev Azərbaycanın Avropa Şurası üzvlüyünə qəbul edilməsi münasibətilə növbəti dəfə amnistiya haqqında qərar layihəsini qanunvericilik təşəbbüsü ilə Milli Məclisə təqdim etdi. Bu amnistiya aktının tətbiqi nəticəsində cəzaçəkmə yerlərindən təqribən 2300 şəxs azadlığa buraxılmış, 800 şəxsin cəzası yarıya endirilmiş, 4400 şəxs azadlıqdan məhrumetmə ilə bağlı olmayan cəzalardan azad edilmiş, istintaq orqanları və məhkəmələr tərəfindən 1300 şəxs barəsində cinayət təqibinə xitam verilmiş, habelə intizam xarakterli hərbi hissədən 120 hərbi qulluqçu azad olunmuşdu. Bu humanist siyasət indi də davam etdirilir. Son iki amnistiya aktı Azərbaycanın birinci xanımı, Milli Məclisin üzvü, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə Milli Məclis tərəfindən qəbul edilmişdir. Əfv və amnistiya institutlarının bərpa edilməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında və beynəlxalq aktlarda təsbit olunmuş insan hüquq və azadlıqlarına, ümumbəşəri dəyərlərə, humanizm və insanpərvərlik ənənələrinə, azadlıq və demokratiya ideallarına hörmət və ehtiramı təcəssüm etdirir. Milli Məclis tərəfindən 2000-ci ilin iyul ayında qəbul edilmiş və sentyabrın 1-dən qüvvədə olan Cəzaların İcrası Məcəlləsi isə penitensiar sahədə islahatların yeni mərhələsinin hüquqi bazası olmuşdur. Bu hüquqi sənəd cəza siyasətinin 99 humanistləşməsinə, məhkumların vətəndaş hüquqlarının qorunmasına və penitensiar müəssisələrdə saxlanma şəraitinin ümumi qəbul olunmuş beynəlxalq normalara uyğunlaşmasına yönəldilmişdir. Qanun hazırlanarkən BMT tərəfindən 1955-ci ildə qəbul olunmuş "Məhkumlarla rəftar qaydalarının minimum standartları", Avropa Şurası tərəfindən 1987-ci ildə qəbul olunmuş "Avropada penitensiar qaydalar", habelə törətdikləri cinayətə görə dövlət məcburiyyət tədbirləri təsirinə məruz qalmış şəxslərin saxlanmasına və onlarla davranışa həsr olunmuş digər beynəlxalq aktlar nəzərə alınmışdır. Son illərdə respublikanın cəzaçəkmə müəssisələrində məhkumlar üçün normal yaşayış, sosial-məişət şəraitinin yaradılması, onların sağlamlıqlarının qorunmasına yönəlmiş tədbirlər, kütləvi informasiya vasitələri ilə əlaqələrin genişləndirilməsi, penitensiar sahədə ötən dövrdən yadigar qalmış məxfilik pərdəsinin aradan götürülməsi, beynəlxalq və insan haqlarını müdafiə edən qeyri- hökumət təşkilatları ilə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi islahatların ilkin nəticələridir. Bütün islah-əmək müəssisələrində əsaslı şəkildə təmir-tikinti, abadlıq işləri aparılmış, məhkumların saxlanma vəziyyəti, onların yaşayış, maddi-məişət şəraitləri nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşdırılmışdır. Məhkumların sağlamlığının qorunması sahəsində müsbət dəyişikliklər baş vermişdir. Azadlıqdan məhrumetmə yerlərində fəaliyyət göstərən tibb xidmətləri yenidən qurulmuş, məhkumların ambulator və stasionar şəkildə müalicəsi üçün hər bir şərait yaradılmışdır. Həll olunan problem vacib sayılaraq bu işə Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi də cəlb olunmuşdur. 01 iyun 2000-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikası ilə Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi arasında azadlıqdan məhrumetmə yerlərində məhbuslarla görüşlərə dair səlahiyyətləri həyata keçirmək haqqında saziş imzalanmış və hazırda həmin təşkilatın nümayəndələri cəzaçəkmə yerlərinə maneəsiz baş çəkirlər. Bütün bu tədbirlər, həmçinin məhkumların yaşayış şəraitinin, onların qidalanmasının yaxşılaşdırılması son nəticədə azadlıqdan məhrumetmə yerlərində məhkumların ölüm hallarının kəskin şəkildə aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 22 fevral tarixli "İnsan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sahəsində tədbirlər haqqında" Fərmanında və onun 18 iyun 1998-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət Proqramı"nda məhkumların saxlanma şəraitinin yaxşılaşdırılması və cəza çəkənlərin beynəlxalq tələblərə uyğun saxlanması üçün zəruri tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. 1999-cu il fevral ayının 11-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev "İslah-əmək müəssisələrində və istintaq təcridxanalarında qanunçuluğun möhkəmləndirilməsi, cəzaların icrası qaydalarının təmin edilməsi və hüquqi islahatların həyata keçirilməsinə dair tədbirlər haqqında" Fərman Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|