Azərbaycan xalqinin maddi VƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTİNİn qəDİm köKLƏRİ
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
161 "Мюнхенский востоковед-любитель Франц Бабингер,работая в семей-ном архиве князей и графов Фуггеров в Аугсбурге,наткнулся на некие старинные тексты,которые относились к событиям 1553-1555 годов.Эти тексты былт срисованы со стены одного здания, служившего, видимо конюшней, и никто никогда не придовал им значения,принимая их за экзоти- ческую картинку из Стамбула, либо за затейлтвый орнамерт. Словом,ерунда, случайно оказавшаяся среди деловых бумаг. Но Франц Бабингер не называл бы себя востоковедом,не читай он книг профессора Томсена и не узнай в найденном тексте древнетюркские руническое письмо! Он отправил фотокопии Вилгельму Томсену в Копенгаген.Но и тот был поставлен в тупик.Присланные руны при их сходстве с древнетюркскими все таки отличались.Лишь специальное исследование все расставило по местам : перед учеными предстал европейский диалект тюркского языка." Diktor mətni sinxron tərcümə edir: "Münhendən olan həvəskar şərqşünas Frans Babinger Ausburqda Fuqqerlərə mənsub knyaz və qrafların arxivində işlərkən 1553-1555-ci illərin hadisələrindən bəhs edən qədim mətnlərə rast gəldi.Bu mətnlər əvvəllər,çox güman ki,tövlə olmuş bir binanın divarlarından kopiyalanmışdı və heç kəs onlara heç bir əhəmiyyət vermirdi.Lakin Babinger Tomsenin əsərləri ilə tanış olduğundan bu mətnin hərflərinin qədim türk əlifbasının hərflərini xatırlatdığını dərhal sezdi və onları Kopenhagenə-Vilhelm Tomsenə göndərdi.Mətnləri alan Tomsen çətin vəziyyətə düşdü.Yazının hərfləri türk hərflərini xatırlatsa da, onlardan bir qədər fərqlənirdi.Yalnız xüsusi tədqiqatlardan sonra hər şey aydın oldu: Alimlərin önünə türk dilinin Avropa dialekti çıxmışdı." Ekranda Avropa türk əlifbası görüntülənir. Diktor mətni: "Alimlər çaş-baş qalmışdılar.Bu yazı Avropada nə gəzir? Tapılan mətn macar salnamələrindən məlum olan bir hadisədən söhbət açdığı üçün onun Avropa mənşəliliyinə heç bir şübhə yox idi.Mətnin dilini Tomsen "qədim macar dili" adlandırdı.Sonralar məlum oldu ki, bu sekellərin dilidir. Sekellər artıq çoxdan macarlaşmış olsalar da və türk dilini unutsalar da özlərinin türk mənşəliliyini unutmamışdılar.Məlumat üçün bildirək ki, sekellər haqqında ilk yazılı məlumat eradan əvvəl 5-ci əsrə aiddir və Herodotun qələminə məxsusdur. Herodot bu xalqdan "skolot" adı ilə bəhs etmiş, onu iskit,yəni tük xalqı adlandır- mışdır.Ərəb müəllifləri isə bu türk xalqının adını "eskil" və "eşkil" kimi çəkir və onların bulqar türklərinin bir qolu olduğunu qeyd edirlər." Ekranda hərəkət edən karvanın günəşin fonunda silueti görünür.Bu süjeti Soltan Hacıbəyovun "Karvan" simfonik suitası müşayiət edyr. 162 Ekranda "Qlozel daşları" və onların üzərindəki maral təsvirləri və yazıları görüntülənir. Diktor mətni: "16-cı əsrə və türk-sekellərə aid olan türkcə yazılar əldə olan ən son yazı- lar olsa da, İtaliya və Avstriyadan tapılan və ən əskiləri eradan əvvəl 7-ci əsrə aid edilən etrusk yazıları isə Avropanın heç də ən qədim türk yazıları deyil. Avropa ərazisindən üzə çıxan və tükcə olduğu təsbit edilən ən qədim yazı nümunələri Fransanın Vichy adlı məntəqəsindən tapılmışdır və onların yaşı nə az- nə çox, düz 4 min 5 yüz ildir və bu yazılar elmə məlum ən qədim fonetik əlifba ilə yazılmışdır." Ekranda filoloq alim Elməddin Əlibəyzadə peyda olur.Alt tərəfdə onun adı,soy adı və elmi dərəcəsi yazılr.O deyir: "1924- cü ildə Fransanın Vichy bölgəsində bir ərazi,mülk sahibi 3 min parçadan ibarət olan kitabələr aşkar etmişdir."Qlozel" muzeyində saxlanılan bu kitabələrin oxunması problem olaraq qalırdı.Miladdan öncə 2500-ci ilə aid edilən bu kitabələr.Türkiyə alimləri Xaluq Tarcan və Kazım Mirşan tərəfindən oxunaraq əlifbanın "öntürkcə" olduğu təsdiq edildi.Sarbon Universitetində keçirilən "Əlifba yazının başlanğıcı və Qlozel kitabələri" adlı konfransda kitabədəki hərflərlə bağlı illər boyu davam edən mübahisələrə son qoyuldu.Kitabələrdəki hərflərin qarşılıqlı müqayisəsi, arlarındakı qabarıq bənzərliyin sübutu salondakı müxtəlif millətlərdən olan elm adamlarını inandırdı,verilən izahat,gətirilən dəlil və sübutlar böyük alqışa səbəb oldu. Kazım Mirşan kitabələrdəki hərflərin "öntürk" hərfləri olduğunu aydınlaşdıraraq dedi:"Kitabələrdəki əlifba etrusk əlifbasına çox yaxındır.Etrusk əlifbası daha gec çağlara aid olan latın əlifbasını doğurmuşdur.Etruskca ilə heç bir bağlılığı olmayan yunan əlifbasının da öntüklərə əsaslandığını bilirik.Finikiya və kiril əlifbaları da xüsusi bir istisna təşkil emir, bunun bir çox nümunələrini verən çoxlu kitabələr mövcuddur." Ekranda Oxon-Yenisey və "Qlozel" əlifbalarının müqayisəli sxemi görüntülənir. Alim sözünə kadr arxasından davam edir: "Türkiyənin "Hürriyyət" qəzetində həmin kitabələrdən nümunələr verilib. Qəzetdə qədim türk-"Orxon-Yenisey"lə "Qiozel" əlifbalarının müqayisəli sxemi də var." Ekranda yenidən görünən Elməddin Əlibəyzadə sözünə davam edir: "Bu alqışa layiq kəşf,açıqlamalar və elmi fikir məlum Orxon-Yenisey əlif- basının miladdan sonrakı dövrün məhsulu deyil, məh zçox-çox qədimlərin məhsulu Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|