Azərbaycanda doğulan uşaqların cins nisbətinin pozulmasına zəmin yaradan mexanizmlər
partnyor qurumlarla məsləhətləşərək razılaşdırılmışdır
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. Kəmiyyət üsullarına əsaslanan tədqiqat metodologiyası
- Metodologiya
- 2.3. Keyfiyyət üsullarına əsaslanan tədqiqat metodologiyası
13 aparılacağı regionlar partnyor qurumlarla məsləhətləşərək razılaşdırılmışdır. İntervyular zamanı bütün hökumət nümayəndələri Azərbaycan cəmiyyətində ailə və oğul övladlarının vacibliyini qeyd etmişlər. Dünyaya gələn uşaqların cinsinə görə nisbətinin pozulması ölkədə uşaqların sayının azalmasına gətirib çıxaran iqtisadi problemlərlə, həmçinin oğlan uşaqlarının olmasını həvəsləndirən adət-ənənə ilə əlaqələndirilmişdir. Reproduktiv sağlamlıq xidmətləri ölkədəki problemlərdən biri kimi qeyd edilmişdir, həmçinin bəzi intervyularda səhiyyə işçilərinin davranışı tənqid edilmişdir. “Süni abort mədəniyyətinin” mövcudluğu (yəni süni abortun ailə planlaşdırılması vasitəsi kimi ümumi qəbulu) dölün cinsinə görə selektiv süni abortların sayının artmasında təsiredici amil kimi qeyd edilmişdir. Ekspertlərdən biri gender bərabərliyinə nail olmaq və dəyişiklik həyata keçirmək üçün qadınları səlahiyyətləndirmək məqsədi daşıyan yeni strategiyaların müəyyən olunmasına istiqamətlənmiş fəaliyyət planları və proqramların zəruriliyini vurğulamışdır. Sosial və iqtisadi şərtlər, reproduktiv sağlamlıq xidmətləri, ailə strukturu, gender rolları və oğlan uşaqların vacibliyinə dair münasibətin davam etməsi məsələsi də xüsusi vurğulanmışdır.
Adı
Vəzifəsi İntervyunun tarixi Fərid Babayev BMT-nin Əhali Fondunun Azərbaycandakı Nümayəndəliyinin Baş Müşaviri 3 sentyabr 2012 Sədaqət Qəhrəmanova Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini 4 sentyabr 2012 Rza Allahverdiyev Dövlət Statistika Komitəsinin Əhali və gender statistikası şöbəsinin müdiri 4 sentyabr 2012 Gülsura Hüseynova Müstəqil ekspert 5 sentyabr 2012 Rəna İbrahimbəyova Müstəqil ekspert 5 sentyabr 2012 Rəcəb Səttarov Sosial Tədqiqatlar üzrə Beynəlxalq Mərkəzin Direktoru 6 sentyabr 2012 Munir Məmmədzade UNICEF-in Azərbaycan nümayəndəliyinin Uşaqların Müdafiəsi Proqramının rəhbəri 6 sentyabr 2012 Yulia Əliyeva Kamilla Dadaşova Qafqaz Tədqiqat Resurs Mərkəzləri Proqramı
“Simmetriya” təşkilatının rəhbəri 7 sentyabr 2012 7 sentyabr 2012
Ölkə üzrə dünyaya gələn uşaqların cinsinə görə nisbətinin hesablanması üçün üç əsas məlumat mənbələri vardır: • Əhalinin siyahıyaalınmaları (1989, 1999 və 2009-cu illər üçün ) • Keyfiyyətli məlumatlarla təmin edən əhalinin qeydiyyat sistemi (Meslé et al, 2007)
14 • Ev təsərrüfatları sorğusu, daha dəqiq desək, 2011-ci ildə Azərbaycanda keçirilmiş Demoqrafiya və Sağlamlıq Sorğusu (AzDSS-2011), 2001-ci ildə keçirilmiş Azərbaycanda Reproduktiv Sağlamlıq Sorğusu (Serbanescu et al, 2003). Tədqiqatın bu hissəsində, əsas mənbə kimi AzDSS-2011-in məlumatlarından istifadə olunmuşdur, çünki, bunlar əhalinin subqruplarının təhlilinə imkan yaradır və əlaqədar məsələlər üzrə keyfiyyətli məlumatlarla təmin edir, məsələn əhali arasında nəsivermə üzrə olan meyllər, kontraseptivlərin istifadəsi və süni abortlar 3 .
Sağlamlıq Sorğusundaəldə edilmiş keyfiyyətli məlumatlardan da istifadə olunmuşdur (Serbanescu et al, 2003). 2.3. Keyfiyyət üsullarına əsaslanan tədqiqat metodologiyası Kəmiyyət üsulları vasitəsilə aparılan tədqiqatlar coğrafi və sosial-iqtisadi xüsusiyyətlərə görə dünyaya gələn uşaqların cinsinə görə nisbəti haqqında məlumat əldə etmək üçün dəyərli olmuşdur. Son tədqiqatlara əsasən ehtimal etmək olar ki, Azərbaycanda bu nisbət, oğlan uşaqlarına üstünlük verilməsi nəticəsində pozulmuşdur (Asiya İnkişaf Bankı, 2005; Duthé, 2012; Hotacsu at al., 2001; Guilmoto, 2009; Guilmoto, 2013; Meslé et al., 2007; UNFPA, 2012). Eyni problemlə üzləşən digər ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycanda da sözügedən nisbətin pozulmasına zəmin yaradan səbəbləri araşdırmaq və problemin həllinə dair tövsiyyələr irəli sürmək üçün keyfiyyət üsulları vasitəsilə aparılan tədqiqata ehtiyac var idi (Guilmoto, 2013; Mesle et al, 2007). Cədvəl 2. Keyfiyyət üsullarına əsaslanan sorğunun əhatə etdiyi iqtisadi rayonlar və onların demoqrafik göstəriciləri, Azərbaycan Respublikası İqtisadi rayonlar
Süni abortların ümumi əmsalı
Yeni doğulmuş uşaqların cinsə görə nisbəti Son üç ildə süni abort- lar (%)
Kontraseptivlərdən istifadə (%) Süni abortların səbəbi (dölün cinsinə görə seçim) % Süni abortla yekunlaşan hamiləliklər (%) Bakı
2.1 125
12.0 56 4 51 Abşeron
2.7 142
13.0 41 5 54 Gəncə-Qazax 3.5 112
18.0 50 1 55 Lənkəran
1.3 94 7.5 47 9 37 Quba-Xaçmaz 1.0
140 6.0
57 6 35 Aran 2.4
129 13.0
49 2 46 3 AzDSS-2011 Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən 2011-ci ilin avqust-oktyabr aylarında keçirilmişdir. Bu sorğuda ölkəni təmsil edən 15-49 yaşda 9381 qadını əhatə edərək 7704 ailə iştirak etmişdir. Sorğunun məqsədi nəsilvermə, uşaq ölümü, ailə planlaşdırılması, ana və uşaq sağlamlığının səviyyəsi və onlarla bağlı tendensiyalar haqda məlumat toplamaq olmuşdur. Sorğu üçün Naxçıvan Muxtar Respublikasından başqa Azərbaycanın hər bir iqtisadi rayonu üzrə göstəricilər əldə edilmişdir. 2-ci fəsil Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|