Azərbaycanda siyasi partiyalar: seçKİDƏN seçKİYƏ

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
1
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: 
SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
BAKI - 2010
AZƏRBAYCAN  RESPUBLİKASININ  PREZİDENTİ  YANINDA
STRATEJİ  ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ
Tahirə Allahyarova 
Fərhad Məmmədov

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
2
Elmi redaktor:
Elxan Nuriyev
siyasi elmlər doktoru, professor, 
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında 
Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru
Rəyçilər:
Cəmil Həsənli
tarix elmləri doktoru, professor
Musa Qasımlı
tarix elmləri doktoru, professor
Texniki redaktor, korrektor:
Aqşin Məmmədov
Dizayner:
İntiqam Məhəmmədli

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
3
ANNOTASİYA
Azərbaycanda  dördüncü  çağırış  parlament  seçkiləri      
07 noyabr 2010-cu il tarixində keçiriləcək. Artıq seçki qa-
bağı  mərhələ  ifadəsini  tətbiq  etmək  olar.  Bu  mərhələdə 
milli məkanda  siyasi partiyaların fəaliyyəti, seçkilərdə işti-
rak proqramı, əvvəlki mərhələlərdən fərqli strateji və taktiki 
tədbirlər  planı,  müxalifət  partiyalarının  mövcud  olduqları 
iflas  durumundan  çıxmaq  üçün  hər  hansı  ciddi  konsep-
siyasının  olub-olmadığı,  resursları  və  potensialları,  siya-
si  mübarizədə  qüvvələrin  konfiqurasiyası  və  s.  məsələlərə 
nəzər salmaq vacibdir. Bunun üçün də eyni zamanda par-
tiyaların  yaranma  tarixi  və  fəaliyyət  dinamikalarının  əsas  
xüsusiyyətlərini yada salmaq önəmlidir.
Təqdim  olunan  kitabın  hazırlanmasında  “Research  Co-
uncil”  müstəqil  araşdırmalar  birliyinin  siyasi  partiyaların 
liderləri və funksionerləri ilə apardığı “Azərbaycanda siya-
si partiyalar - 2010:  parlament seçkiləri öncəsi durum və 
planlar  haqqında  sosioloji  sorğu”nun  materiallarından  və 
Mərkəzi  Seçki  Komissiyasının  “Azərbaycan  Respublikasın-
da 1995–2008-ci illərdə keçirilmiş parlament və prezident 
seçkilərində  siyasi  partiyaların  iştirakı  barədə”  adlı  rəsmi 
statistik məlumatlarından istifadə edilmişdir.
Kitab  ölkədə  siyasi  partiyaların  yaranması,  dinamikası, 
seçki proseslərində iştirakı və real vəziyyəti ilə maraqlanan 
geniş oxucu auditoriyasına ünvanlanmışdır. 

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
4

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
5
MÜNDƏRİCAT 
  Giriş 
6
1. Azərbaycanda partiyaların yaranması və dinamikasının 
  əsas xüsusiyyətləri  
9
2. Partiyaların ideoloji spektri 
23 
3. Müstəqillik dövründə siyasi məkanda mövcud olan 
  bloklar və birliklər 
31 
4. Siyasi partiyaların  ötən illərin  seçki proseslərində iştirakı  39 
5. Seçki - 2010. Müxalifətyönlü siyasi partiyaların resursları 
  və seçki taktikası 
75
6. Partiyalar haqqında yeni qanunun qəbul edilməsinə                              
və partiyaların dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsinə  
   
 
münasibət (mövqelər və rəylər) 
87
7. Siyasi partiyalar 2010-cu ilin parlament seçkiləri ərəfəsində:  
  yekunlar, tövsiyələr, proqnozlar 
98 
8. Azərbaycanda siyasi partiyalar - 2010:  
  parlament seçkiləri öncəsi vəziyyət və əsas məqsədlər 
113
      
  İstifadə olunmuş  elektron mənbələr 
146

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
6
Siyasi partiya  davamlı struktura malik olan, daimi siya-
si fəaliyyət göstərən, üzvlərinin siyasi iradəsini təmsil edən, 
dövlətin siyasi kursunun  müəyyənləşməsini və onu həyata 
keçirən orqanların işində iştirak edilməsini əsas vəzifə hesab 
edən müstəqil ictimai birlikdir .
Siyasi tarixdə partiyasız, birpartiyalı, ikipartiyalı və çoxpar-
tiyalı hakimiyyətlər mövcud olmuşdur. Partiyasız sistemlərdə 
ya rəsmi qeydiyyata alınmış partiya olmur, ya da partiyaların 
hər hansı fəaliyyətinə qadağa qoyulur. Partiyasız seçkilərdə 
hər namizəd özünü müstəqil şəkildə təmsil edir. Belə sistemə 
tarixi nümunə kimi Corc Vaşinqton administrasiyasını və ABŞ 
Konqresinin ilk seçkilərini göstərmək olar. 
Partiyaların  genezisi  -  yaranma  və  formalaşma  xüsu-
siyyətləri  onların  ideologiyasına,  mövqeyinə,  cəmiyyətdəki 
münasibətlərə və siyasi sistemin inkişafına çox böyük təsir 
göstərən amillərdəndir. Bu,  olduqca mürəkkəb və ziddiyyətli 
proses olduğu üçün politoloqların məsələ barədə hər hansı 
yekdil qənaətləri mövcud deyil. Partiya sistemi on, hətta yüz 
il ərzində formalaşa bilər, lakin qısa müddət ərzində onun 
keyfiyyət  baxımından  dəyişməsi  və  ya  transformasiyası, 
hətta ən mükəmməl siyasi texnologiyalar tətbiq edilsə belə, 
qeyri-realdır. 
Ümumən qəbul olunmuş fikrə görə, partiyaların yaranma 
xüsusiyyətləri ona görə fərqlidir ki, hər bir dövlətin inkişaf 
mərhələləri,  həll  etməli  olduğu  problemlər,  qarşısında  du-
ran vəzifələr, məqsədlər fərqlidir. Bütün bunlar elmdə “par-
tiyaların  mənşəyi”  adlı  problem  kimi  məlumdur.  “Mənşə” 
fenomeni hər bir ölkədə partiya sisteminə genetik xas olan 
(“anadangəlmə ləkə” kimi) bir amil qismində çıxış edir.  Bu 
GİRİŞ

---