Az?Rbaycan
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Iki dağ **
- Oğlan – qız məqbərəsi **
- Gəlin qayası **
- Oğlan – qız dağı
83 gedirdi. Atların kişnərtisindən, yaralıların iniltisindən qulaq batırdı. Savaş neçə gün, neçə gecə davam etdi. Düşmən güc gəldi, elin varı yağmalandı, növbə qızlara çatdı. Qızlarla düşmən arasında bircə addım qalmışdı. Qırx qız əlini göyə qaldırıb tanrıdan mərhəmət diləyərək dedi: – Ey ulu tanrı, bizi düşmənə qismət edincə ya daşa, ya da quşa döndər. Dua qurtaran kimi qırx incəbel qız kəkliyə çevrilir. Ancaq uçmaq cəhdi uğursuz olur. Qırx yağı əlini uzadıb onların ayaqlarından yapışıb pərvazlanmağa qoymur. Qırx xınalı kəklik tanrıya yalvarır: – Ey tanrı, sən bizi quşa çevirdin, bəs niyə düşmən əlində əsir – yesir etdin? Elə bu zaman kəkliklərin ayağından yapışmış yağılar kərtənkəliyə çevrilirlər. Onların əl izləri isə kəkliklərin ayağında qalır. Deyirlər ki, o vaxtdan həmin yer qırxlar adlanır.
84 Deyirlər ki, qədim zamanlarda yer üzündə iki dev varmış. Bu devlərin biri Məğribdə, o birisi Məşriqdə yaşayırmış. Bunlar qolda – qüvvətdə bir – birindən geri qalmazmış. Hər ikisi öz igidliyindən dəm vurub "mənəm – mənəm" deyərmiş. Onlar bir – birinin haqqında çox eşidibmiş, amma heç vaxt görüşməyiblərmiş. "Iki qoçun başı bir qazanda qaynamaz!" – deyib, Naxçıvanda görüşmək qərarına gəlirlər. Uzun səfərdən sonra onlar Naxçıvanda üz – üzə durub vuruşmağa başlayırlar. Vuruşları çox çəkir. Heç biri üstün gələmmir. Bu minvalnan xeyli vuruşurlar, di gəl bir şey çıxmır. Devlər qurşaq tuturlar, genə bir – birini yıxammırlar. Axırda toppuz vuruşuna keçirlər. Sən demə, bu devlərdən biri qadınmış, o biri kişi. Amma bu məsələdən kişi devin xəbəri yoxuymuş. Toppuz vuruşu da çox bərk gedir. Birinci, ikinci vuruşda toppuzlar göydə toqquşur. Üçüncü vuruşda toppuzu bir – birinin başına endirə bilirlər. Qadın devin toppuzu kişi devin başın haçalayır, kişi devi toppuzu da nə təhər bərk dəyirsə, qadın dev uşaq salmalı olur. Həm də zərbələrini bərk vurduqlarından bir – birindən aralı düşürlər. Kişi dev öz əməlindən peşman olur, yaralı – yaralı başını qaldırır ki, qadın devi görsün, amma qadın dev çox aralı düşmüşmüş. Devlərin vuruşu göylərə xoş getmir. Hər iki devi tanrı daşa döndərir. Üstündən xeyli keçəndən sonra devlər iki dağa dönüb aralıdan bir – birinə baxırlar. O vaxtdan kişi dev "Haça dağ", qadın dev isə "Ağrı dağ" adıyla tanınır. Ağrı dağın yanında balası da var.
Qədim zamanlarda Araz çayının qırağında iki qonşu kəndin adamları bir – biriynən yaxından dostluq edərmiş. Kəndlilər bir – birinin evinə gedər, hər dərdinə, sevincinə şərik
85 olarmışlar. Bu kəndlərdən biri indiki Aza kəndi, o biri də Arazın o tayındakı kəndlərdən biri imiş. Belə rəvayət edirlər ki, Aza kəndində bir kişinin gözünün ağı – qarası bircə oğlu varmış. Kişi bütün var – dövlətini oğluna qurban deyib onu böyüdürmüş. Aylar, illər keçir, bu oğlan böyüyüb boya – başa çatır. Eşq sevdası onun da başına dolur. O, Arazın o tayındakı kənddə bir qıza aşiq olur. Elə bil ki, oğlanın göbəyini həmin kənddə kəsiblərmiş, oğlan ordan əl çəkmir, qıznan tez – tez görüşürmüş. Sən demə, qızı həmin kənddə çox varlı bir kişinin oğlu da istəyirmiş. Di gəl ki, qız varlı oğlana getmək istəmirmiş. Məsələ çox müşkülləşir. Qız da ki, açılışıb ürəyini heç kimə deyə bilmir. Xəlvətcə qonşu kənddə istədiyi oğlana xəbər göndərir. Özü də Araz çayının qırağına gəlir ki, qoşulub qaçsın. Bu vaxt qızı güdən varlı bunları görür. Qan vurur onun beyninə. O, qızı istəyən oğlanı ağır yaralayıb atır Araza. Sonra da qızı qaçırmaq istəyir. Qız duyuq düşüb başlayır Arazın qırağıynan qaçmağa. Görür ki, çayın suları al qana boyanıb. Qızı qəhər boğur. Varlı oğlan da onun dalınca gəlir. Qız onun əlindən qurtarmaq üçün özünü çaya atır. Çayın burulğanı qızı da qoynuna alır. Hay – küyə gələnlər neyləyirlərsə onları qurtara bilmirlər. Çay hər ikisini aparır. Hamı varlı oğlana nifrət yağdırır. Kasıb oğlanın atası var – yoxunu töküb hər iki gəncin nakam məhəbbətinə Aza kəndində qoşa məqbərə tikdirir. O vaxtdan da həmin qoşa məqbərəyə "Oğlan – qız məqəbrəsi" deyirlər.
86 Qədim zamanlarda Şahbuzun çox ucqar kəndlərindən birində gözəlliyi aləmə yayılan sərv boylu bir gəlin varmış. Əri düşmənlə vuruşmada həlak olubmuş. Gəlinin qumral gözləri, ilan kimi qıvrılan qoşa hörüyü cavanların canına od salarmış. Gəlin isə öz gözəlliyinə baxıb qüssələnərmiş. Yaxından, uzaqdan gələn elçilər həmişə kor – peşman geri qayıdarmış. Günlərin bir günü gəlini tanımadığı bir oğlan qaçırır. Oğlan qorxusundan gəlini dağlara aparır. Onlar başı göylərə dəyən Toğlu qayayla Salvartı dağının arasından keçəndə gəlin çırpınıb oğlanın əlindən çıxmaq istəyir, ancaq bacarmır. Əlacsız qalan gəlin uca qaya başında üzünü göylərə tutub aman istəyir... Daşa dönmüş gəlinin abidəsi o vaxtdan el arasında "Gəlin qayası" adıyla tanınır. . .
Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|