Азярбайъан милли елмляр академийасы игтисадиййат институту

240 
 

 
əhəmiyyətinə görə idarəetmə obyektlərinin 
sıralanması; 

 
idarəetmə nəzəriyyəsinin və praktikasının 
vəhdətinin təmin edilməsi; 

 
idarəetmə obyektlərinin rəqabət 
üstünlüklərinin qorunub  saxlanılması və 
inkişafı; 

 
ixtisaslaşma səviyyəsinin, idarəetmənin 
universallaşdırılmasının və 
mərkəzləşdirilməsinin səmərəliliyi; 

 
idarəetmə prinsiplərinin təşkilatlanması 
(fəaliyyətin nəticələrinə görə intizam, 
paralellik prinsipinə, proporsionallığa, 
fasiləsizliyə və məsuliyyət prinsipinə əməl 
edilməsi); 

 
amillər üzrə idarəetmə qərarlarının 
alternativ variantlarının müqayisəsinin 
təmin edilməsi (zaman, keyfiyyət, risk və 
s.) 
 
2.
 
Menecer kadrlara 
şamil edilən ixtisas 
tələblərinin yerinə 
yetirilməsi 
Menecerlərə şamil edilən ixtisas tələblərini 
aşağıdakı kimi sistemləşdirmək mümkündür: 

 
ümumi hazırlıq; 

 
iqtisadi-hüquqi hazırlıq; 

 
menecment sahəsində peşəkar hazırlıq; 

 
qeyri-müəyyənlik şəraitində keyfiyyətli 
idarəetmə qərarlarının hazırlanması bacarığı; 

 
yüksək məqsədlərə nail olmaq üçün 
təşkilatçılıq bacarığı; 

 
insanlarla ünsiyyət, sıx təmas yaratmaq; 

 
praktik təcrübə və vərdişlər; 
3.
 
İdarəetmə 
metodlarının səmərəli 
şəkildə 
uyğunlaşdırılması 
İdarəetmənin əsas metodlarına aşağıdakıları 
şamil etmək olar: 

 
məcburiyyət metodu; 

 
motivləşdirmə metodu; 

 
əmin etmə metodu. 
 

---

241 
 
4.
 
Təsərrüfat 
subyektində idarəetmə 
sisteminin  təşkili 
İdarəetmə sistemi üzrə strukturun qurulması: 

 
xarici mühit üzrə struktur; 

 
daxili struktur.   
5.
 
Strateji planların 
prioritetləri 
Ali idarəetmə rəhbərliyinin iş vaxtının 
strukturunu aşağıdakı kimi əks etdirmək 
mümkündür: 

 
strateji məsələlərin həllinə iş vaxtının 
60%-i; 

 
taktiki məsələlərin həllinə iş vaxtının 
25%-i; 

 
operativ məsələlərin həllinə iş vaxtının 
15%-i. 
 
6.
 
İdarəetmə 
sisteminə nəzəri-
metodoloji 
yanaşmaların tətbiqi 
Ali idarəetmə rəhbərliyi idarəetmə 
qərarlarının keyfiyyətini təmin etmək üçün 
mürəkkəb problemlərə nəzəri-metodoloji 
yanaşma tətbiq etməlidir (sistemli, 
marketinq, funksional, normativ və s.). 
7.
 
Heyət üzvlərinin 
psixoloji portretinin 
yaradılması 
Heyət üzvlərinin psixoloji portretini 
aşağıdakı komponentlərlə xarakterizə etmək 
olar: temperament, xarakter, qabiliyyət, 
istiqamət, intellektuallıq, emosionallıq, şəxsi 
iradə, ünsiyyət, özünüqiymətləndirmə, 
özünənəzarət səviyyəsi, qarşılıqlı 
münasibətlərdə qabiliyyət və s. 
8.
 
İşçi heyətinə 
münasibət 
İşçi heyətinə münasibətin əsasını fəaliyyət 
prosesində əlverişli iş mühitinin yaradılması 
təşkil edir ki, bu da təsərrüfat subyektinin 
inkişaf imkanlarının və işçilərin 
qabiliyyətinin genişləndirilməsinə təkan 
verir.  
9.
 
Tabelikdə olanların 
əməyinin 
stimullaşdırılması 
Stimullaşdırmanın prinsipləri: 

 
açıq şəkildə həvəsləndirmə, 
məsuliyyətin artırılması; 

 
perspektiv qərarların icrasının 
həvəsləndirilməsi; 

---

242 
 

 
riskdən kənarlaşanın, öz üzərinə risk 
götürmənin həvəsləndirilməsi; 

 
müti şəkildə tabe olanların deyil, 
yaradıcı fəaliyyət göstərənlərin 
həvəsləndirilməsi; 

 
işin həcminə görə icraçını 
həvəsləndirmə; 

 
səmərəsiz mürəkkəbləşdirməyə görə 
deyil, fəaliyyətin asanlaşdırılmasına 
görə həvəsləndirmə; 

 
işin sürətlə icrasına deyil, onun keyfiy-
yətlinə görə həvəsləndirmə; 
 

 
bir-birinin əksinə işləyənlərin deyil, bir-
biri ilə qarşılıqlı əlaqədə işləyənlərin 
həvəsləndirilməsi. 
10.
 
İdarəolmanın 
konkretləşdirilməsi 
Hər bir icraçı heyət yalnız bir rəhbərə tabe 
olmalı, onun  əmrinin icrasını  təmin 
etməlidir. 
11.
 
Korporativ ruhun 
yüksəldilməsi 
Birlik – gücdür və heyətin harmoniyasının 
nəticəsi hesab olunur 
12.
 
İş yerlərində 
əməyin elmi təşkili 
Əməyin elmi təşkilinin əsas prinsipləri:  

 
fəal, təşəbbüskar, enerjili olmaq; 

 
qrafik və plan üzrə işləmək; 

 
az və sakit danışmaq; 

 
iş yerində siqaret çəkməmək; 

 
hər bir işçinin iş yerini konkretləşdirmək; 

 
iş vaxtına qənaət etmək; 

 
psixoloji cəhətdən sakit olmaq; 

 
intizamlı olmaq; 

 
məqsədləri və vəzifələri aydan şəkildə 
bölüşdürmək; 

 
fəaliyyət prosesində qısa və konkret icranı 
təmin etmək; 

 
yumor hissinə malik olmaq; 

 
alicənab və təvazökar olmaq; 

---

243 
 

 
iş yerində artıq hərəkət etməmək; 

 
çətinlikləri dəf etmək; 

 
eksperimentləri həyata keçirməkdən 
çəkinməmək; 

 
kənar fikirləri qiymətləndirmək; 
 
 
13.
 
Əhəmiyyətinə 
görə idarəetmə 
tapşırıqlarının yerinə 
yetirilməsində 
növbəliliyin  
müəyyənləşdirilməsi 
Vəzifələrin icrası zamanı növbəliliyin 
müəyyənləşdirilməsi üçün aşağıdakı istiqa-
mətlərə üstünlük vermək  məqsədəuyğun-
dur: 

 
vəzifəni çox vacib və təcili olaraq yerinə 
yetirmək; 

 
vəzifənin mühümlüyünə və təcililiyinə 
görə onun hansı müddətdə yerinə 
yetirilməsini müəyyənləşdirmək; 

 
vəzifəni (az əhəmiyyətli, lakin təcili) 
tabeçilikdə olanlara həvalə etmək. 
14.
 
Keyfiyyətin təmin 
edilməsi fəlsəfəsi 
Keyfiyyətin təmin edilməsi fəlsəfəsində 
aşağıdakı tezislərə əsaslanmaq mümkündür: 

 
Məhsulların təkmilləşdirilməsi davamlı 
olaraq həyata keçirilməlidir; 

 
istehsal və ona xidmət sistemi davamlı 
olaraq təkmilləşdirilməlidir; 

 
kadr və mütəxəssis heyətinin peşə-ixtisas 
səviyyəsinin yüksəldilməsi sistemi 
yaradılmalıdır; 

 
istehsal prosesində bölmələrin bir-birindən 
ayrı fəaliyyət göstərməsinin qarşısı 
alınmalıdır; 

 
şüarçılıq praktikasından imtina edilməlidir; 

 
işçiyə öz işi ilə qürur duymasına mane 
olan hallar aradan qaldırılmalıdır; 

 
hər bir işçiyə təkmilləşdirmə şəraiti 
yaradılmalıdır; 

 
səmərəli idarəetmə sisteminin 
formalaşdırılmalıdır; 

---