B a L o ğ L a n q u L i y e V



Yüklə 3,45 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə131/131
tarix21.06.2018
ölçüsü3,45 Mb.
#50612
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   131

 

422 


116.  İbtidai  siniflərdə  bədən  tərbiyəsi  üzrə  əsas  biliklərin 

məzmunu. “İbtidai məktəb və məktəbəqədər tərbiyə” metodik məcmuə. 

Bakı, 1991, №2. 

117.  III-IV  siniflərdə  bədən  tərbiyəsi.  “İbtidai  məktəb  və 

məktəbəqədər tərbiyə” metodik məcmuə. Bakı, 1991, №3 səh. 15-19. 

118.  Redaktordan.  Çağırışaqədər  dövrdə  gənclərin    güləş  üzrə 

məşğələlərinin təşkili. Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 2005, səh. 3-10. 

 

119.  Məmməd  müəllim  gənclikdə  neçə  olmuşsa,  indi  də  elə 



görünür  –  İdman  və  elmin  fədaisi.  Bakı,  “Avropa”  nəşriyyatı,  2007, 

səh.205-209. 

120.  Fiziki  tərbiyə  üzrə  tədrisin  nəticələrinin  reallaşmasının 

mühüm  meyarları.  «Məktəbə  qədər  və  ibtidai  təhsil»  elmi-metodik 

jurnalı. Bakı, 2011, №1, səh. 68-71. 

 

4. Beynəlxalq və Respublika elmi və elmi-metodik 

konfranslarında çıxıların tezisləri 

 

 



121.  O  roli  i  meste  teoretiçeskix  svedeniə  na  urokax 

fiziçeskoy  kulğturı  v  1-3  klassax.  Tezisı  Vsesoöznoy  konferenüii 

po fiziçeskomu vospitaniö detey i podrostkov. M.1972. str. 37-38. 

122.  Rolğ  teoretiçeskix  svedeniy  k  podqotovke  uçahixsə  k 

obşestvenno-poleznomu  trudu.  Tezis  doklodov  2-oy  Kazaxskoy 

Respublikanskoy nauçno-teoretiçeskoy konferenüii prepodovateley 

fiziçeskoqo  vospitaniə  i  speüialistov  v  oblasti  sporta.  Pavlodar, 

1973. str.30-31. 

123.  Rezulğtatı  gksperimentalnoy  proverki  metodiki 

izuçeniə  teoretiçeskix  svedeniy  po  fiziçeskoy  kulğture  v  1-3 

klassax.  Materialı  XXX  itoqovoy  konferenüii  Azerb.QİFK  po 

probleme fiziçeskoqo vospitaniə i sporta. Baku, 1974. str. 11-12. 

124.  Rezulğtatı  gksperimentalnoy  proverki  metodiki 

izuçeniə  teoretiçeskix  svedeniy  po  fiziçeskoy  kulğture  v  1-3  kl. 

Materialı  3-ey  Mejdunarodnoy  nauçno-metodiçeskoy  konferenüii 

po  voprosu  «Fiziçeskoe  vospitanie  detey  v  vozraste-pered 

periodami sozrevaniə», Polğşa, Poznanğ, 1976. str. 242-244. 

125.  Sovmesnaə  rabota  şkolı  i  semği  po  privitiö  uçaşimsə 

teoretiçeskix  znaniy  po  kompleksu  QTO.  Materialı  2-oy 



 

423 


Mejdunarodnoy  nauçno  konferenüii  QTO,  turizm  i  podvijnıe  iqrı, 

kak  massovıe  formı  fiz.  Vos.  Naseleniə  (QTO),  Minsk,  1976. 

str.43-45. 

126.  Nekotorıe  aspektı  opredeleniə  soderjaniə  teoretiçeskix 

svedeniy 

po 


borğbe.  Baku,  İzd.APİ,  1984.  str.20-21 

(H.Məmmədovla birlikdə).  

127.  Puti  raüianalnoy  orqanizaüii  zanətiy  po  plavaniö  so 

studentami  neumeöhimi  plavatğ.  Voprosı  fizvospitaniə  studentov, 

sbornik nauçnıx trudov Baku, APİ, 1985. str.45-46 (C.Mamedovla 

birlikdə). 

128. Pedaqoji fakültələrin tələbələri ilə aparılan fiziki tərbiyə 

məşğələlərinin 

optimallaşdırılması. 

Voprosı 


fizvospitaniə 

studentov, sbornik trudov Baku, APİ 1985, səh. 57-67. 

129.  Çağırışaqədər  hərbi  və  fiziki  hazırlıq  ixtisası  üzrə 

müəllim  hazırlığının  təkmilləşdirilməsinin  əsas  şərtləri.  Pedaqoji 

peşəyönümünün  aktual  problemləri  mövzusunda  elmi-praktik 

konfransın materialları. Bakı, ADPU, 1993. səh. 58 (Ə.Mehdiyevlə 

birlikdə). 

130. Fiziki tərbiyə dərsinin səmərəliliyini yüksəltməyin bəzi 

şərtləri.  ADPU-nun  professor-müəllim  heyətinin  62-ci  elmi 

konfransının materialları. Bakı, ADPU 2002, III buraxılış. səh.298-

299. 

131.  İdman  fənlərinin  tədrisi  zamanı  müəllim  və  tələbələrin 



fəaliyyətinin  tənzimlənməsində  fəal  (interaktiv)  təlimin  tətbiqi 

mexanizmləri.  Azərbaycan  Dövlət  Bədən  Tərbiyəsi  və  İdman 

Akademiyasının  80  illik  yubileyinə  nəşr  edilmiş  beynəlxalq 

konfransın materialı. Bakı, 2010-cu il, səh. 100-103 (R.Z.Əliyevlə 

birlikdə). 

 

5. Qəzet məqalələri. 



 

132.  Mustafa  Olimpiyaçıdan  məharətlidir.  «Azərbaycan 

bədən tərbiyəçisi» qəzeti, 26 oktyabr, 1965, 0,1. ç.v. 

133.  Bədən  tərbiyəsindən  yeni  proqramlar.  «Azərbaycan 

müəllimi» qəzeti, 19 iyul, 1968, 0,1. ç.v. 

134. Orta məktəbdə bədən tərbiyəsi. «Azərbaycan müəllimi» 

qəzeti, 5 fevral, 1971, 0,1. ç.v.(C.Yaqubovla birlikdə). 



 

424 


135.  Bədən  tərbiyəsi.  «Azərbaycan  müəllimi»  qəzeti,  10 

sentyabr, 1971, 0,1. ç.v. 

136.  Fiziki  tərbiyəyə  diqqət  artırılmalı.  «Azərbaycan 

müəllimi» qəzeti, 22 dekbr, 1972, 0,1. ç.v. 

137. Müasir tələblər səviyyəsinə. «İdman» qəzeti, 17 noyabr, 

1973, 0,1 ç.v. 

138.  Günün  tələbləri  səviyyəsinə.  «Azərbaycan  müəllimi» 

qəzeti, 19 sentyabr, 1975, 0,1. ç.v. 

139.  İdmana  böyük  yol.  «Azərbaycan  pioneri»  qəzeti,  23 

yanvar, 1976, 0,1. ç.v. 

140. Bədən tərbiyəsi üzrə yeni tədris proqramı. «Azərbaycan 

müəllimi» qəzeti, 31 mart, 1976, 0,1. ç.v. 

141. 

Bakı 


məktəblilərinin 

XXXIV 


Spartakidası. 

«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 23 iyun, 1976, 0,1. ç.v. 

142.  Fiziki  tərbiyəyə  diqqəti  artırmalı.  «Azərbaycan 

müəllimi» qəzeti, 15 oktyabr, 1976, 0,1. ç.v. 

143. Xüsusi tibbi qrup şagirdlərinin fiziki tərbiyəsi haqqında. 

«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 10 avqust, 1977, 0,2. ç.v. 

144.  Bədən  tərbiyəsi  proqramlarında  bəzi  dəyişikliklər. 

«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 18 noyabr, 1977, 0,1. ç.v. 

145.  İbtidai  siniflərdə  fiziki  tərbiyənin  günün  tələbləri 

səviyyəsinə. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 12 yanvar, 1979, 0,1. 

ç.v. 

146.  Tələbələrin  fiziki  tərbiyəsi,  sağlamlıq  işi  diqqət 



mərkəzində. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 25 iyul, 1980, 0,2. ç.v. 

147.  Bədən  tərbiyəsindən  təkmilləşdirilmiş  proqramlar. 

«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 11 fevral, 1981, 0,1. ç.v. 

148. Vacib vasitə. «Dostluq» qəzeti, 11 iyul, 1981, 0,1 ç.v. 

149.  İdeyaca  mətin  gənclər  yetişdirək.  «Gənc  müəllim» 

qəzeti, 20 may, 1983, 0,1 ç.v. 

150.  Kütləviliyin  inkişafı  yolunda.  «Azərbaycan  müəllimi» 

qəzeti, 10 yanvar, 1986, 0,3. ç.v. 

151.  ADSD-nin  yerli  təşkilatlarında.  «Günay»  qəzeti,  14 

avqust, 1997, 0,2. ç.v. 

152.  Müəllimliyə  hazırlıq  pedaqoji  təcrübədən  başlayır. 

«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 13-19 aprel, 2000, №15, 0,3. ç.v. 

153.  İdman  üzgüçülüyü.  «Azərbaycan  müəllimi»  qəzeti,  7-

13 sentyabr, 2000, 0,1. ç.v. 




 

425 


154.  Fiziki  tərbiyə  fənni  üzrə  ilk  dərslik.  «Azərbaycan 

müəllimi» qəzeti, 4-10 iyul, 2003, 0,1. ç.v. 

155.  Bədən  tərbiyəsi  və  idmanın  inkişafı  barədə  dəyərli 

kitab. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 18 iyun, 2004, 0,1. ç.v. 



 

«Azərbaycan  müəllimi» qəzeti 

 

Azərbaycan  SSR  maarif  nazirliyinin  və  maarif,  ali məktəb,  

elmi  idarə  işçiləri  həmkarlar  ittifaqı respublika komitəsinin  

orqanı                                  1 yanvar  1980-ci il 

 

ZİRVƏ YOLU 

Baloğlan  müəllim  ilk  dəfə 

Ümumiittifaq 

konfransında 

iştirak  edəndə  aspirant  idi. 

Mövzusu 

bədən 


tərbiyəsi 

dərslərində  nəzəri  məlumatların 

verilməsi 

məsələsinə 

həsr 

olunmuşdu.  Pis  qarşılanmadı. 



Amma  bu  barədə  heç  kimə  bir 

kəlmə də olsun demədi. Axı, ilk 

müvəffəqiyyət  hələ  çox  şeyi 

doğrultmur...Bir  ildən    sonra 

professor  Nurəddin    Kazımov 

Baloğlanı yanına çağırıb dedi: 

-  Səni  Rostova  çağırıblar,  uşaq  və  yeniyetmələrin  fiziki  tərbiyəsinə  

həsr olunmuş V Ümumittaf konfransına, Tezislərin bəyənilib. 

Düzü,  həyəcanlandı,  xeyli  götür-qoy  etdi.  Məruzə 

ətrafında  düşündü,  müddəalarını  nəzərdən  keçirdi.  Problemin 

qoyuluşu və eksperimantal həlli onda şübhə doğurmurdu. Lakin elmi 

məclisin,  necə  dəyərlər,  öz  “zəhmi”  var.    Bir  də  konfransda  Sovet 

İttifaqının  demək  olar  ki,  ali    və    elmi-tədqiqat    institutlarından  

yüzdən  artıq  mütəxəssis  iştirak  edəcəkdi.  Demək,  mülahizələr 

haçalana bilərdi... 

Hər şey yaxşı keçdi. Bir neçə gündən  sonra  professor H. 

Kazımovla  görüçdü.  Ətraflı  söhbət    edir  məsləhət  aldı.  Hər  şey  

Baloğlan  müəllimin  istəyincə  oldu.  “I-III  siniflərdə  bədən  tərbiyəsi 




 

426 


dərslərində  nəzəri  məlumatların    yeri  və  rolu”  mövzusunda  çıxışı  

diqqəti cəlb etdi.  

Ümumittifaq  konfransları  Baloğlan  Quliyevi  daha  inamla 

tədqiqat aparmağa ruhlandırdı. 

Minsk    şəhərində  keçirilmiş  II  Ümumittaf  elmi  konfransı 

da  B.Quliyev  üçün  uğur  gətirdi.    Şagirdlərin  ƏMH  kompleksinin 

yerinə  yetirilməsində  məktəb    və  ailənin  birgə    işindən  bəhs  edən 

şıxışı  konfrans iştirakşılarını qənaətləndirdi. Məruzə tezis  şəklində 

nəşr  olundu.  Minsk  konfransı  B.Quliyevin  həyatında  izsiz  qalmadı. 

300-dən  artıq  məruzə  işərisində  Baloğlan    müəllimin  xüsusi  təqdir 

olunması  onun  müvəffəqiyyətləri  idi.    “Fiziçeskaə  kultura  v  şkole” 

jurnalında (1976) bu haqda ətraflı yazıldı.  

Ümumittaq  “Pedaqoji  mühazirələr”  də  o,  aktual    bir 

məsələ  ilə  əlaqədar  iştirak  etdi.  “Şagirdlərin  fiziki  tərbiyəsində 

məktəb və ailənin birgə işi” adlı məruzəsi müvəffəqiyyət qazandı. 

Ümumittaq konfransları Baloğlan müəllimin yolunu elmin 

zirvəsinə  doğru  aparır.  İlkin  müvəffəqiyyətlər  məsuliyyətini  artırdı, 

tədqiqat dairəsini daha genişləndirdi.  

Baloğlan  müəllim  həqiqi  mənada    inadkar  tədqiqatçıdır.  

O,  fizik  tərbiyə  sahəsində  ən  məhsuldar  alim-metodistdir.    “Ibtidai 

siniflərdə  bədən    tərbiyəsi  dərsləri”,  “Bədən  tərbiyəsinin  tədrisi 

təcrübəsindən”,  “Uşaqların  məktəbə  hazırlanması”  kitablarının, 

tədris proqramlarının və 50-dən artıq elmi əsərin müəllifidir. Bu isə 

elə-belə  yaranmır.  Axtarışların,  zəngin  məktəb  təcrübəsinin 

öyrənilməsi  və  ümumiləşdirilməsi  nəticəsində  meydana  gəlir.  Bir 

faktı  da    deyək        ki,      Baloğlan      Quliyev      “Məktəbdə    bədən   

tərbiyəsi” məcmuəsinin redaktor müavinidir, Azərbaycan ETPEİ-nin 

elmi  şurasının,  respublika  fənn  komissiyası  və  metodik  şurasının, 

proqram  komissiyasının,  pedaqoji  və  psixoloji  (Azərbaycan) 

tədqiqatlar  üzrə  şagird  və  tələbələrin  fiziki  tərbiyəsi  problem 

şurasının üzvüdür. Bütün bu işlər ondan gərgin yaradıcılıq tələb edir.  

Baloğlan  müəllim    apardığı  tədqiqatın  nəticəsi  olaraq 

“Fiziki tərbiyə üzrə nəzəri məlumatların  mənumsənilməsinin şagird  

şəxsiyyətinə təsiri” adlı  namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə 

müdafiə  etdi.  Əsər  haqqında  pedaqoji  elmlər  doktorlarından  Yusif 

Talıbov,  Yəhya  Kərimov,  dosentlərdən  İsa  Musayev    Hidayət 

Məmmədov və başqaları  müsbət fikir söyləmişlər.  



 

427 


  Baloğlan  Quliyevin  elmi  nailiyyətlərində  görkəmli 

alimimiz  professor  H.Kazımovun  ayrıca  xidməti  olmuşdur.  Bu 

tələbkar və həssas alim dissertasiyanın  sanballığına  təkcə bir elmi 

rəhbər kimi yox, həm də  qayğıkeş pedaqoq kimi əmək sərf etmişlər. 

H.Kazımov:  “Dissertasiyanın  mən  yalnız  üç  cəhətini  qeyd  etmək 

istəyirəm.  1.  Dissertasiyada  olan    yenilik.  2.  Onun  mənasını  və 

əhəmiyyəti. 3. Dissertantın şəxsiyyəti – fikri çox şeyi aydınlaşdırır.. 

Baloğlan  müəllim    sevincini  dost-tanışla,  xeyirxahı  ilə 

bölüşdürməyi  xoşlayır.  (Axı,  sevinc  təkcə  sənin  deyil)  Mənə  zəng 

vurdu  və  kövrək  səslə  dedi:  “Moskavadan  şad  xəbər  gəlib, 

Dissertasiyamı təsdiq ediblər...” 

Bəli,  bu  dost  sevinc  idi,  elmi  yaradıcılığa  verilən  qiymət 

idi. Baloğlan müəllimin  dissertasiyası SSRİ Nazirlər Soveti yanında 

AAK-sı tərəfindən təsdiq edilimişdir. 

Elmin  zirvə  yolu  genişdir.  Bu  yola  öz  əməyi  öz  səsi  ilə 

çıxan gənc alımımızə müvəffəqiyyətlər arzulayıram. 

 

Allahyverdi Eminov 

 

 “ARAZ” qəzeti 



 

Azərbaycan  KP  Füzuli   rayon  komitəsi  və     

  rayon xalq   deputatlari    sobetinin    orqani 

8 sentyabr 1981-ci il 

Həmyerlilərimiz    _____________________________ 

 

“Tələsən  damla  daş  dələr” 

 

Baloğlan  Quliyev...- 

Bu  ad    familiya  pedaqoji 

ictimaiyyətə 

yaxşı 

tanışdır. 



“İbtidai 

siniflərdə 

bədən 

tərbiyəsi”,  “İbtidai  siniflərdə 



bədən 

tərbiyəsi 

dərsləri”, 

“Ümumtəhsil 

məktəblərinin 

hazırlıq 

sinifləri 

üçün 


proqramlar”, 

“Xüsusi 


tibbi 

qrupa  daxil  olan  məktəblilər 




 

428 


üçün 

bədən 


tərbiyəsi 

proqramları”, 

“Altı 

yaşlı 


uşaqların məktəbə hazırlanması” 

adlı  proqram  və  kitablar,  100-ə 

yaxın  elmi-metodiki  məqalə 

onun qələmindən çıxmışdır.  

Xüsusən  orta  məktəblərimizdə  çalışan  ibtidai  sinif  və 

bədən  tərbiyəsi  müəllimləri  B.Quliyevi  yaxşı  tanıyırlar,  əsərlərinə, 

pedaqoji,  metodik  məsələlərin  elmi-nəzəri  və  praktik  həllində  onun 

üslub və şərh manerasına yaxşı bələddirlər.  

Onun  əsərlərini  füzulilərdə  oxumuşlar.  Onlar  da  bədən 

tərbiyəsi  dərslərində,  idman  üzrə  əlavə  məşğələlərdə  Baloğlan 

müəllimin əsərlərindən istifadə  etmişlər. Lakin çoxu bilmir ki, bədən 

tərbiyəsi dərslərində nəzəri məlumatların  öyrədilməsini zəruri sayan 

və  bunun  elmi-praktik  şərhini  verən  Baloğlan  Quliyev  Füzuli 

rayonundandır.  O,  Aşağı  Əbdürrəhmanlı  kəndində  anadan  olub. 

Təbiətin  qoynunda böyüyən “kəndli” uşaq çevikliyi, idmana marağı 

ilə seçilib.  

Sarı  kişinin  ortancıl  oğlu  orta  məktəbi  bitirəndə  fikrində 

qəti  idi:  sənədlərini  S.M.Kirov  adına  Azərbaycan  Dövlət  Bədən 

Tərbiyəsi    İnstitutuna  verdi.  Ali  təhsil  illərində  məşğələlərdən 

yorulmadı,  mühazirə  və  seminardan  qalmadı.  Uğurlar,  xatirələrlə 

salnamələşən  tələbəlikilləri  arxada  qaldı.  O,  Bakının  müxtəlif 

məktəblərində  müəllim  işlədi,  şagirdlərdə  idmana  maraq  və  meyl 

oyadan gözəl  pedaqoq, bacarıqlı məşqçi kimi diqqəti cəlb etdi. Bunu 

indi  Baloğlan  Sarı  oğlunun  səliqə  ilə    saxladığı  Fəxri  Fərmanlar, 

yazılı təşəkkürlər də təsdiq edir.  

İllər  bir-birinə  qovuşduqca  onu  arzuya    yaxınlaşdırırdı. 

Azərbaycan 

Elmi-Tədqiqat 

Pedaqoji 

Elmlər 


İnstitutunun 

acpiranturasına  daxil  oldu,  “Fiziki  tərbiyə  üzrə  nəzəri  məlumatların 

mənimsənilməsinin  şagird  şəxsiyyətinə  təsiri”  mövzusunda 

namizədlik dissertasiyası üzərində axtarışlar başlandı.  

Bir  qisminin  adını  qeyd  etdiyimiz  proqram  və  metodik 

vəsaitlər,  elmi-pedaqoji  məqalələr  bu  axtarışların  nəticəsi  tək  nəşr 

edildi,  pedaqoji  ictimaiyyət  tərəfindən  razılıqla  qarşılandı.Özünün 

praktik  fəaliyyəti,  əsərlərinin  təcrübədə,  pedaqoji  işdə  tətbiqi  ilə 

yetişmiş  metodist,  pedaqoq  olduğunu  sübut  edən  Baloğlan  Quliyev 



 

429 


1979-cu    ildə  namizədlik  dissertasiyasını  müvəffəqiyyətlə  müdafiə 

etdi. 


Bu  kiçik    yazıda  elmi  rəhbər,  professor  H.Kazımovun, 

opponentlər-  pedaqoji  elmlər  doktoru  Y.Talıbov  və    dosent 

İ.Musayevin  əsər  haqqında  rəylərində  sitat  vermirik,  ölkəmizin  

müxtəlif yerlərindən alınmış təqdiredici fikirlərdən  söhbət açmırıq. 

Od  olmasa,  tüstü  çıxmaz  deyiblər.  Dissertasiyanın  elmi-nəzəri  və 

praktik  dəyərə  malik  olması  Ali  Attestasiya  Komissiyasının 

göndərdiyi otkrıtkanın gətirdiyi müjdə ilə  təsdiqləndi.  

Pedaqoji 

elmlər 

namizədi 



B.Quliyevin 

nəinki 


Azərbaycanda, 

böyük 


Vətənimizdə, 

hətta 


Polşa 

Xalq 


Respublikasında  belə  məqaləsi  dərc  olunub.  Onun  tədqiqat  işi 

aktualllığı ilə diqqəti cəlb edib. 

Hazırda B.Quliyev Azərbaycan ETPEİ-nin “Fiziki tərbiyə 

və  ibtidai  hərbi  hazırlıq”  bölməsinin  müdiridir,  “Məktəbdə  bədən 

tərbiyəsi” metodik məqalələr məcmuəsi redaktorunun müavinidir.  

Hər  ötən  il  bir  hadisə  ilə  xatirələşir,  xatirələrlə 

salnamələşir. Ötən il onun həyatında dissertasiyanın təsdiq olunması 

xəbəri ilə  səciyyələnib. Qarşıda isə illər durur və bu illər ərzində onu 

həlli vacib neçə problem, idman və bədən  tərbiyəsinin aktual nəzəri 

məsələləri  gözləyir.  İnanmırıq  ki,  bu  illər  də  onun  ömür  kitabına 

əməkdə  doğan  sevinclə,  elmi-pedaqoji  uğurla  naxışlanacaq.  SSRİ 

idman  ustasının  torpağa  bağlı  qəlbinin  duyğuları  fiziki  kamilliyi 

şəxsiyyət  üçün  başlıca  keyfiyyətlərdən  saymış  babaların  fikir  və 

duyumları  ilə    çulğalaşacaq.  Yeni-yeni  əsər  və  məqalələr 

Azərbaycanda  idman    və  bədən  tərbiyəsini  inkişaf  etdirməyin 

optimal  yollarından  söhbət  açacaq,  imzanı  oxuyacağıq:“Baloğlan 

Quıliyev, pedaqoji elmlər namizədi...” 

O,  daim  tələsir,  axtarır,  “Tələsən  damla  daş 



dələr..”deyiblər. 

Şamxəlil Məmmədov,  

“Azərbaycan müəllimi” qəzetinin əməkdaşı. 

Yüklə 3,45 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   131




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə