422
116. İbtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi üzrə əsas biliklərin
məzmunu. “İbtidai məktəb və məktəbəqədər tərbiyə” metodik məcmuə.
Bakı, 1991, №2.
117. III-IV siniflərdə bədən tərbiyəsi. “İbtidai məktəb və
məktəbəqədər tərbiyə” metodik məcmuə. Bakı, 1991, №3 səh. 15-19.
118. Redaktordan. Çağırışaqədər dövrdə gənclərin güləş üzrə
məşğələlərinin təşkili. Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 2005, səh. 3-10.
119. Məmməd müəllim gənclikdə neçə olmuşsa, indi də elə
görünür – İdman və elmin fədaisi. Bakı, “Avropa” nəşriyyatı, 2007,
səh.205-209.
120. Fiziki tərbiyə üzrə tədrisin nəticələrinin reallaşmasının
mühüm meyarları. «Məktəbə qədər və ibtidai təhsil» elmi-metodik
jurnalı. Bakı, 2011, №1, səh. 68-71.
4. Beynəlxalq və Respublika elmi və elmi-metodik
konfranslarında çıxıların tezisləri
121. O roli i meste teoretiçeskix svedeniə na urokax
fiziçeskoy kulğturı v 1-3 klassax. Tezisı Vsesoöznoy konferenüii
po fiziçeskomu vospitaniö detey i podrostkov. M.1972. str. 37-38.
122. Rolğ teoretiçeskix svedeniy k podqotovke uçahixsə k
obşestvenno-poleznomu trudu. Tezis doklodov 2-oy Kazaxskoy
Respublikanskoy nauçno-teoretiçeskoy konferenüii prepodovateley
fiziçeskoqo vospitaniə i speüialistov v oblasti sporta. Pavlodar,
1973. str.30-31.
123. Rezulğtatı gksperimentalnoy proverki metodiki
izuçeniə teoretiçeskix svedeniy po fiziçeskoy kulğture v 1-3
klassax. Materialı XXX itoqovoy konferenüii Azerb.QİFK po
probleme fiziçeskoqo vospitaniə i sporta. Baku, 1974. str. 11-12.
124. Rezulğtatı gksperimentalnoy proverki metodiki
izuçeniə teoretiçeskix svedeniy po fiziçeskoy kulğture v 1-3 kl.
Materialı 3-ey Mejdunarodnoy nauçno-metodiçeskoy konferenüii
po voprosu «Fiziçeskoe vospitanie detey v vozraste-pered
periodami sozrevaniə», Polğşa, Poznanğ, 1976. str. 242-244.
125. Sovmesnaə rabota şkolı i semği po privitiö uçaşimsə
teoretiçeskix znaniy po kompleksu QTO. Materialı 2-oy
423
Mejdunarodnoy nauçno konferenüii QTO, turizm i podvijnıe iqrı,
kak massovıe formı fiz. Vos. Naseleniə (QTO), Minsk, 1976.
str.43-45.
126. Nekotorıe aspektı opredeleniə soderjaniə teoretiçeskix
svedeniy
po
borğbe. Baku, İzd.APİ, 1984. str.20-21
(H.Məmmədovla birlikdə).
127. Puti raüianalnoy orqanizaüii zanətiy po plavaniö so
studentami neumeöhimi plavatğ. Voprosı fizvospitaniə studentov,
sbornik nauçnıx trudov Baku, APİ, 1985. str.45-46 (C.Mamedovla
birlikdə).
128. Pedaqoji fakültələrin tələbələri ilə aparılan fiziki tərbiyə
məşğələlərinin
optimallaşdırılması.
Voprosı
fizvospitaniə
studentov, sbornik trudov Baku, APİ 1985, səh. 57-67.
129. Çağırışaqədər hərbi və fiziki hazırlıq ixtisası üzrə
müəllim hazırlığının təkmilləşdirilməsinin əsas şərtləri. Pedaqoji
peşəyönümünün aktual problemləri mövzusunda elmi-praktik
konfransın materialları. Bakı, ADPU, 1993. səh. 58 (Ə.Mehdiyevlə
birlikdə).
130. Fiziki tərbiyə dərsinin səmərəliliyini yüksəltməyin bəzi
şərtləri. ADPU-nun professor-müəllim heyətinin 62-ci elmi
konfransının materialları. Bakı, ADPU 2002, III buraxılış. səh.298-
299.
131. İdman fənlərinin tədrisi zamanı müəllim və tələbələrin
fəaliyyətinin tənzimlənməsində fəal (interaktiv) təlimin tətbiqi
mexanizmləri. Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman
Akademiyasının 80 illik yubileyinə nəşr edilmiş beynəlxalq
konfransın materialı. Bakı, 2010-cu il, səh. 100-103 (R.Z.Əliyevlə
birlikdə).
5. Qəzet məqalələri.
132. Mustafa Olimpiyaçıdan məharətlidir. «Azərbaycan
bədən tərbiyəçisi» qəzeti, 26 oktyabr, 1965, 0,1. ç.v.
133. Bədən tərbiyəsindən yeni proqramlar. «Azərbaycan
müəllimi» qəzeti, 19 iyul, 1968, 0,1. ç.v.
134. Orta məktəbdə bədən tərbiyəsi. «Azərbaycan müəllimi»
qəzeti, 5 fevral, 1971, 0,1. ç.v.(C.Yaqubovla birlikdə).
424
135. Bədən tərbiyəsi. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 10
sentyabr, 1971, 0,1. ç.v.
136. Fiziki tərbiyəyə diqqət artırılmalı. «Azərbaycan
müəllimi» qəzeti, 22 dekbr, 1972, 0,1. ç.v.
137. Müasir tələblər səviyyəsinə. «İdman» qəzeti, 17 noyabr,
1973, 0,1 ç.v.
138. Günün tələbləri səviyyəsinə. «Azərbaycan müəllimi»
qəzeti, 19 sentyabr, 1975, 0,1. ç.v.
139. İdmana böyük yol. «Azərbaycan pioneri» qəzeti, 23
yanvar, 1976, 0,1. ç.v.
140. Bədən tərbiyəsi üzrə yeni tədris proqramı. «Azərbaycan
müəllimi» qəzeti, 31 mart, 1976, 0,1. ç.v.
141.
Bakı
məktəblilərinin
XXXIV
Spartakidası.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 23 iyun, 1976, 0,1. ç.v.
142. Fiziki tərbiyəyə diqqəti artırmalı. «Azərbaycan
müəllimi» qəzeti, 15 oktyabr, 1976, 0,1. ç.v.
143. Xüsusi tibbi qrup şagirdlərinin fiziki tərbiyəsi haqqında.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 10 avqust, 1977, 0,2. ç.v.
144. Bədən tərbiyəsi proqramlarında bəzi dəyişikliklər.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 18 noyabr, 1977, 0,1. ç.v.
145. İbtidai siniflərdə fiziki tərbiyənin günün tələbləri
səviyyəsinə. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 12 yanvar, 1979, 0,1.
ç.v.
146. Tələbələrin fiziki tərbiyəsi, sağlamlıq işi diqqət
mərkəzində. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 25 iyul, 1980, 0,2. ç.v.
147. Bədən tərbiyəsindən təkmilləşdirilmiş proqramlar.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 11 fevral, 1981, 0,1. ç.v.
148. Vacib vasitə. «Dostluq» qəzeti, 11 iyul, 1981, 0,1 ç.v.
149. İdeyaca mətin gənclər yetişdirək. «Gənc müəllim»
qəzeti, 20 may, 1983, 0,1 ç.v.
150. Kütləviliyin inkişafı yolunda. «Azərbaycan müəllimi»
qəzeti, 10 yanvar, 1986, 0,3. ç.v.
151. ADSD-nin yerli təşkilatlarında. «Günay» qəzeti, 14
avqust, 1997, 0,2. ç.v.
152. Müəllimliyə hazırlıq pedaqoji təcrübədən başlayır.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 13-19 aprel, 2000, №15, 0,3. ç.v.
153. İdman üzgüçülüyü. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 7-
13 sentyabr, 2000, 0,1. ç.v.
425
154. Fiziki tərbiyə fənni üzrə ilk dərslik. «Azərbaycan
müəllimi» qəzeti, 4-10 iyul, 2003, 0,1. ç.v.
155. Bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı barədə dəyərli
kitab. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 18 iyun, 2004, 0,1. ç.v.
«Azərbaycan müəllimi» qəzeti
Azərbaycan SSR maarif nazirliyinin və maarif, ali məktəb,
elmi idarə işçiləri həmkarlar ittifaqı respublika komitəsinin
orqanı 1 yanvar 1980-ci il
ZİRVƏ YOLU
Baloğlan müəllim ilk dəfə
Ümumiittifaq
konfransında
iştirak edəndə aspirant idi.
Mövzusu
bədən
tərbiyəsi
dərslərində nəzəri məlumatların
verilməsi
məsələsinə
həsr
olunmuşdu. Pis qarşılanmadı.
Amma bu barədə heç kimə bir
kəlmə də olsun demədi. Axı, ilk
müvəffəqiyyət hələ çox şeyi
doğrultmur...Bir ildən sonra
professor Nurəddin Kazımov
Baloğlanı yanına çağırıb dedi:
- Səni Rostova çağırıblar, uşaq və yeniyetmələrin fiziki tərbiyəsinə
həsr olunmuş V Ümumittaf konfransına, Tezislərin bəyənilib.
Düzü, həyəcanlandı, xeyli götür-qoy etdi. Məruzə
ətrafında düşündü, müddəalarını nəzərdən keçirdi. Problemin
qoyuluşu və eksperimantal həlli onda şübhə doğurmurdu. Lakin elmi
məclisin, necə dəyərlər, öz “zəhmi” var. Bir də konfransda Sovet
İttifaqının demək olar ki, ali və elmi-tədqiqat institutlarından
yüzdən artıq mütəxəssis iştirak edəcəkdi. Demək, mülahizələr
haçalana bilərdi...
Hər şey yaxşı keçdi. Bir neçə gündən sonra professor H.
Kazımovla görüçdü. Ətraflı söhbət edir məsləhət aldı. Hər şey
Baloğlan müəllimin istəyincə oldu. “I-III siniflərdə bədən tərbiyəsi
426
dərslərində nəzəri məlumatların yeri və rolu” mövzusunda çıxışı
diqqəti cəlb etdi.
Ümumittifaq konfransları Baloğlan Quliyevi daha inamla
tədqiqat aparmağa ruhlandırdı.
Minsk şəhərində keçirilmiş II Ümumittaf elmi konfransı
da B.Quliyev üçün uğur gətirdi. Şagirdlərin ƏMH kompleksinin
yerinə yetirilməsində məktəb və ailənin birgə işindən bəhs edən
şıxışı konfrans iştirakşılarını qənaətləndirdi. Məruzə tezis şəklində
nəşr olundu. Minsk konfransı B.Quliyevin həyatında izsiz qalmadı.
300-dən artıq məruzə işərisində Baloğlan müəllimin xüsusi təqdir
olunması onun müvəffəqiyyətləri idi. “Fiziçeskaə kultura v şkole”
jurnalında (1976) bu haqda ətraflı yazıldı.
Ümumittaq “Pedaqoji mühazirələr” də o, aktual bir
məsələ ilə əlaqədar iştirak etdi. “Şagirdlərin fiziki tərbiyəsində
məktəb və ailənin birgə işi” adlı məruzəsi müvəffəqiyyət qazandı.
Ümumittaq konfransları Baloğlan müəllimin yolunu elmin
zirvəsinə doğru aparır. İlkin müvəffəqiyyətlər məsuliyyətini artırdı,
tədqiqat dairəsini daha genişləndirdi.
Baloğlan müəllim həqiqi mənada inadkar tədqiqatçıdır.
O, fizik tərbiyə sahəsində ən məhsuldar alim-metodistdir. “Ibtidai
siniflərdə bədən tərbiyəsi dərsləri”, “Bədən tərbiyəsinin tədrisi
təcrübəsindən”, “Uşaqların məktəbə hazırlanması” kitablarının,
tədris proqramlarının və 50-dən artıq elmi əsərin müəllifidir. Bu isə
elə-belə yaranmır. Axtarışların, zəngin məktəb təcrübəsinin
öyrənilməsi və ümumiləşdirilməsi nəticəsində meydana gəlir. Bir
faktı da deyək ki, Baloğlan Quliyev “Məktəbdə bədən
tərbiyəsi” məcmuəsinin redaktor müavinidir, Azərbaycan ETPEİ-nin
elmi şurasının, respublika fənn komissiyası və metodik şurasının,
proqram komissiyasının, pedaqoji və psixoloji (Azərbaycan)
tədqiqatlar üzrə şagird və tələbələrin fiziki tərbiyəsi problem
şurasının üzvüdür. Bütün bu işlər ondan gərgin yaradıcılıq tələb edir.
Baloğlan müəllim apardığı tədqiqatın nəticəsi olaraq
“Fiziki tərbiyə üzrə nəzəri məlumatların mənumsənilməsinin şagird
şəxsiyyətinə təsiri” adlı namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə
müdafiə etdi. Əsər haqqında pedaqoji elmlər doktorlarından Yusif
Talıbov, Yəhya Kərimov, dosentlərdən İsa Musayev Hidayət
Məmmədov və başqaları müsbət fikir söyləmişlər.
427
Baloğlan Quliyevin elmi nailiyyətlərində görkəmli
alimimiz professor H.Kazımovun ayrıca xidməti olmuşdur. Bu
tələbkar və həssas alim dissertasiyanın sanballığına təkcə bir elmi
rəhbər kimi yox, həm də qayğıkeş pedaqoq kimi əmək sərf etmişlər.
H.Kazımov: “Dissertasiyanın mən yalnız üç cəhətini qeyd etmək
istəyirəm. 1. Dissertasiyada olan yenilik. 2. Onun mənasını və
əhəmiyyəti. 3. Dissertantın şəxsiyyəti – fikri çox şeyi aydınlaşdırır..
Baloğlan müəllim sevincini dost-tanışla, xeyirxahı ilə
bölüşdürməyi xoşlayır. (Axı, sevinc təkcə sənin deyil) Mənə zəng
vurdu və kövrək səslə dedi: “Moskavadan şad xəbər gəlib,
Dissertasiyamı təsdiq ediblər...”
Bəli, bu dost sevinc idi, elmi yaradıcılığa verilən qiymət
idi. Baloğlan müəllimin dissertasiyası SSRİ Nazirlər Soveti yanında
AAK-sı tərəfindən təsdiq edilimişdir.
Elmin zirvə yolu genişdir. Bu yola öz əməyi öz səsi ilə
çıxan gənc alımımızə müvəffəqiyyətlər arzulayıram.
Allahyverdi Eminov
“ARAZ” qəzeti
Azərbaycan KP Füzuli rayon komitəsi və
rayon xalq deputatlari sobetinin orqani
8 sentyabr 1981-ci il
Həmyerlilərimiz _____________________________
“Tələsən damla daş dələr”
Baloğlan Quliyev...-
Bu ad familiya pedaqoji
ictimaiyyətə
yaxşı
tanışdır.
“İbtidai
siniflərdə
bədən
tərbiyəsi”, “İbtidai siniflərdə
bədən
tərbiyəsi
dərsləri”,
“Ümumtəhsil
məktəblərinin
hazırlıq
sinifləri
üçün
proqramlar”,
“Xüsusi
tibbi
qrupa daxil olan məktəblilər
428
üçün
bədən
tərbiyəsi
proqramları”,
“Altı
yaşlı
uşaqların məktəbə hazırlanması”
adlı proqram və kitablar, 100-ə
yaxın elmi-metodiki məqalə
onun qələmindən çıxmışdır.
Xüsusən orta məktəblərimizdə çalışan ibtidai sinif və
bədən tərbiyəsi müəllimləri B.Quliyevi yaxşı tanıyırlar, əsərlərinə,
pedaqoji, metodik məsələlərin elmi-nəzəri və praktik həllində onun
üslub və şərh manerasına yaxşı bələddirlər.
Onun əsərlərini füzulilərdə oxumuşlar. Onlar da bədən
tərbiyəsi dərslərində, idman üzrə əlavə məşğələlərdə Baloğlan
müəllimin əsərlərindən istifadə etmişlər. Lakin çoxu bilmir ki, bədən
tərbiyəsi dərslərində nəzəri məlumatların öyrədilməsini zəruri sayan
və bunun elmi-praktik şərhini verən Baloğlan Quliyev Füzuli
rayonundandır. O, Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndində anadan olub.
Təbiətin qoynunda böyüyən “kəndli” uşaq çevikliyi, idmana marağı
ilə seçilib.
Sarı kişinin ortancıl oğlu orta məktəbi bitirəndə fikrində
qəti idi: sənədlərini S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Bədən
Tərbiyəsi İnstitutuna verdi. Ali təhsil illərində məşğələlərdən
yorulmadı, mühazirə və seminardan qalmadı. Uğurlar, xatirələrlə
salnamələşən tələbəlikilləri arxada qaldı. O, Bakının müxtəlif
məktəblərində müəllim işlədi, şagirdlərdə idmana maraq və meyl
oyadan gözəl pedaqoq, bacarıqlı məşqçi kimi diqqəti cəlb etdi. Bunu
indi Baloğlan Sarı oğlunun səliqə ilə saxladığı Fəxri Fərmanlar,
yazılı təşəkkürlər də təsdiq edir.
İllər bir-birinə qovuşduqca onu arzuya yaxınlaşdırırdı.
Azərbaycan
Elmi-Tədqiqat
Pedaqoji
Elmlər
İnstitutunun
acpiranturasına daxil oldu, “Fiziki tərbiyə üzrə nəzəri məlumatların
mənimsənilməsinin şagird şəxsiyyətinə təsiri” mövzusunda
namizədlik dissertasiyası üzərində axtarışlar başlandı.
Bir qisminin adını qeyd etdiyimiz proqram və metodik
vəsaitlər, elmi-pedaqoji məqalələr bu axtarışların nəticəsi tək nəşr
edildi, pedaqoji ictimaiyyət tərəfindən razılıqla qarşılandı.Özünün
praktik fəaliyyəti, əsərlərinin təcrübədə, pedaqoji işdə tətbiqi ilə
yetişmiş metodist, pedaqoq olduğunu sübut edən Baloğlan Quliyev
429
1979-cu ildə namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə
etdi.
Bu kiçik yazıda elmi rəhbər, professor H.Kazımovun,
opponentlər- pedaqoji elmlər doktoru Y.Talıbov və dosent
İ.Musayevin əsər haqqında rəylərində sitat vermirik, ölkəmizin
müxtəlif yerlərindən alınmış təqdiredici fikirlərdən söhbət açmırıq.
Od olmasa, tüstü çıxmaz deyiblər. Dissertasiyanın elmi-nəzəri və
praktik dəyərə malik olması Ali Attestasiya Komissiyasının
göndərdiyi otkrıtkanın gətirdiyi müjdə ilə təsdiqləndi.
Pedaqoji
elmlər
namizədi
B.Quliyevin
nəinki
Azərbaycanda,
böyük
Vətənimizdə,
hətta
Polşa
Xalq
Respublikasında belə məqaləsi dərc olunub. Onun tədqiqat işi
aktualllığı ilə diqqəti cəlb edib.
Hazırda B.Quliyev Azərbaycan ETPEİ-nin “Fiziki tərbiyə
və ibtidai hərbi hazırlıq” bölməsinin müdiridir, “Məktəbdə bədən
tərbiyəsi” metodik məqalələr məcmuəsi redaktorunun müavinidir.
Hər ötən il bir hadisə ilə xatirələşir, xatirələrlə
salnamələşir. Ötən il onun həyatında dissertasiyanın təsdiq olunması
xəbəri ilə səciyyələnib. Qarşıda isə illər durur və bu illər ərzində onu
həlli vacib neçə problem, idman və bədən tərbiyəsinin aktual nəzəri
məsələləri gözləyir. İnanmırıq ki, bu illər də onun ömür kitabına
əməkdə doğan sevinclə, elmi-pedaqoji uğurla naxışlanacaq. SSRİ
idman ustasının torpağa bağlı qəlbinin duyğuları fiziki kamilliyi
şəxsiyyət üçün başlıca keyfiyyətlərdən saymış babaların fikir və
duyumları ilə çulğalaşacaq. Yeni-yeni əsər və məqalələr
Azərbaycanda idman və bədən tərbiyəsini inkişaf etdirməyin
optimal yollarından söhbət açacaq, imzanı oxuyacağıq:“Baloğlan
Quıliyev, pedaqoji elmlər namizədi...”
O, daim tələsir, axtarır, “Tələsən damla daş
dələr..”deyiblər.
Şamxəlil Məmmədov,
“Azərbaycan müəllimi” qəzetinin əməkdaşı.
Dostları ilə paylaş: |