B tjmurzaqov, G. Abdurahmanova, S. Xolmuratov korxonada kadrlar

3.5. Tadbirkorlik sohasida xodimlar mehnatini baholash
Xodimlaming ish sifatini baholash tizimi kadrlar siyosatining 
muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Muhandislik-texnik xodimlar 
va ishchilar uchun biznes tavsiflarini olish tizimi joriy etilmoqda. 
Tavsiyanomalar tezkor rahbarlar tomonidan tuziladi va yuqori 
menejment tomonidan tasdiqlanadi. Xodimlarni qayta attestatsiya 
qilish har 1-1,5 yilda o‘tkaziladi. Kadrlarni baholash tizimini
92

---

takomillashtirishning ikki yo‘nalishi mavjud. Bu xodimlarning 
istiqbollarini hisobga olgan holda muntazam so‘rov o‘tkazish va 
obyektiv, ko‘p tomonlama baholash, jumladan, bilim va ko‘nik- 
malar, malaka, nostandart qarorlar qabul qilish va faoliyatning 
yangi yo‘nalishlarini o‘rganishdan iborat.
Kadrlar siyosati sohasida barcha darajadagi xodimlami baho­
lash usullariga alohida ahamiyat beriladi, masalan, Fransiyadagi 
korxonalar xodimlarini baholashda qo‘llanuvchi usullar murak- 
kabligi bilan 
Yevropaning boshqa davlatlaridan 
farq qiladi. 
Boshqarma direktori o‘rta korxonalar tomonidan tasdiqlangan 
holda bo‘lim boshliqlari har yili xodimlaming salohiyat va imko- 
niyatlarini aniqlash uchun bo‘g‘inlar bilan muntazam ravishda 
intervyu o'tkazadilar. Boshqa korxonalarda o‘z-o‘zini baholash 
usullaridan foydalanadilar.
Quyi 
va 
o‘rta 
bo‘g ‘in 
boshqaruv 
tizimida 
yuqori 
lavozimlarga nomzodlar tanlashning muhim xususiyatlari amalga 
oshiriladi va uning asosiy vazifasi - baholash markazlari, xolisona 
o‘z qobiliyatini baholash, boshqarish imkoniga ega xodimlami 
aniqlashdir.
Baholash 
natijalariga 
ko‘ra, 
nomzodning 
lavozimga 
qo‘yilgan sifatlari to‘g ‘risida batafsil hisobot tayyorlanadi, uning 
kuchli va zaif tomonlari izohlanadi, bu ma’lumotlar shaxsiy 
elektron fayllarda saqlanadi. Bunday dasturda ishtirok etish uchun 
tavsiyalar, odatda, arizachini bevosita biluvchi yuqori lavozimli 
shaxslar tomonidan beriladi, biroq bir qator yirik kompaniyalar 
bunday testdan o‘tishni istagan har bir kishiga mxsat beradi.
Odatda xorijiy kompaniyalarda quyidagi baholash tizim va 
usullari qo‘llaniladi:
- xodimlami muntazam yillik sertifikatlash;
- ishlash uslub va miqdorlarini baholash;
- har bir xodimni belgilangan maqsadlarga erishish natijasi 
bo‘yicha baholash.
Baholash vositalari orasida: psixologik testlardan o‘tish, 
grafikalar, hayot ssenariysi variantlari, maxsus ishlab chiqilgan 
anketalarga javob berish.
93

---

Наг bir xodimning ishini baholash odatda yiliga bir marta 
amalga oshiriladi. Baholash natijalari xodim va rahbarlar 
tomonidan muhokama qilinadi va har ikki tomon ham imzolaydi. 
Ular ishdagi kamchiliklar ro‘yxatini muhokama qiladilar va ulami 
bartaraf etish yoMlarini topadilar. Zarur bo‘lganda xodim bilan 
mehnat shartnomasini bekor qilish to‘g‘risida ogohlantiradi yoki 
davom ettiriladigan bo‘Isa, 
ishini takomillashtirishi yuzasidan 
topshiriqlar beradi.
Baholash usuli xorijiy kompaniyalaming kadrlar siyosati va 
kadrlar 
boshqaruvini 
takomillashtirishda 
muhim 
vosita 
hisoblanadi.