B tjmurzaqov, G. Abdurahmanova, S. Xolmuratov korxonada kadrlar

3.6. Xodimlar xizmati - tashkilotning kadrlar siyosatini ishlab
chiqish uchun tizimni muvofiqlashtirish va tashkil etish
Kompaniyalaming kadrlar xizmati kadrlar siyosatini ishlab 
chiqish jarayonining markaziy, muvofiqlashtiruvchi va tashkiliy 
organidir. Kadrlar boMimi samarali faoliyati har qanday kom­
paniya faoliyatidagi muvaffaqiyatga bog‘liq.
Xodimlar xizmatlari quyidagi vazifalami bajaradi:
- 
tashkiliy tuzilmadagi 
o‘zgarishlar 
tahlili 
va 
uni 
prognozlash;
- mehnat resurslarini tanlash, ishga olish va tarqatish uchun 
modellami ishlab chiqish;
- kadrlar haqida ma’lumot to‘plash, qayta ishlash va 
baholash;
- joriy ishni davriy baholash;
- tashkilot tomonidan bajariladigan topshiriqlaming o‘zga- 
rishiga ko‘ra, menejer va mutaxassislarning turli guruhlari uchun 
talablarning dinamikasini ishlab chiqish;
- kadriami tayyorlash va rivojlantirish;
- ishlaming bajarilishi va javobgarlik sifatini nazorat qilish;
- xodimlami reklama qilish rejalarini ishlab chiqish 
tashkilotning kadrlar ehtiyojlari;
- rag‘batlantirishni nazorat qilish;
94

---

mehnatdan 
foydalanish 
samaradorligini 
o ‘lchash 
mezonlarini ishlab chiqish va uning talablari;
- ishchi kuchi, uni ish joyida taqsimlash tizimidan 
foydalanish jarayonini takomillashtirish;
- mahsulot samaradorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi 
taxminiy texnik va ijtimoiy omillarni o‘rganish;
- xodimlarni iqtisodiy baholash usullarini ishlab chiqish va 
daromadlarni oshirish jarayoniga qo‘shgan hissasi;
- xodimlar orasidagi munosabatlar va biznes aloqalarini tahlil 
qilish;
- milliy va xalqaro mehnat bozoridagi faol ish. Yaponiyadagi 
kompaniyalarda inson resurslari bo‘limi markaziy tuzilma bo‘lib, 
ishga olish, o‘qitish, targ‘ib qilish, intizomiy choralar va ishdan 
bo‘shatishni boshqaradi.
Xodimlar boshqarmasi ish haqi va mehnat sharoitlari, 
ijtimoiy imtiyozlar va mehnat munosabatlari bilan bog‘liq 
masalalami hal qiladi, xodimlaming faoliyati, ish haqi darajalari, 
mehnat sharoitlari va hokazolar haqida ma’lumot to‘plash uchun 
mas’uldir. Boshqa bo‘limlar bilan doim aloqada bo‘lib, yillik 
ehtiyojlarini aniqlash bilan birga xodimlar bilan ishlash boshqar­
masi yil davomida kompaniya xodimlarining prognozlarini 
amalga oshiradi, shuningdek kutilayotgan mehnat xarajatlarini 
ham prognoz qiladi. Nihoyat, ular budjet talablarini muhokama 
qiladilar. Ulardan eng ko‘p so‘raladiganlar mehnat, ta’lim va 
ijtimoiy xarajatlami jalb qilishdir.
Amerikadagi “ZM” transmilliy kompaniyasida kadrlar bilan 
ishlash bo‘yicha tajriba mintaqada shuhrat qozondi. Kompaniyada 
xodimlar bilan ishlash asoslari - mehnat bozorida iqtisodiy, 
ijtimoiy-siyosiy 
va 
tarkibiy 
o‘zgarishlar 
asosida 
tahliliy 
materiallar asosida ishlab chiqilmoqda, korporativ strategiyani 
boshqarish “inson resurslari” uchun xodimlarni saralash va 
tanlash, tayyorlash va qayta tayyorlash, ulaming yordami, ish 
faoliyatini baholash, rag‘batlantirishdan iborat.
Fransiyada inson resurslari xizmatining konsepsiyasi ishlab 
chiqarishning texnik omillari, raqobatni kuchaytirish, iqtisodiy 
holat va shaxsiy omil ta’sirida o‘zgardi va inson resurslari

---

xizmatining o‘mi ishga joylashish siyosatini ishlab chiqishdan 
iborat edi: ishga olish (saralash,tanlash), qayta tayyorlash, 
malakasini oshirish, ish faoliyatini baholash, xodimlami boshqa 
mutaxassisliklami o‘zlashtirishga rag'batlantirish.
Yuqori 
rivojlangan 
mamlakatlardagi 
kompaniyalarning 
muvaffaqiyati, asosan, barcha bo‘linmalar faoliyatini muvofiq- 
lashtirib, inson resurslarini boshqarish bilan bog‘liq ko‘plab 
masalalami 
hal etish uchun kadrlar bo‘linmalarining samarali 
faoliyatiga bog‘liq.
Shunday qilib, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda kadrlar 
siyosati tizimi kompaniya va muassasalar muammolarini 
muvaffaqiyatli hal etib kelmoqda.
Kadrlar siyosatini amalga oshirish doirasida aholi ish bilan 
bandlik jarayonining yangi shakllari, ijtimoiy mehnat munosa­
batlari, mehnat etikasi, korxonalarda ijtimoiy muammolami hal 
etishda yordam berish, mehnat sohasida muqarrar ravishda yuzaga 
keladigan keskinlik va iqtisodiyotdagi tarkibiy qayta o‘zgartirish- 
lami amalga oshirishga qaratilgan. Xodimlar bilan ishlashning 
yangicha yondashuvlari tashkiliy va rejalashtirish usullarini, 
alohida ish shakllarini kengroq qoilashdan iborat. Har bir 
korporatsiyada muvaffaqiyat qozonishning muhim sharti xodim­
lar bilan ishlashga ajratilgan mablag‘lami ko‘paytirishdan iborat.