sıra xidmətləri ödənişli əsasda həyata keçirmək məcbu riy -
yətində qalmışdı: xüsusi biblioqrafik xidmətlərin göstəril -
mə sindən, surətçıxarma və cildləmədən əldə olunan xırda
gəlirlər yeni çıxan kitabların əldə olunmasına sərf olunurdu.
Xarici ədəbiyyatın əldə olunması üçün əlavə vəsaitə ehtiyacı
olan Kitabxana dublet və profilə uyğun olmayan kitabları
əvvəlki illərdən fərqli olaraq pulla satmağa başlamışdı. Təkcə
1993-cü ildə Mərkəzi Elmi Kitabxana MDB kitabxanalarına
93 dublet xarici ədəbiyyat satmışdı.
1993-cu ilin iyununda ulu öndər Heydər Əliyevin ik-
inci dəfə respublikada hakimiyyətə gəlməsi bütün kitabxana
və mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyətində dönüş yaratdı.
Azərbaycan kitabxanalarının gələcək inkişafını təmin etmək
məqsədilə Ulu öndər 1994-cu ildə Mədəniyyət Nazirliyinə
“Kitabxana işi haqqında” və digər qanunların işlənib ha zır -
lanması barədə xüsusi göstəriş verdi. Bununla əlaqədar ilkin
layihələr Nazirlər Kabinetinin iclasında ulu öndər Heydər
Əliyevin tapşırığı ilə 1996-cı ildə kitabxana işçilərinin re-
spublika müşavirəsində geniş müzakirəyə çıxarıldı və bu
tədbirin yekunu olaraq Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan
Respublikasında kitabxana işinin vəziyyəti və onu yaxşılaş -
dır maq tədbirləri haqqında” qərarı qəbul olundu. 1995-
1997-ci illərdə Ümummilli lider Heydər Əliyev Milli
Ki tabxanaya 4 dəfə səfər etməklə kitabxana işinə olan hörmət
və qayğısını bir daha sübut etdi.
1993-cü ildən etibarən ölkədə ictimai-siyasi sabitliyin
bərqərar olması, Azərbaycanın uğurlu xarici siyasət yü rüt -
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
134
məyə başlaması, nüfuzlu beynəlxalq qurum və təşkilatlarla
ikitərəfli münasibətlərin formalaşması fonunda kitabxana və
mədəniyyət müəssisələrinin beynəlxalq əlaqələri yenidən
dirçəlməyə başladı. Həmin il Mərkəzi Elmi Kitabxana 28
ölkənin 115 təşkilatı ilə kitab və informasiya mübadiləsini
bərpa etdi, Çilinin Santa-Mariya Universiteti, Koreya Elmlər
Akademiyası, Çin Milli Təbiət Elmləri Fondu, İtaliya Bo -
tanika Elmləri İnstitutu, Fransa Kənd Təsərrüfatı İnstitutu,
Yaponiya Beynəlxalq Buddizm İnstitutu ilə ilk dəfə olaraq
əməkdaşlıq əlaqələri quruldu.
1993-cü ildə Qafqazda ilk dəfə Mərkəzi Elmi Kitabxana
Bey nəlxalq Kitabxana Assosiasiyaları Federasiyasına (IFLA)
üzv seçildi. 1995-ci ildə Milli Kitabxana, 2009-cu ildə isə Pre -
zi dent Kitabxanası IFLA-nın üzvlüyünə qəbul olundular. Bu -
rada haşiyə çıxaraq qeyd etmək yerinə düşər ki, istər
Azər baycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 6 oktyabr
ta rixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Res pub -
likasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü
illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nda, istərsə də “Azər -
baycan Respublikasında kitabxana-informasiya şəbə kə sinin
inkişafı və kitabxana xidmətlərinin təkmil ləş dirilməsi üzrə
Dövlət Proqramının (2015-2020-ci illər) Layihəsi”ndə Bey -
nəlxalq Kitabxana Assosiasiyaları Federasiyası, Avropa Milli
Kitabxanaları İttifaqı, ABŞ Kitabxana Assosiasiyası, Elektron
Kitabxana istifadəçilərinin Beynəlxalq Assosiasiyası və digər
beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın genişləndirilməsi kitab -
xa nalar qarşısında duran vacib məsələlər kimi səciy yə lən -
ELMİ-MƏDƏNİ İNTEQRASİYA
135
diril mişdir.
Mövzuya qayıdaraq bildirək ki, dünya kitabxanalarının
fə aliyyətinin əlaqələndirilməsi üzrə ali qurum hesab olunan
IFLA-nın əsası 1927-ci ildə Şotlandiyanın paytaxtı Edinburq
şə hərində qoyulub. 1971-ci ildə Niderland Krallığında
qeydiy yatdan keçən IFLA-nın mənzil qərargahı bu ölkənin
milli kitabxanası hesab edilən Haaqa şəhər Kral Ki tab -
xanasıdır. Ha zırda 160 ölkədən 1800-dən artıq kitabxana quru-
mun üz vü dür. IFLA-nın əsas vəzifəsi kitabxana və in for masiya
xid mə ti üzrə standartları formalaşdırmaq, dünya ki tab xa -
nalarının fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq və əla qə lən dirmək üçün
səmərəli tövsiyələr vermək, dünya kitab xa nalarının yeni
inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirmək və onların ortaq
prob lemlərini həll etmək üçün müxtəlif tədbirlər ke -
çirməkdən ibarətdir. Qeyd etmək yerinə düşər ki, IFLA
YUNESKO, BMT, Elmi İttifaqların Beynəlxalq Şurası,
Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı, Beynəlxalq
Standartlaşdırma Təşkilatı (ISO), Ümumdünya Ticarət Təş -
ki latı, Beynəlxalq Naşirlər Assosiasiyası, Beynəlxalq Arxiv
Şurası (BAŞ), Beynəlxalq Muzeylər Şurası ilə sıx əməkdaşlıq
edir və bu təşkilatların bir çoxunda müşahidəçi statusu da -
şıyır.
1993-cü ildə Mərkəzi Elmi Kitabxananın, 1995-ci ildən
isə Milli Kitabxananın IFLA-da təmsil olunmasına baxma-
yaraq, kitabxanalara bu təşkilatın fəaliyyətində yaxından
iş ti rak etmək 2000-ci ildən sonra müyəssər olmuşdur (Mər -
kəzi Elmi Kitabxana, Milli Kitabxana, Prezident kitab xa nası,
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
136
Azərbaycan Kitabxana İşinin İnkişafı Assosiasiyası məhz
2000-ci ildən etibarən IFLA-nın illik iclasına qatı lır lar). Eyni
sözləri MDB ölkələrinin kitabxanalarına da şamil etmək olar.
Doğrudur, keçmiş sovet kitabxanaları 1959-cu ildən IFLA-
nın tədbirlərində iştirak edirdilər. Lakin bu əlaqələr SSRİ
Mədəniyyət Nazirliyi nəzdindəki Dövlət Kitabxanalararası
Komissiyanın Kitabxanaçılıq şurası tərəfin dən həyata
keçirildiyindən, kitabxanaların bu sferadakı kompetentliyini
artırmamışdır.
1994-cü ili Mərkəzi Elmi Kitabxananın beynəlxalq əla -
qələrinin bərpası və yenilənməsi baxımından daha uğurlu il
kimi səciyyələndirmək olar. Müqayisə üçün qeyd etməliyik
ki, 1993-cü ildə Kitabxananın fonduna cəmi 3840 nüsxə
xarici ədəbiyyat daxil olmuşdusa, 1994-cü ildə bu say 9150
nüsxəyə çatmışdı. Həmin il Kitabxananın fondundakı xarici
ədə biyyatdan istifadə səviyyəsi də artmış, oxuculara rus
dilin də 2140390 nüsxə, xarici dillərdə isə 815441 nüsxə ədə -
biy yat verilmişdi. Kitabxana İsveçrə Beynəlxalq Əmək Cə -
miy yəti və İsveçrə Nobel Fondunun timsalında yeni
part nyorlar qazanmış, il ərzində “ABŞ kitabxanaları və nəşriy -
yatlarından alınan ədəbiyyat”, “Azərbaycan-Misir Dostluq
Cəmiyyəti tərəfindən hədiyyə edilmiş ədəbiyyat” adlı uzun -
müddətli kitab sərgiləri keçirilmişdi.
Məhz həmin ildən etibarən Mərkəzi Elmi Kitabxana
bey nəlxalq informasiya mühitinə inteqrasiya imkanlarını
genişləndirmək məqsədilə xarici ölkələrin Azərbaycandakı
səfirlikləri ilə sıx elmi-mədəni əlaqələr yaratmaq və bu vasitə
ELMİ-MƏDƏNİ İNTEQRASİYA
137
Dostları ilə paylaş: |