Qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaqlara
sahiblik, onlardan istifadə və həmin torpaqlar barədə sərəncam verilməsi, bələdiyyə mülkiyyətində
olan torpaq sahələrinin mülkiyyətə, istifadəyə və icarəyə verilməsi; bələdiyyə ehtiyacları üçün
torpaq sahələrinin bu Məcəllədə və digər qanunvericilik aktlarında müəyyən edilmiş qaydada
hüquqi və fiziki şəxslərdən geri alınması və s. torpaq münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində
bələdiyyələrin səlahiyyətlərinə aiddir.
Torpaq Məcəlləsində göstərilir ki, əkinlərin, çoxillik əkmələrin altında olan torpaqlar,
dincə qoyulmuş torpaqlar, biçənəklər, örüşlər və otlaqlar kənd təsərrüfatı yerlərinə aiddir. Kənd
təsərrüfatı yerləri xüsusi olaraq qorunur. Bu torpaqların qeyri-kənd təsərrüfatı məqsədilə digər
kateqoriyalara keçirilməsinə müstəsna hallarda bu Məcəllədə və digər qanunvericilik aktlarında
müəyyən edilmiş qaydada, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və ya bələdiyyənin qərarı ilə yol
verilir.
3.3. Beynəlxalq Ekoloji Strategiyalar
Azərbaycan Beynəlxalq ekoloji qanunvericilik çərçivəsində qəbul edilmiş sazişlərin və
konvensiyaların əksəriyyətinə üzv ölkədir (cədvəl 2.1). Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının 151-ci maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə
daxil olan normativ hüquqi aktlar ilə (Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və
Referendumla qəbul edilən aktlar istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı
dövlətlərarası müqavilələr arasında ziddiyyət yaranarsa, həmin beynəlxalq müqavilələr tətbiq edilir.
Cədvəl 3.1. Azərbaycan Respublikasının
ekologiya sahəsində qoşulduğu Beynəlxalq Sazişlər və Konvensiyalar
№
Beynəlxalq Sazişlər və Konvensiyalar
Qoşulduğu il
1 YUNESKO Ümumdunya Mədəni və Təbii İrs üzrə Konvensiya
1994
2 Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası
1995
3 Ozon qatının Mühafizəsi üzrə BMT Konvensiyası (Vyana Konvensiyası)
1996
4 Hidrometeoroloqiya sahəsində MDB ölkələrinin İkitərəfli əməkdaşlığı üzrə Razılaşma
1998
5 Nəsli kəsilən vəşhi heyvan növləri və bitkilərin beynəlxalq ticarəti üzrə Konvensiya və
Nərə balıqlarının mühafizəsi üzrə Razılaşma (CİTES)
1998
6 Səhralaşma ilə mübarizə üzrə Birləşmiş Millətlər Konvensiyası
1998
7 Sərhədlərarası konteksdə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinə dair BMT
Konvensiyası (Espoo Konvensiyası)
1999
8 Avropanın vəhşi təbiəti, yabanı florası və təbii yaşayış mühitinin qorunması
Konvensiyası (Bern Konvensiyası)
1999
9 Ətraf mühit ilə bağlı məsələlərdə məlumatın əldə edilməsi, ictimaiyyətin qərar qəbul
edilməsində iştirakı və ədalət məhkəməsinin açıq keçirilməsi haqqında» BMT-nin
Konvensiyası (Orxus Konvensiyası)
1999
10 YUNESKO-nun əsasən su quşlarının yaşama yerləri kimi beynəlxalq əhəmiyyəti olan
Sulu-bataqlıq yerlər haqqında Konvensiya (Ramsar Konvensiyası)
2000
11 Sərhəddən keçən su axınları və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və iətifadəsi haqqında
Helsinki Konvensiyası
2000
12 BMT-nin Bioloji müxtəliflik həqqında Konvensiyası
2000
13 Bitklərin qorunmasına dair birləşmiş Millətlər Kənd Təsərrüfatı və Qida Məhsulları
Təşkilatının Konvensiyası
2000
14 İqlim üzrə BM Çərçivə Konvensiyası haqqında Protokol (Kioto Protokolu)
2000
15 Ozon qatını dağıdan maddələr üzrə Monreal Protokolu
2000
16 Təhlükəli maddələrin beynəlxalq marşrutlarda daşınmasına dair Avropa Sazişi
2000
17 BMT-nin Təhlükəli tullantıların sərhədlərarası daşınmasına və kənarlaşcırılmasına
Nəzarət haqqında Konvensiyası (Bazel Konvensiyası)
2001
18 BMT-nin Avropa İqtisadi Birliyi Böyük məsafələrdə havanın transsərhəd
çirkləndirilməsi haqqında Konvensiya
2002
Azərbaycan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa İqtisadi Birliyinin (BMTAİB)
Sərhədlərarası konteksdə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinə dair Konvensiyanın
(Espoo Konvensiyası) üzvüdür. Konvensiya planlaşdırmanın müəyyən fəaliyyətlərin ilkin
mərhələsində ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsini üzv ölkələr qarşısında şərt qoyur.
Konvensiyada həm də sərhədlərarasında əhəmiyyətli dərəcədə əks ekoloji təsirə malik olan
sözügedən bütün əsas layihələr haqqında ölkələrin bir-birini xəbərdar etməsi və
məsləhətləşməsini ümumi öhdəlik olaraq qarşıya qoyur.
Azərbaycan Respublikasında «Avropanın canlı təbiətinin və təbii mühitinin
qorunması haqqında» Konvensiyasına qoşulmaq barədə Qanun qəbul edilmişdir (28
oktyabr, 1999. №730 İQ). Berndə keçirilmiş bu Konvensiyada (19.09.1979) yabanı
bitkilərin və vəhşi heyvanların yer üzündəki bioloji balansın saxlanmasında əhəmiyyətli rol
oynadığı üçün yabanı bitkilərin və vəhşi heyvanların məskunlaşdığı yerlərin qorunmasını
və təhlükə altında olan təbii məskunlaşma yerlərinin mühafizəsini təmin etmək üçün
müvafiq qanunvericilik və lazımi inzibati tədbirlər görülməsinin vacibliyi qeyd
olunmuşdur. Konvensiyaya qoşulan hər bir Tərəf inkişaf proseslərində bu cür sahələrin
pisləşməsini nəzərə almalı və bu vəziyyət mümkün qədər minimuma endirilməlidir. Hər bir
razılaşan tərəf vəhşi heyvan növlərinin qorunmasını təmin etmək üçün müvafiq və lazımi
qanunvericilik və inzibati tədbirlər görməlidir.
«Ətraf mühit ilə bağlı məsələlərdə məlumatın əldə edilməsi, ictimaiyyətin qərar
qəbul edilməsində iştirakı və ədalət məhkəməsinin açıq keçirilməsi haqqında» BMT-nin
Konvensiyası (Orxus) əsasən ictimaiyyətin (vətəndaşlar və əlaqədar təşkilatlar)
ekologiyaya dair bir sıra hüquqlarını təmin edir. Sənəddə qeyd olunmuşdur ki, hər bir
insanın özünün sağlamlığı və rifahı üçün əlverişli ətraf mühitdə yaşamaq hüququ var və
hər bir insan həm fərdi, həm də başqaları ilə birlikdə ətraf mühiti indiki və gələcək
nəsillərin rifahı naminə qorumağa və yaxşılaşdırmağa borcludur. Bu hüququ müdafiə
etməyin mümkünlüyünü təmin etmək məqsədilə vətəndaşların informasiyaya girişi,
Dostları ilə paylaş: |