Baki avrasiya universiteti NİĞde üNİversitesi

410 

III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu 

ÖGEL, S.(1989). “Yaşam Biçiminden Süslemesine Anadolu’nun Selçuklu Çehresi”, Türkiyemiz, S.59, Ekim , 

s.4-10. 

PEREVODÇİKOVA E.V.(1994). Yazık Zverinih Obrazov-Oçerki Iskusstva Evraziiskih Skiskoy Epoh, 

Moskova. 

ROSTOVTZEFF M.(1922). Iranians and Greeks in South Russia, Oxford.  

RUDENKO S. I.( 1970). Frozen Tombs of Siberia, London. 

TEKÇE, E. F.(1993). Pazırık (Altaylar’dan Bir Halının Öyküsü), Ankara.  

WOLFRAM, H.(1985). Treasure on the Danube Barbarian Invaders and their Roman Inheritance, Wien. 

YAZICI, N.( 2002). İlk Türk-İslam Devletleri Tarihi, Ankara.  

---

OSMANLI KLASİK DÖNEM MİNYATÜR SANATININ FELSEFESİNE YÖNELİK BİR 

DURUM DEĞERLENDİRMESİ 

Öğr. Gör. Züleyha ZOR

*

 

Özet: İnsanlarda büyük beğeni ve haz oluşturan objeye sanat eseri; Bu tür duyarlılığı yüksek olan insanlara 

ise sanatçı denir. Felsefe, düşünüş biçimini ele alan, varlığın ve bilginin kavrana bilirliğini araştıran bilim dalı 

iken, sanat  felsefesi,  sanatın ne olduğunu doğal olanakları ve ölçütleri içerisinde ele almaktadır. Genellikle 

sanat  felsefesi  anlamına  gelen,  Estetik;  sanat  eserindeki  güzellik  duygusunu  yaratan  nesneleri,  deneyden 

geçirerek  görmemizi,  keşfetmemizi  sağlamaktadır.  Türkler  uzun  bir  zaman  aralığında  değişik  coğrafi 

bölgelerde  çok  farklı  kültürler  ile  etkileşim  içinde  kalmıştır.  Türk  kültürü  ve  sanatını  besleyen  bir  inanç 

sistemi  olarak  İslamiyet,  Türk  Sanatına  yön  veren  bir  üst  kimliktir.  Türk  Sanatında  genel  olarak  mimari, 

yazma kitap sanatları, edebiyat, musiki ve süsleme sanatlarının belirgin bir şekilde öne çıktığı görülmektedir. 

Fakat  bu  sanatlar  içerisinde  insanların  ruhsal  ve  fiziksel  yönlerini  inceleyen  sanat  dalı  minyatür  olmuştur. 

Belge niteliği taşımasının yanı sıra, yaşanan dönemin felsefesini de  yansıtmaktadır. Bu yüzden göze dayalı 

sanatların felsefi boyutuna verilecek en iyi örnek minyatür sanatıdır.  

Anahtar Kelimeler: Minyatür, Felsefe, Estetik, Türk Sanatı  

An Assessment on the Philosophy of Classical Ottoman Miniature 

Abstract: Art is forming a great appreciation and enjoyment in humans; having such a high sensitivity that is 

called artist. While the philosophy is a branch of science that discussing the way of thinking, searching the 

existence  and  perceptible  information,  philosophy  of  art  is  taken  what  the  art  is  in  consider  to  its  natural 

possibilities  and  criteria.  Usually  aesthetics  that  means  the  philosophy  of  art;  it  allows  us  to  discover  the 

sense  of  beauty  in  art  by  an  experimental  way.  Turkey  had  been  interacted  with  many  different  cultures 

because of remaining in different geographic regions over a long period of time. Islam as a belief system that 

feeds  the  Turkish  culture  and  art  is  one  of  the  top  identity  that  shape  the  Turkish  art.  Architecture,  art  of 

book,  literature,  music  and  decorative  arts  have  been  come  to  the  forefront  in  overall  of  Turkish  art.  But 

miniature has been studying the mental and physical aspects of people. As well as it has the characteristics of 

document,  reflects  the  philosophy  of  the  experienced  periods.  Miniature  will  be  given  as  the  best 

philosophical example of the art based on eye. 

Keywords: Miniature, Philosophy, Aesthetics, Turkish Art 

Giriş 

İnsanoğlu,  tarihi  boyunca  var  olan  her  tür  güzelliğin  peşinde  ve  güzeli  arama  duygusu  içinde 

olmuş,  bu  arayışı  da  sanat  eseriyle  ortaya  koymuştur.  Farklı  medeniyetlere  göre  çok  değişik  biçimde 

gelişen  sanatın  tarifi  de  tıpkı  gelişimi  gibi  birçok  şekilde  yapılmıştır.  Bize  göre;  insanın  kendini  ifade 

etme biçimi olan sanat, eşyanın hakikatini aramak ve ipuçları yakaladığında bunları beş duyu organı ile 

algılanabilir şekle sokmaktır (www.ktsv.com.tr). Sanat; Karışıklıktan ahenk yaratma faaliyetidir. 

Sanat  kolayca  anlaşılmayan  niceliği-çokluğu  kolayca  anlaşılabilecek  bir  birliğe  dönüştürür 

(Boydaş,  2005;5).  Gerçekler  dünyasındaki  obje,  durum  ve  davranıştan  zevk  vericilik,  mutluluk 

kazandırıcılık bir veya birkaç kişinin tattığı bir durum olabilir. Evrendeki canlı ve cansız varlıkları renk, 

biçim,  boyut,  oran,  konum,  işlev  bakımlarından  kendi  isteklerimize  göre  şekillendiremez  ve 

değiştiremeyiz. Bazı insanlar heyecan verici saydıkları gerçek obje, durum ve davranışlar üzerinde seçme, 

ayıklama,  eklemeler  yapar  müdahale  eder  yeni  kompozisyonlar  yaratırlar.  Bu  tür  duyarlılığı  yüksek 

insanlara  Sanatçı,  meydana  getirilen,  insanlarda  büyük  beğeni  ve  haz  oluşturan  objeye  ise  sanat  eseri 

denir (Tural; 1999,20). 

Sanat  eseri  bir  penceredir.  Pencerelerin  binalarda  dış  dünya  ile  bağlantıyı  sağlaması  gibi  sanat 

eserleri de diğer duygularla irtibat sağlar. İnsan bu pencereden baktığında diğer insanların ve kendinden 

önce yaşamış kişilerin duygu ve düşüncelerini en dolaysız biçimde görebilir (Özkeçeci; 2007, 16). 

Sanat  nesnel  ve  öznel  yaklaşımlara  göre  farklı  açıklanmaktadır.  Nesnel  yaklaşımlarda  sanat 

toplumsal etkilerle, öznel yaklaşımlar da ise salt bireysellikle yaratılır. Tolstoy, sanatın ortaya çıkışının 

bir  ihtiyaçtan  kaynaklandığını  ifade  eder.  Ona  göre  “insanın  bir  zamanlar  yaşamış  olduğu  duyguyu 

kendinde canlandırdıktan sonra, aynı duyguyu başkalarının da hissedebilmesi için hareket, ses, çizgi, renk 

                                                      

*

 Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel El Sanatları Bölümü.   [e-mail] 

---