Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
337 57/169 nömrəli Qətnaməsi ilə qəbul edilmişdir. Konvensiya Azərbaycan Respublikasının ona dair qeyd-şərtləri və bəya- natları ilə birgə 30 sentyabr 2005-ci il tarixli qanunla təsdiq edilmişdir. 575 Tarixi dövlətin və hüququn, vəzifəli şəxs institutunun formalaşması tarixi ilə üst-üstə düşən korrupsiya dövlətin və cəmiyyətin bütün sahələrində, o cümlədən də inzibati icraat, idarəetmə sahəsində təhlükəli təzahürlərdən biri hesab olunur. Prof. F.Y.Səməndərov korrupsiyaya vəzifəli şəxslərin dövlət və ictimai mənafeyinin zərərinə olaraq hüquqazidd və başqa əqdlərinə əsaslanan müəyyən münasibətlər sistemi kimi anlayış verir 576 Azərbaycan Respublikası korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində bütün beynəlxalq təşəbbüslərin, həmçinin, BMT-nin Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Konvensiyası, Avropa Şurasının korrupsiya ilə əlaqədar cinayət və mülki-hüquqi məsuliyyət haqqında konvensiyalar da daxil olmaqla əksər müvafiq bey- nəlxalq sənədlərin fəal iştirakçısıdır. Müvafiq olaraq respublika qanunvericiliyi bu beynəlxalq alətlərə kifayət dərəcədə uyğun- laşdırılmış, müvafiq antikorrupsiya mexanizmləri formalaş- dırılmışdır. 13 yanvar 2004-cü ildə “Korrupsiyaya qarşı mü- barizə haqqında” qanun qəbul edilmişdir. Qanun vəzifəli şəxslərə münasibətdə eyni zamanda korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmaları müəyyən edir və göstərir ki, bu hüquqpozmalar cinayət məsuliyyəti yaratmadığı hallarda, vəzifəli şəxslər inzibati, mülki və ya intizam məsuliyyətinə cəlb edilə bilərlər. 575 Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005, № 10, maddə 890 576 Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin Kommentariyası / Prof.F.Y.Səməndərovun redaktəsi ilə. Bakı: Digesta, 2006, s. 6 338 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə “Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramı” qəbul edilmişdir. Proqramın əsas məqsədi korrupsiyaya qarşı mübarizəni daha səmərəli həyata keçirmək üçün vahid sistem çərçivəsində kompleks tədbirləri təmin etməkdir. 577 Məlum olduğu kimi, korrupsiyaya qarşı mübarizənin həyata keçirilməsində zəruri şərtlərdən biri də ədalətli, qərəzsiz və müstəqil məhkəmə sistemi vasitəsilə inzibati orqanların fəaliyyətinə səmərəli nəzarətin təmin olunmasıdır. Buna görə də beynəlxalq təcrübədə korrupsiyaya qarşı mübarizədə yalnız cinayət hüquqi vasitələr deyil, səmərəli inzibati məhkəmə icra- atının formalaşdırılması da aktual əhəmiyyət kəsb edir. Çünki, hakimiyyət səlahiyyətlərinə malik olan inzibati orqanların fəaliyyət sahəsində də korrupsiya halları geniş yayılmışdır. Ədəbiyyatda haqlı olaraq qeyd olunur ki, korrupsiyanın növləri içərisində inzibati korrupsiya daha çox təzahür edir. 578 Dövlət Proqramında da korrupsiyaya qarşı nəzərdə tutulan instusional islahatlar sırasında məhkəmə sisteminə aid islahatlar nəzərdə tutuldu ki, bunlardan biri də inzibati məhkəmə icraatı oldu 579 . İnzibati məhkəmə icraatı mühüm antikorrupsiyon po- tensiala malikdir. O, inzibati orqanların qanun çərçivəsində, qərəzsiz fəaliyyət göstərməsini məhkəmə nəzarəti yolu ilə təmin etməyə yönəlməklə həm vətəndaşların, həm də dövlətin maraqlarının müdafiəsinə yönəlir. Hüquq ədəbiyyatında haqlı 577 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 3 sentyabr 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə “Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramı”//http:www.e-qanun.az 578 Yolsuzlukla mücadeleye yardımçı olmak maksadıyla alınması gereken tedbirlere ilişkin inceleme raporu. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Başkanlığı yayımları. II. Haziran, 1996, s. 1 579 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 3 sentyabr 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə “Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramı 339 olaraq inzibati mübahisə təkcə şəxslərin deyil, həm də dövlətin maraqlarının müdafiəsi üsulu kimi qiymətləndirilir. 580 Belə ki, inzibati orqanların fəaliyyətində özbaşınalıq, səlahiyyət həddini aşma, qərəzlilik, korrupsiya, süründürməçilik kimi neqativ təzahürlər dövlətə və onun mexanizminə ictimai etimadın sarsıl- masına səbəb olan önəmli meyarlardandır. Onu da xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, hüquqi dövlətin fəaliyyətinin təminat forması kimi inzibati məhkəmə icraatının formalaşdırılması özlüyündə korrupsiya ilə səmərəli mübarizə üçün kifayət etmir. Onun səmərəli fəaliyyət mexanizminin formalaşdırılması üçün hakimlərin peşə etikası da zəruri əhə- miyyət kəsb edir. Etika əxlaq şüurunun və əxlaqi münasibətlərin təbiətini öyrənməklə əxlaq normalarının və əxlaqi dəyərlərin səciyyəvi xüsusiyyətlərini, insanın davranışının başqa norma və qiymətlərlə müqayisədə onların tətbiq edilməsinin xüsusi üsul- larını, insanın hərəkətlərinə görə cavabdehlik və məsuliyyətin xüsusi şərtlərini, insanın tərbiyəsində əxlaqın xüsusi rolunu aydınlaşdırır. 581 Məlumdur ki, bütün hüquq sistemlərində insanların məh- kəmə hakimiyyətinin qərəzsizliyinə, müstəqilliyinə olan inamı- nın əsasında hakimin fərdi və peşə etikası durur. Cəmiyyətdə hakimlərə kifayət qədər etimadın olmaması bütövlükdə qanunun aliliyi sistemini sarsılda bilər. 582 Təsadüfi deyil ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqtisadi və Sosial Şurası 27 iyul 2006-cı il tarixli 2006/23 saylı qətnaməsində üzv-dövlətlərə öz daxili 580 Aslanov M.S. Azərbaycanda inzibati ədliyyə. Bakı: Azərnəşr, 2009, s. 111 581 Mehdiyev R.Ə. Fəlsəfə. Dərs vəsaiti. Bakı: Şərq-Qərb, 2010, s. 301 582 Европейская комиссия по эффективности правосудия (European Commission for efficiency of justice, CEPEJ). Контрольный список повышения качества правосудия и судопроизводства (Checklist for promoting the quality of justice and the courts), принятый на 11-ом пленарном заседании Комиссии в Страсбурге 2-3 июля 2008, с. 17 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|