Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
111 edilməsinə, yaxud edilməsinin ehtimal olunmasına subyektiv yanaşmadakı fərqlilikləri əks etdirən normal təzahürdür. 162 Mübahisə o zaman inzibati hesab olunur ki, onun məz- mununu təşkil edən hüquqi məsələ inzibati hüquqa aid olsun. Qeyd edək ki, vətəndaşların hakimiyyət orqanları ilə istənilən münasibətləri hüquqi münaqişənin yaranması üçün potensial təhlükə daşıyır. İnzibati hüquqi mübahisə obyektiv təzahür olub, hətta ən demokratik ölkələrdə də vətəndaşla inzibati orqan ara- sında yarana bilər. Çünki, inzibati münasibətlərdə vətəndaş əsasən xahiş edən, ya da fəaliyyətinə nəzarət olunan subyekt kimi çıxış edir. Ümumi idarəetmə sahəsində vətəndaş müxtəlif subyektiv və obyektiv səbəblər üzündən inzibati orqanların və onların vəzifəli şəxslərinin özbaşınalığı, hakimiyyət səlahiyyətlərini aşması, qanunsuz müdaxiləsi ilə üzləşməsi təbii olaraq vətəndaşla inzibati orqanlar arasında inzibati hüquqi mübahisə formasında ifadə olunan münaqişəli münasibətlərin meydana çıxmasına səbəb olur. Hüquqi forma almış mübahisə artıq inzibati hüquqi müba- hisənin tərkib hissəsinə çevrilir. Bu cür mübahisələrin mövcud olma ehtimalı onların həlli üçün səmərəli müdafiə mexaniz- minin formalaşdırılmasını tələb edir. Belə mexanizmlərdən biri də inzibati məhkəmə icraatıdır. İnzibati orqanlar öz səlahiyyətlərindən hüquqazidd istifadə edərək vətəndaşların subyektiv hüquqlarını pozduqda onlar arasında inzibati hüquqa aid mübahisə yaranır. 163 Lakin, onu da 162 Лупарев Е.Б. Административно-правовые споры. Дисс. … докт. юр. наук. Воронеж, 2003, с. 27 163 Зеленцов А.Б. Административно-правовой спор (теоретико-методологические под- ходы к исследованию) // Правоведение, 2000, № 1, с. 74; Зайцев И.М. Сущность хозяй- ственных споров. Саратов,1974, с. 40 112 qeyd etmək lazımdır ki, qurumun inzibati orqan olması heç də həmişə həmin qurumla bağlı mübahisənin inzibati hüquqi mübahisə olmasına dəlalət etmir. Bunun üçün həm aktı qəbul edən qurum inzibati orqan olmalıdır, həm onun vətəndaşla, hü- quqi və fiziki şəxslə girdiyi münasibət inzibati hüquq münasibəti olmalıdır, həm də onlar arasında yaranan mübahisə həmin münasibətlə bağlı olmalıdır. Hesab edirik ki, mübahisə hüquqa zidd olduğu kimi, hüquqi çərçivədə də inkişaf edə bilər. Mübahisə iki tərəfin arasındakı fikir ayrılığından, yaxud, müzakirədə hər tərəfin öz fikrində israr etməsindən qaynaqlana bilər. İnzibati hüquq münasibət- lərində inzibati hüquq və vəzifələr barədəki fikir ayrılığı həm də tərəflər arasında inzibati qərarların və hərəkətlərin qanuniliyinə dair yaranan fikir ayrılığıdır S.Popoviç 1968-ci ildə dərc etdirdiyi “İnzibati hüquq” kitabında inzibati mübahisəni inzibati aktın qanuniliyi barədə meydana çıxan və hüquqları yaxud, qanuni mənafeyi pozulan fiziki və ya hüquqi şəxs, yaxud dövlət orqanı tərəfindən ictimai- siyasi həmrəyliyə müvafiq olaraq qaldırılan hüquqi mübahisə kimi qiymətləndirirdi. 164 Müəllif inzibati hüquqi mübahisəyə verdiyi anlayışda onun ayrı-ayrı əlamətlərini sadalayır, lakin, inzibati hüquqi mübahisənin mahiyyətinə toxunmurdu. Bu isə öz növbəsində inzibati hüquqi mübahisənin hüquqi və idarəçilik təbiətini aydınlaşdırmağa imkan vermirdi. N.Y.Xamanyova hesab edir ki, inzibati hüquqi mübahisə bir tərəfdən dövlət orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, vəzifəli şəxslər digər tərəfdən isə hüququn digər subyektləri 164 Попович С. Административное право. Часть общая. М.: Прогресс, 1968, с. 504 113 arasında yaranan hüquqi münaqişəni və ya hüquqi kolliziyanı ifadə edir 165 . Bəzi müəlliflər inzibati hüquq münasibətlərində tərəflərin bərabər olmadığına əsaslanaraq yazırlar ki, burada mübahisədən deyil, yalnız vətəndaşın inzibati orqanın hərəkətindən verdiyi şikayətdən bəhs etmək olar 166 . Bu fikrin tərəfdarları haqlı olaraq elmi ədəbiyyatda tənqid olunur 167 . Belə ki, inzibati mübahisə həqiqətən də tərəfləri qeyri-bərabər olan hüquq münasibətlər- dən yaranır, lakin inzibati məhkəmə icraatının predmetinə çev- rildikdən sonra tərəflərin prosessual vəziyyəti bərabərləşir və hakim idarəetmə təsiri mövcud olmur. İnzibati məhkəmə icraatında inzibati orqan hakimiyyət səlahiyyətlərini deyil, öz tələb və etirazlarının qanuniliyini əsaslandırmaqda ifadə olunan hüquqlara və vəzifələrə malik olur. A.B.Zelentsov yazır ki, inzibati münasibətlərin iştirakçı- larının arasındakı münaqişə hüquqi mübahisə xüsusiyyətlərinə malikdir. Bu cür mübahisələr həmişə bərabər tərəflərin arasın- dakı münaqişə hesab olunmalıdır. 168 Fikrimizcə, müəllifin bu fikri ilə razılaşmaq olmaz. Belə ki, inzibati mübahisənin subyektləri faktiki olaraq qeyri - bərabər imkana malikdirlər. İnzibati orqanın sərəncamında kifayət qədər informasiya, insan və maliyyə resursları olduğu halda vətəndaşın 165 Хаманева Н.Ю. Защита прав граждан в сфере исполнительной власти. Дис. ... докт. юр. наук. М., 1997, с. 115 166 Щеглов В.Н. Иск в судебной защите гражданского права. Лекции для студентов / Под ред. Г.Л.Осокина. Томск, 1987, с. 7 ; Судебная защита прав и свобод граждан. Научно- практическое пособие / Отв. ред. Кашепов В.П. М.: Норма, 1999, с. 19 167 Слепченко Е.В. Административное судопроизводство: понятие, единство и дифферен- циация // Российская юстиция, № 3, 2009,с.51-56; Боннер А.Т. Судебная практика по де- лам, возникающим из административно-правовых отношений // Советское государство и право, 1992, № 2, с. 42 168 Зеленцов А.Б. Административно-правовой спор. (Теоретико-методологические под- ходы к исследованию) // Правоведение, 2000, № 1, с. 68-79 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|