141
AZƏRBAYCAN, GÜRCÜSTAN, RUMINİYA VƏ
MACARISTANIN DÖVLƏT VƏ HÖKUMƏT
BAŞÇILARININ DÖRDTƏRƏFLİ GÖRÜŞÜ
Prezident sarayı
14 sentyabr 2010-cu il
Sentyabrın 14-də Bakıda Azərbaycan prezidenti İlham
Əliyevin, Rumıniya prezidenti Trayan Beseskunun, Gürcüstan
prezidenti Mixeil Saakaşvilinin və Macarıstanın Baş naziri
Viktor Orbanın görüşü olmuşdur.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev tədbir keçirilən binada
Rumıniyanın və Gürcüstanın prezidentlərini, Macarıstanın
Baş nazirini qarşıladı.
Dördtərəfli görüşün iştirakçıları əvvəlcə rəsmi foto çək-
dirdilər.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev «Azərbaycan–Gürcüs-
tan–Rumıniya İnterconnector» (AGRİ) layihəsinə həsr olun-
muş görüşdə çıxış etdi.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin çıxışı
Hörmətli prezidentlər!
Hörmətli Baş nazir!
Hörmətli qonaqlar!
Sizi Azərbaycanda salamlayıram. Sizi görməyə çox
şadam. Hesab edirəm ki, bugünkü görüş uğurlu olacaq və
biz yaxşı nəticələr əldə edəcəyik. Bu sammitin təşkilində
bizim müvafiq qurumlarımız və nazirliklərimiz böyük işlər
görüblər. Əminəm ki, bugünkü iclas, buradakı müzakirələr
və imzalanacaq sənəd regional
miqyasda tamamilə yeni bir
142
vəziyyət yaradacaqdır. Əminəm ki, növbəti aylarda biz çox
çalışacağıq ki, planlaşdırdığımızı həyata keçirək.
Bildiyiniz kimi, Azərbaycan qədim neft ölkəsidir. Dünya-
da ilk neft Azərbaycanda hasil olunub və beləliklə, neft və
qaz sahəsində bizim böyük ənənələrimiz vardır. Açıq də-
nizdə dünyada ilk neft də Azərbaycanda hasil olunub. Ötən
əsrin ortalarında Sovet İttifaqında əldə olunan neftin böyük
hissəsi Azərbaycanda hasil edilirdi. Lakin Sovet İttifaqı
süquta uğradıqdan sonra ciddi çətinliklərlə üzləşmişdik. O
zaman neft və qaz hasilatında böyük tənəzzül və özümüzü
daha tam idarə edə bilməmək təhlükəsi var idi.
Beləliklə,
mövqelərimizi bərpa etməyin yeganə yolu xarici sərma-
yələrin cəlb olunması üçün ciddi çalışmaq idi. Bu istiqamət-
də siyasətimiz uğurlu oldu və 1994-cü ildə ilk əsas neft
müqaviləsi imzalandı. Bu, sonralar «Əsrin müqaviləsi» ad-
landırıldı və bizə neft və qaz sahəsinə milyardlarla birbaşa
xarici sərmayə cəlb etməyə imkan verdi. Xəzər dənizində ye-
ni tərəfdaşlıq ruhu yaratdı. Xəzər dənizi beynəlxalq sər-
mayələr üçün ilk dəfə açıq
oldu və bu, tərəfdaşlarımızla qar-
шılıqlı maraqlar əsasında çox fəal və hərtərəfli əməkdaşlığa
başlamağımıza şərait yaratdı.
Mən bütün bunların necə baş verdiyini və həmin əmək-
daşlığın nəticələrinin nədən ibarət olduğunu qısaca xatır-
ladıram. Zənnimcə, ən böyük nəticə neft və qaz sahəsində
güclü əməkdaşlığın qurulması, enerji dəhlizlərinin yaradıl-
ması oldu ki, Azərbaycanın karbohidrogen ehtiyatları ilk
dəfə Qərb istiqamətinə nəql olunmağa başlandı. İlk dəfə
olaraq enerji infrastrukturu Xəzər dənizini Qara və Aralıq
dənizləri ilə birləşdirdi. Bu, təkcə karbohidrogen ehtiyatla-
rınын hasilatı və satılması məsələsi deyildi. Bu, böyük məna
kəsb edirdi və geniş regional əməkdaşlığa
yol ачараг, ha-
zırda geniş beynəlxalq əməkdaşlığa çevrilmişdir.
Hazırda neft və qaz təchizatının şaxələndirilməsində əldə
etdiyimiz yaxşı nəticələr tamamilə yeni mənzərə yaradır. Biz
bu sərmayələri iqtisadiyyatı şaxələndirmək, digər sahələrə
143
cəlb etmək və
eyni zamanda, yeni layihələr üzərində çalış-
maq üçün istifadə etməyə nail olduq. Bakı–Tbilisi–Ceyhan
bu istiqamətdə ilk addım oldu. Cənubi Qafqaz adlandırılan
qaz boru kəməri isə bizə qonşu bazarlara nəinki nefti, hətta
qazı ixrac etməyə imkan yaratdı. Biz karbohidrogen ehti-
yatların kənar təchizat asılılığından yaranan vəziyyətинdən
yaxşı xəbərdarıq. Çünki bir müddət biz də təbii qazı idxal
edirdik.
Biz eyni zamanda, Xəzər dənizinin şərqindəki tərəf-
daşlarımız üçün tranzit ölkə olmuşuq. Bu gün də belədir və
biz həm hasilatçı, həm də ixracatçıyıq. Biz mühüm regional
layihələri həyata keçirmişik və indi də həyata keçiririk. Dü-
şünürəm ki, hasilatçılar, tranzit ölkələr və istehlakçılar
arasındakı maraqlar tarazlığı və regional əməkdaşlığın bu üç
vacib seqmenti arasındakı qarşılıqlı anlaşma mühüm əhə-
miyyət daşıyır. Fikrimcə, bu gün maraqlar tarazlığının təmin
olunduğu bir vəziyyət yaranıb və hamı – hasilatçılar,
tranzit
ölkələr və istehlakçılar bundan yararlanacaqлаr. Daha sonra
ölkələrimiz də, xalqlarımız da bundan faydalanacaq və bu,
regional əməkdaşlıqda yeni mərhələyə gətirib çıxaracaqdır.
Bu gün biz Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstandan gələn
qonaqların iştirakını nəzərə alaraq, Qara dəniz–Xəzər dənizi
əməkdaşlığından ciddi danışa bilərik. Biz bu layihəyə bir
neçə il bundan əvvəl Bakıdan Supsaya,
Qara dənizin Gür-
cüstan sahilinə uzanan boru kəmərinin tikintisi ilə başladıq.
Bir qədər əvvəl qeyd etdiyim kimi, biz Xəzər dənizinin və
Qara dənizin hövzələrini birləşdirdik. Əminəm ki, bu gö-
rüşün nəticəsi olaraq bu marşrutun genişləndirilməsi və yeni
layihələr yeni imkanlar açacaq, ölkələrimiz arasında daha
sıx əlaqələrin yaranmasına şərait yaradacaqdır.
Hesab edirəm ki, bugünkü sammitin keçirilməsinin əsas
səbəblərindən biri təmsil etdiyimiz ölkələr arasında mövcud
olan möhkəm əlaqələrdir.
Bizim Gürcüstan, Rumıniya və
Macarıstan ilə yaxşı ikitərəfli əlaqələrimiz vardır. Bu əlaqə-
lərin genişlənəcəyinə, müxtəlif sahələrdə daha da inkişaf