Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bəhruz bəy Kəngərlinin “Keterşimov” kimi oxunan imzası.
103
Portretl r qəbulunda oldum, baxdı şəklə, bəyəndi, incəsənət muzeyinə göstəriş verdi ki, əsərə baxıb alsınlar. Çox sevindim. Sevindim ki, el ağsaqqalı Mirzə Heydər bəylə xalq rəssamı Bəhruz Kəngərlinin üzbəüz olduqları bir neçə saatda yaranmış bu sənət incisi hamımızın olmaq üçün 80 il sonra sanki təzədən doğuldu, onunla mədəniyyətimiz bir az da zənginləşdi. Sevindim ki. həyata qayıdan, hamının olmağa gələn əsəri ilə Bəhruz Kəngərli bir daha özü haqqındakı sükutu, sevmədiyi sükutu, məngənəsində 21 il çırpınsa da, heç vaxt ruhunu təslim etmədiyi, dəfələrlə məğlub qoyduğu s-ü-k-u-t-u bir daha dağıtdı... Tez sevinibmişəm!... Lap həmin məşhur “Əhməd haradadır?” ilmindəkinə bənzəyən əhvalatdır. Əhməd Əliyev adlı oğlunu axtaran yaşlı ata-ananın qabağına fərsiz Zülümov onlardan da qoca, tamam ayrı bir Əhməd Əliyevi çıxarır. O qoca Əhməd Əliyev valideynlərinin lap çoxdan Allah rəhmətinə getdiyini söyləyərək görüşə getməyə nə qədər müqavimət göstərsə də, Zülümov təkid edir ki, sənə yalnış məlumat veriblər, ata-anan ölməyib, öz ayaqları ilə gəliblər, səni axtarırlar. Taleyin işidir. Bəxt üzünə gülməmiş, acılı həyat yaşamış rəssam Bəhruz Kəngərlinin yalnız nanəcib unutqanlıq deyil, başqa cürbəcür əcaib münasibətlər də ölümündən çox sonra belə müşayiət etməliymiş. Lakin haqqında bəhs edəcəyim pis hadisəni qəzavü-qədərin boynuna yıxmaq qətiyyən düz çıxmadı. Bu halda günahkar bizik. Bəhruz Kəngərlinin qədirbilməz soydaşları, haqq itirən nəvələri”. Əziz oxucu, tələsmə, indi birlikdə vəd etdiyimiz bu əhvalatın ən maraqlı və gözlənilməz məqamlarına şahidlik edəcəyik. Rafael müəllim “Əhməd haradadır?” ilmini də elə belə yada salmayıb. Gəlin sözü yenə də ona verək: “Naxçıvanlı Mirzə Heydər Nəsirbəyovun Bəhruz Kəngərli çəkən portretini mənə nəvəsi Xürrəm Rüstəmov gətirmişdi: “Bu rəsmi Naxçıvanda evimizdə gözümü dünyaya açdığım andan görmüşəm”,– demişdi. Xürrəmin maddi ehtiyacı vardı, amma portreti mənə gətirməkdə məqsədi yalnız həmin ehtiyacı deyildi. Daha yüksək istəkləri də vardı. Bir tərəfdən, ehtiyat eləyirdi ki, Naxçıvanda yaşayan, artıq çox qocalmış anası vəfat edər, o gedib yetişənəcən babasının son yadigarı olan şəkil qarışıqlıqda itər, tələf olar, digər tərəfdən də düşünürdü ki, bu nadir əsər muzeydə yerini tapsa həm muzey zənginləşər, həm də Bəhruzun, onunla yanaşı isə babasının xatirəsi daha artıq əbədiləşər. Həm Bəhruz Kəngərliyə, həm də babasına xüsusi heyranlıqla baxan bu sadə adamdan “Yaxşı, hansı qiymətə satmaq istəyirsiniz?” soruşanda elə sevgisinə mütabiq olan və kinolarda eşitdiyi, bizim tərələr üçün fantastik bir qiymət söyləmişdi: “50 min dollar”. Başa salmışdım ki, mənəvi baxımdan deyiləndən qat-qat yüksək qiymətə layiq olsa da, bu əsərin bütün məziyyətləriylə və Azərbaycan muzeylərinin məhdud imkanlarıyla müəyyənləşən qiyməti təxminən 2-3 min dollardır. 50 mindən dərhal 2-3 minə düşmüşdü, buna da şükür demişdi. Mədəniyyət naziri Polad Bülbüloğlu nazirliyin kasıblığına baxmayaraq, imkan aramışdı, portretin alınması üçün 6 milyon manat vəsait ayrılmasını tapşırmışdı. Muzey əvvəlcə əsəri həvəslə qəbul etmişdisə də, elə alqı-satqı məsələsi gerçəkləşəndə naməlum səbəblərdən qəilcə sövdədən imtina etmiş, bayaqdan müsbət olan ikrindən kəskin şəkildə daşınmışdı. Sanballı bir komissiyanın mötəbər imzalarıyla 1998- ci il oktyabrın 7-də (N 01-47) ekspert rəyi 104
Portretl r düzəltmişdilər ki, bu əsərin Bəhruz Kəngərliyə dəxli yoxdur – müəllif Keterşimovdur! (Tarix bu soyadlı rəssam tanımır!). Buna bəlkə də dözmək olar. Gülməlisi və bəlkə də ağlamalısı budur ki, üstəlik portreti onlara təqdim etmiş Xürrəmə də səhv etdiyini, şəkildəkinin onların doğmaca babası yox, bir naməlum dağıstanlı olmasını qandırmağa çalışmışdılar. “Ekspertizaya təqdim olunan qraik əsər sarı xətləri olan kağız üzərində yağlı karandaşla icra olunmuşdur. Sağ küncün yuxarı hissəsində su nişanları izləri var. Ultrabənövşəyi şüalarla aparılmış tədqiqat göstərir ki, sonra əsərə heç bir müdaxilə olmamışdır. ...Yuxarıda təsviri verilən qraik vərəqi təqdim edənin dediyinə görə, bu əsərin müəllii Bəhruz Kəngərlidir. Lakin muzeyin ekspert komissiyasının keçirtdiyi tədqiqat və ekspertiza onu təsdiq etməyə əsas verir ki, göstərilən əsər B.Kəngərlinin fırçasına məxsus deyildir. İcra üslubu, kompozisiya və detallarının təsviri onun yaradıcılıq üslubu üçün xarakterik olmadığına görə ekspert komissiyası ultrabənövşəyi şüalar vasitəsi ilə ekspertiza keçirməyi məqsədəuyğun saymışdır. Tədqiqat nəticəsində aydın olmuşdur ki, aşağıdan sağ küncdəki imza B.Kəngərliyə məxsus olmayıb B.B.Keterşimov soyadlı müəllifə aiddir. Belə ki, istər imza, istərsə də rəsm eyni əllə icra olunmuşdur”. Rəyin altındakı imzaların da hər biri nüfuzlu, hörmətli İbrahim Zeynalov, Rasim Əfəndiyev, Asəf Cəfərov, Arif Ələsgərov, Natiq Səfərov, Elmira Qasımova. Polad Bülbüloğlu necə inanmasın bu rəyə? Mən – sıravi sənət həvəskarı bu cür peşəkarların belə qəti rəyinə necə inanmayım? Amma and-aman edən, “Axı bu şəkli rəhmətlik Bəhruz bəy anamın gözünün qabağında çəkib” deyən Xürrəmə də inanmaya bilmirdim... Odur ki, həmin portreti və rəyi yanaşı qoyub ultrabənövşəyi şüalarsız bir də diqqətlə nəzərdən keçirməyi qərara aldım. Rəydəki bir para məntiqsizliklər şübhələndirdi məni. Yazırlar ki, əsər karandaşla çəkilib. Düz yazırlar. Yazırlar ki, əsər Bəhruzun fırçasından çıxmayıb. Bunu da düz yazırlar. Karandaşla çəkilmiş bir əsər, əlbəttə ki, fırçadan çıxmaz. Onu da təsdiq eləyirlər ki, imza da, rəsm də eyni əldən çıxıb. Xub! Bu da düz. Bəs o Keterşimovu haradan kəşf ediblər? Axı mən rəssam olmasam da, gözümün xüsusi itiliyi ilə seçilməsəm də, ultrabənövşəyi şüam olmasa da görürəm ki, portretin altında açıq-aşkar “Kenqerlinski” yazılıb. Bunu rəyə imza atanların biri görməsin, ikisi hiss etməsin, üçü başqa cür oxusun... Yəni hamısımı eyni vaxtda, eyni cür “çaşıblar?” tanınmış xalq rəssamlarımız, alimlərimiz – ümid, inanc yerimiz olan ekspertlərimiz hətta ultrabənövşəyi şüaların köməyindən yararlanandan sonra da “Kenqerlinski”ni “Keterşimov” görürlərsə, belə heyrətləndirici
Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|