Bəxtiyar tuncay

 
233 
faxir (-dir, -dirlər, -ninq, -gə, -ni, -də, -dən, -lдr, -lərninq, -lərgə, -lərni, -lərdə) 
ism.  və  sif.(<  azərb.  <  ər.  )  –  fəqir,  kasıb:  Kim  beriyir  xurban  yaxşılıxtan 
faxirlərninq,  neçik  ki  öldürgəy  oğlunu  atasınınq  alnına.  Fəqirlərin  malından 
qurban verənlər, atanın gözü önündə oğlunu öldürən kimidirlər. 
faxirlən  ~  (-di,  -ip)  –  fəqirləşmək,  kasıblamaq:  Bizim  üçün  faxirləndi  ki, 
bizni  kensi  faxirliki  blə  ululatqay.  O  bizə  görə  fəqirliyi  qəbul  etdi  ki,  biz  onun 
fəqirliyi sayəsində yüksələk. 
faxirlik  (-ninq, -ni, -tə, -tən, -i, -in, -imiz) // faxirlix ism. – fəqirlik, kasıblıq: 
Faxirlik da eksiklik. Kasıblıq və əksiklik. 
Faraç // Farac x. ism – Fərəc, albanlar arasında rastlanan şəxs adlarından 
faramfil // faranfil // faranpil ism. (< azərb. < ər.) – qərənfil (eugeniya) 
faranfil Bax: faramfil 
faranpil Bax: faramfil 
faravon (-nunq, -ğa, -nu, -dan, -larnınq) Bax: paravon 
farhla ~ Bax: farxla ~ 
farxla  ~    (-max,  -maxnı)  //  farhla  ~      (-max)  fel.  (<  azərb.  fərq  <  ər.)  – 
fərqləndirmək: Farhlıyırmen.  Fərqləndirirəm. 
farxlamax  (-nı)  //  farhlamax  ism.  –  frqləndirmə,  seçmə,  fərqlilik: 
Farhlamax,  ya  basmax,  ya  erinçəklənməx,  ya  ayırılmax.  Fərqlilik,  təzyiq, 
ərincəklik ya da seçmə.  
farxlamaxsız sif. – laqeyid 
farxlı sif. – fərqli 
Fas  x.  ism.  –  Pasxa,  əsas  xristian  bayramlarından  biri:  Tvağan  1104-sinə 
(1655),    martnınq 18-inə  Nemiçtə  Fasın  yanqıldılar  da  bayramların 3  dindən 
ilgəri  ettilər,  ermenidən  da  oruştan    da  cuhuttan  da  4  hafta  ilgəri  ettilər. 
Monofizitlərin təqvimi ilə 1104-cü ildə (1665), martın 18-də Polşada hesablamada 
səhvə  yol  verdilər  və  (katoliklər)  bayramı  üç  dindən  tez  qeyd  etdilər,  Psxanı 
monofizitlərdən, pravoslavlardan və yəhudilərdən 4 həftə əvvəl bayram etdilər. 
Fatmə  (-ni)  x.  ism.  –  Fatimə.  Həzrət  Məhəmmədin  (s)  qızı:  Da  edi  Ali 
Məhməd bilə eki xardaş oğlanları da alıp edi xızın Məhmədninq Fatməni. Əli 
Məhəmməd ilə iki qardaşın oğlanları idi  və Məhəmmədin qızı Fatiməni almşdı. 
fayda  (-dır,  -ğa,  -ğadır,  -nı,  -mnı,  -nq,  -sı,  -sısiz,    -sına,  -sın,  -sından,  -mız,  -
nqız,  -larınqızğa,  -ları)  ism.  (<  azərb.  <  frs.)  –  fayda,  səmərə,  qazanc:  Aldım 
kensindən 11 axça faydağa. Ondan 11 axça fayda əldə etdim. 
faydalan  ~  (-dı,  -sanq)  fel.  –  faydalanmaq,  səmərə  əldə  etmək,  qazanc  əldə 
ermək, xeyir götürmək 
faydalı  (-dır)  sif.  –  faydalı,  səmərəli,  qazanclı:  Zera  yer,  xaysı  ki,  içsə 
yamğurnu köp kez yaqgan üsnə anınq da toğursa bitiş faydalı alarğa, ne üçün 
ki işlədilər, yöpsünür alğışnı Tenqridən (İbr. 6: 7). Dəfələrlə üstünə yağan yağışı 
içən  və  kimlər  üçün  işlənirsə,  onlara  faydalı  bitkilər  yetişdirən  torpaq  Allahdan 
xeyir-bərəkət alır. 
faydasız (-dır) fel. – faydasız 
faydasızlıx ism. – faydasızlıq 
ferecə ism. (azərb. < ?) – fərəncə. Müsəlmanlarda qadın geyimi.  

---

 
234 
fəhamlı  (-nınq)  sif.  (<  azərb.  <  ər.)  –  fəhmli,  dərrakəli,  zehinli,  şüurlu: 
Fəhamlı,  ya  saxt,  ya  axıllı,  ya  sekin  //  sekin,  biyənçli.  Fəhmli,  dərrakəli,  ağıllı, 
savadlı və ya mlumatlı. 
fəhamlıx (-nınq) ism. – fəhmlilik 
fəhamsiz Bax: fəhamsız 
fəlan  sif.  (<  azərb.  <  frs.)  –  filan:  Mere,  fəlan  kişilər!  Nek  menim 
ulusumdan  oğlanlar  oğurluyursiz?  Ey  filan-filan  şüdələr!  Mənim  ölkəmin 
oğullarını nə üçün (nə cəsarətlə) oğurlayrsınız? 
fərağ Bax: fərah 
fərah  (-men,  -dır,  -dırlar,  -biz,  -da)  //  fərax  //  fərağ  ism.  (<  azərb.<  ər.)  – 
fərəh, sevinc:  Çağır  fərah  etər,    sarı  yağ  açıx  etər  da  ötmək  toxtatır  (toxtattı) 
yürəkin  adamniınq  //  Çağır  fərəhlətir,  sarı  yağ  açıx  etər  da  ötmək  toxtatır 
adamnınq yürəkin  (Məz. 103/104: 15). 
Ürəkləri xoşhal edən şərabı,  
Üzləri güldürən zeytun yağını,  
Taqət verən çörəyi.  
Oğçun  sanqa,  Mariam,  fərah  bolgin  (sövüngən),  tolu  başxış  bilə!  Biy  seninq 
bilə  (Luk.  1:  28).  Səcdə  olsun  sənə,  ey  lütfə  nail  olmuş  qız  (Məryəm)!  Rəbb 
səninlədir.  Egər  yarlıdan  xaysı  ki  yuvux  olturğay  xocağa,  xorxa-xorxa  kensi 
ayaxın  xocağa  sunar,  aytip:  “Farah  bol!”  Əgər  kasıblardan  kim  isə  varlnın 
yanında  oturubsa,  o,  badəsini  qorxa-  qorxa  ona  tərəf  uzadaraq  “Sevin”  (Fərəhln) 
deyər. Yoxsa egər ki sunulıyır esəm da tüm üsnə ya xurban üsnə da xuluxuna 
inamınqıznınq  sizinq,  sövünürmen  da  fərahmen  birgənqizgə  barçanqız  bilə 
sizinq.  Ol  türlü  siz  də  sövününquz  da  fərah  bolunquz  benim  bilə  (Fil. 2: 17). 
Lakin əgər mən özümü ibadət və ya qurban, imana xidmət üçün təqdim edirəmsə, 
sevinirəm  və  sizinlə  birlikdə  fərəhlənirəm.  Odur  ki  siz  də  sevinin  və  mənimlə 
birlikdə fərəhlənin. 
fərahan  sif.  (ər.)  –  şən,  şad,  xoşbəxt:  Zabunlux  (Zabunluxu)  üçün 
miskinninq  da  küstünməxinə  yarlınınq  hali  turıyım,  aytıyır  Biy,  xoyıyım 
xutxarmaxımnı menim da fərahan bolıyım alarda // Çarəsizlixi üçün yarlınınq 
da  küstünməxi  üçün  miskinninq  hali  turıyım,  ayttı  Biy,  xoyıyım 
xutxarmaxımnı da yeberiyim alarğa (Məz. 11/12: 6). 
Rəbb deyir: «İndi qalxacağam,  
Çünki fəqirlərə zülm edilir,  
Məzlumlar nalə çəkir, fərəh istəyir.  
Mən bunu onlara verəcəyəm».  
fərahat ism. (ər.) – fərəhlik, sevinc 
fərahlan ~ (-ma, -ıyım, -ğın, -sn,-ıyıx, -ınqız, -sınlar, -manqız, -dım, -dı, -dılar, 
-ırmen,  -ırsen, -ır, -ırlar,  -mastır,  -ıy  edim,  -ıy  edi,  -ıy  edilər, -ıyırmen,  -ıyırmen,  -
ıyır,  -ıyırbiz,  -ıyırlar,  -ğaymen,  -ğay,  -ğaybiz,  -ğaylar,  -mağay,  -mağaysiz,  -ğan,  -
ğanlar, -ğanlarnı, -sar, -sarbiz, -sarlar, -ıp) // fəraxlan ~ (ınqız) fel. – fərəhlənmək, 
sevinmək: 
-Kimdən fərahlanırsen sen?  
-Oğlumdan menim. 
-Kimə görə fərəhlənirsən? 

---