Bəxtiyar tuncay

 
62 
-masbiz, -maslar, -r edi; -ıyırmen, -ıyırsen, -ıyır, -ıyırbiz, -ıyırlar, anqlıy edi, anqlıy 
edilər, -ğaysen, -ğay, -ğaybiz, -ğaysiz, -ğaylar, -mağay, -mağaysiz, -mağaylar, -sax, 
-sar, -sarbiz, -mısarbiz, -mısarsiz, -ğan, -mağan, -max, ~maxqa, -maxnı, -maxtan, -
maxı, -maxına, -maxlar, -p, -mıyın) fel. – anlamaq, başa düşmək: 4 iş bar ki, adam 
oğluna  yaraşır:  sifətininq  çireyin  közü  bilə  körər,  avaznı  xulaxı  bilə  işitir, 
aşnınq tatlıxın burnu bilə anqlar, aşnı ağzı bilə aşar. Adəm oğluna yaraşan dörd 
iş  var:  sifətin  gözəlliyi,  gözlə  görər,  səsi  qulağı  ilə  eşidər,  aşın  dadını  burnu  ilə 
anlar, aşını ağzı ilə yeyər. Bunı anqlap bilinqiz ki, barça bornig, ya murdar, ya 
akah, xaysı ki malına tapunuçıdır, yoxtur dediçstvosu xanlıxına Krisdosnunq 
da  Tenqrininq.  Bunu anlayıb biliniz ki, bütün zinakar, murdar və  ya tamahkarlar  
maddiyyat  düşkünüdürlər  və  onlara  Məsihin  və  Tanrının  xanlığında  (dərgahında) 
yer yoxdur. 
anqlağanlat ~ (-ıyırmen) Bax: anqlat ~ 
anqlamax  l  f.  ism.  –  anlama,  başa  düşmə:  Bu  buyrux  alay  anqlamax 
kerəktir  salaçılar  üçün  tatarnınq.  Bu  fərmanın  (buyuruğun)  yalnız  tatar 
kəndlilərinə aid olduğunu anlamaq lazımdır. 
anqlamax  ll  (-nı,  -lar,  )  ism.  –  anlayış, düşüncə,  şüur,  fikir:  Anqlamax  bilə. 
Anlayışla. 
anqlamaxlıx Bax: anqlamax ll 
anqlan  ~ (-ır,  -ırlar,  -maz,  -mazdır,  ~mas,  ~ıy edi,  -ıyır,  -ıyırlar,  -ğay;  -sar;  -
ğan,  -sar)  fel.    –  anlaşılan  olmaq,  anlaşılmaq,  başa  düşülmək,  dərk  edimək: 
Tenqri...  anqlanmaz  barlıxına  körə,  evet  xuvatına  körə  xolunur.  Tanrının... 
varlığı anlaşılan deyil, fəqət qüdrətli olduğuna görə yalvarılandır (dua edilndir). Ne 
türlü nemədir anqlovlular? Cucap: xaysi ki seziklənməslər, sezikkə tüşməzlər 
da  ya  xarmalanırlar, tek  fikirninq  xuvatı  bilə  anqlanırlar.  Anlayışlar (fikirlər, 
düşüncələr) necə bir şeydir? Cavab:Elə şeydir ki, (duyğu üzvləri ilə) sezilmirlər və 
ya qavranılmırlar, yalnız düşüncənin (fikrin) qüvvəsi ilə dərk edilirlər. Beşinçi ağır 
da  yenqil,  isi  da  sovux,  xaysı  ki  xarmalamax  bilə  anqlanır  Beşinci  –  ağır  və 
yüngül,  isti  və  soyuq,  hansılar  ki  qavranma  (duyğu  üzvləri  ilə  sezilmə)  vasitəsilə 
dərk  edilir.  Hər  40  kün  bir  yil  anqlansar...  Əgər  hər  40  gün  bir  il  kimi  qəbul 
edilərsə  (başa  düşülərsə)...  Egər  ki  til  bilə  belgirtməsənqiz  sözni,  neçik 
anqlanğay söz? Ki bolursiz andan sonqra, neçik yel bilə sözləgəylər (1 Коr. 14: 
9). Əgər siz dilinizlə anlaşılan sözlər söyləməsəniz, dediyinizi necə başa düşərlər? 
Siz  havaya  danışmış  olarsınız!  Zera  körünməgənlərı  anınq  başlanğanından 
dünyəninq yaratılğan bilə anqlanıp körünıyirlər, budur ki menqiliki da xuvatı 
da  Tenqriliki  ki,  tapmağaylar  heç  nemə  cuvap  bermə  (Rom.  1:  20).  Dünyanın 
yaradılışından bəri Allahın gözə görünməyən xüsusiyyətləri, yəni əbədi qüdrəti və 
ilahiliyi Onun yaratdıqları vasitəsilə üzə çıxır. Buna görə də (Tanrını) tapmayanlara 
(tanımayanlara) heç bir cavab vermə. 
anqlanmasız  (-dır)  sif.  –  anlaşılmayan,  dərk  edilməyən:  Anqlanmasızdır 
Tenqri.  Evet  xuvatqa  körə  nişanlattılar  ari  atalar  ki,  Üçlüx  da  Birdir.  Tanrı 
anlaşılan  (dərk  edilən)  deyil.  Lakin  müqəddəs  atalar  qüvvələri  yetən  səviyyədə 
dəqiqləşdiriblər ki, O Üçlükdür və təkdir.  
anqlar Bax: anlar 

---

 
63 
anqlat ~ (-ma, -mağa, -qın, -tım, -tınq, -tı, -tıx, -tı esə, -ırmen, -armen, -ırlar, -
mandır,  -mas;  -qay,  -qaybiz,  -mağay,  -sar,  -qan  bolsa)  //  anlat  ~  (ıyırmen)  // 
anqlağanlat  ~  fel.  –  anlatmaq,  başa  salmaq,  şərh  etmək,  izah  etmək:  Söz  alnına 
xoyulğan  nemədir,  bir  neməni  anqlatmas,  alay  söz  alnına  xoyulur  körklü 
aytmax  üçün  sözlərni.  (Bu  ədat) söz önünə  qoyulan  hissəcikdir (nitq hissəsidir), 
(ayrılıqda)  heç  bir  məna  vermir,  yalnız  söz  önünə  qoyularaq  onu  qüvvətləndirir 
(gözəlləşdirir). Oşta sizgə  anqlattım  oğurlux  üçün.  İşdə oğruluğun nə olduğunu 
sizə anlatdım. Şükürlümen, Eyəm, Sendən  (Şükürlü bolıyım  Sendən), Biy, bar 
yürəkim  bilə  (menim),  anqlatırmen    (aytıyım)  barça  tamaşalarınqnı  seninq 
(Məz. 9: 2).  
Bütün ürəyimlə Rəbbə şükür edəcəyəm,  
Bütün xariqələrini anladacağam (deyəcəyəm).  
Anqlatırlar  Tenqrigə  da  friştəlarinə.  Anlatdılar  (danışdılar)  Tanrıya  və 
mələklərinə.  Bu  ilgəri  etkəndən  sonqra  manqa  bardım  men  xanıma  da 
anqlattim  Natannınq  yamanlıxın.  Zəhləmi  tökdükdən  sonra  mən  öz  xanımın 
yanına getdim  və  ona Natanın etdiyi pislikləri anlatdım.Egər  anqlattı  esə  atnınq 
ziyanlı xılıxın, ol çaxta ges ziyanın tolamax kerək törə yanına Əgər o (atı satan), 
atının  quduzluğunu anlatmışdısa, o zaman qanuna görə (atı alana) ziyanın (yalnız) 
yarısını  ödəməlidir.  Bunı  anqlatkin  tanıxlatıp  alnına  Tenqrininq  ki, 
bölməgəylər söz yığıştruçi kerəkməs heç neməgə yıxılmaxına işitkənlərninq (ll 
Тim.  2:  14).  Bunları  imanlılara  izah  et.  Sözlərin  mənası  barədə  dava  etməməyi 
Allahın  önündə  onların  öhdəsinə  qoy;  çünki  bu  fayda  verməz,  dinləyənlərə  isə 
ziyan vurar Bolur mı anqlatmağa munı, xaysın ki siz aytıyırsiz, açmağa üstümə 
menim? Söylədiklərinizi mənim misalımda izah etmək mümkündürmü? 
anqlattır ~ fel. – anlatdırmaq, kimin vasitəsi iləsə izah etmək, başa saldırmaq 
anqlavuçı ism. və sif. – anlayışlı, müdrik, dərrakəli, söz başa düşən: Tiyişlidir 
yarğuçılarğa  ki,  lataları  bilə  tügəl  bolğay  da  anqlı  u  axıllı  da  saat  bolğay, 
bolmağay  ki,  törəni  anqmıyın  kimsəgə  egrilik  etkəy  (Mxitar  Qoşun  “Törə 
Bitiqi”ndən). Hakimlər gərək yetkin yaşlarda olsunlar, dərrakəli, müdrik və diqqətli 
olsunlar ki, qanunları bilməmələri üzündən kimsəyə ziyan vurmasınlar. 
anqlov ism. – anlayış, dərrakə, ağıl: 
anqlovlu (-ğa, -lar, -lardırlar) sif. – anlaşılan, başa düşülən, dərk edilən, şüurla 
qavranılan:  Ne  türlü  nemədir  anqlovlular?  Cuap:  xaysı  ki,  seziklənməslər, 
sezikkə  tüşməzlər  da  ya  xarmalanırlar,  tek  fikirninq  xuvatı  bilə  anqlanırlar. 
Anlaşılan necə şeydir? Cavab: O şeylərdir ki, duyğu üzvləri ilə sezilməzlər, yalnız 
(təkcə) fikrin qüdrəti ilə dərk edilirlər.  
-Nedirlər tensizlər?  
-Anqlovlulardırlar.  
-Maddi olmayanlar nədir?   
-Dərk edilənlərdir. 
anqlovsuz sif. – anlaşılmayan, şüurla dərk edilməyən 
anqlovuçı ism. və sif. – anlaqlı, dərrakəli, müdrik, hər şeyi başa düşən: Tensiz 
anqlovuçi friştələr. Bədənsiz, anlaqlı mələklər.  
anqmax  f.  ism.  –  yada  salma,  xatırlatma,  anma:  Yoxsa  yazdım  sizgə, 
xardaşlarım, aznı köptən neçik ki anqmax bilə sizgə başxış üçün, ki, beriliptir 

---