Bir millətik, iki dövlət Eyni arzu, eyni niyyət
Yüklə 6,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 398
izlənirdi. Belə ki, rəssamların yaradıcılıq ezamiyyətlərinin ünvanları adətən Sovetlərin ideoloji və siyası müttəfiqləri olan ölkələr idi. Türkiyənin NATO blokuna daxil olması ilə mədəni əlaqələrdədə müəyyən soyuma izlənir. Sovet sisteminin dağılması və müstəqilliyin bərpası tədqiq edilən mövzunu aktuallaşdırır və geniş imkan bazası yaradır. 1990-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan rəssamlarının əsərlərində Türkiyənin sosial-mədəni siması mühüm yer tutur. İstanbul tematikasının yeni aspektləri fərqli üslub və texnikalarda icra olunur. Qeyd edək ki, şəhərin təsvirində mənzərə, məişət səhnələri ilə yanaşı portret, abstraksiyalar tədbiq edilir. Rəssamlarin fərdi yanaşma xüsusiyyətləri, şəxsi təəssüratları getdikcə şablon mövzuları üstələyir. Qeyd olunan faktor müasir dövrdə bir neçə rəssamımızın İstanbul Universitetlərində bədii və pedaqoji fəaliyyəti ilə də bağlıdır. Lətifə Hafizqızı, Orxan Çəliloğlu, Teymur Rzayev, Emil Əzizin əsərlərində İstanbul ikonoqrafiyası ciddi təhlil edilərək yeni rakurslarda təqdim olunur. İstambul mövzusunun kontekstində dərviş rəqsləri, sufi tematikası da işlənir. Son onilliklərdə İstanbul mövzusuna innovativ baxış Vüqar Əlinin yaradıcılığında izlənir. Rəssam öz əsərlərində realistik ənənələri dinamik yanaşma ilə canlandırır. Nəticə Azərbaycan rəngkarlığında İstanbul tematikası Orta əsrlərdən başlayaraq inkişaf edir. İlkin çağlarda miniatür sənətində əks olunan İstanbul, sonralar milli təsviri incəsənətdə realistik tərzin formalaşması ilə əlaqədar olaraq Avropa və Rus meyllərini hiss edir. XIX əsrlərdə monumental rəngkarlıq əsərlərində İstanbul mövzusu və müvafiq ikonoqrafiya romantizm ruhlu “oriyentalizm” üslubunun təsirlərini əks edirdi. Burada İstanbulun memarlıq abidələri, məişət səhnələri, mənzərələri kulturoloji baxımdan iki amili açıqlayır: mədəni- cöğrafi (uzaq şəhər, sivilizasiyaların qovuşduğu məkan) və mədəni-xronoloji (qədim tarixi məkan, keçmiş idiliya). Bu yanaşma tamamən Avropa mədəniyyətində formalaşsa da və Azərbaycan reallıqlarında fərqli olsa da, rəngkarlıqda uzun müddət davam etmişdir. Milli realistik məktəbin formalaşması, yerli rəssamların sərbəst tərzdə İstanbul mövzusuna müraciəti XX əsr boyu ciddi dəyişikliklər yaşamışdır. Sovet dövrünün ideoloji və siyası məhdudiyyətləri çərçivəsində İstanbul nadir hallarda təsvir olunurdu. Sovet sisteminin dağılması və müstəqilliyin bərpası tədqiq edilən mövzunu aktuallaşdırır və geniş imkan bazası yaradır. 1990-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan rəssamlarının əsərlərində Türkiyənin sosial-mədəni siması, müasir vəziyyəti mühüm yer alır. Ədəbiyyat 1.
Kıran H. 19.yüzyıl İstanbulunda Oriyentalizm və Resm sanatı, 2009 2.
Vural D. Oriyentalist döneminde Avrupadan Türkiyeye gelen yabançı ressamlar və türk resm sanatında etkileri, Ankara, 1999, s 22 3.
журнал-приложение научно-педагогического журнала «Высшая школа Казахстана», Алматы, № 4, 2014 4.
Фатуллаев-Фигаров Ш.С. Архитектурная Энциклопедия Баку. Международная Академия Архитектуры стран Востока, Баку- Анкара,1998 5.
1986.- 456 6.
Каджар Чингиз. Старый Баку. - Баку, ОКА "Офсет". 2007 7.
Свод памятников Истории и Культуры Азербайджанской Республики, утвержденный Указом № 132 от 2 августа 2001 года Кабинета Министров Азербайджанской Республики 8.
9.
Stevens, Mary Anne, ed. The Orientalists: Delacroix to Matisse: European Painters in North Africa and the Near East. Exhibition catalogue. London: Royal Academy of Arts, 1984
Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 399
AZERBAYCAN-TÜRKİYE KÜLTÜR İLİŞKİLERİNDE MİTOLOJİ ÇALIŞMALARININ YERİ VE ÖNEMİ PLACE AND IMPORTANCE OF MYTHOLOGICAL STUDIES IN THE CULTURAL RELATIONS BETWEEN AZERBAIJAN AND TURKEY
Dr. Yaşar Kalafat Halk Bilimi Araştırmaları Kültür ve Strateji Merkezi /Türkiye Özet
Bu çalışmada, Azerbaycan ve Anadolu Türk kültür çevrelerin mitoloji ve halk bilimi çalışmalarına örneklemeler yapma düzeyinde değinilip mevcut durum ile duyulan ihtiyacın karşılaştırması yapılmaya çalışılmıştır. Konunun seçiminde, aynı kaderi paylaşan Türkiye ve Azerbaycan’a karşı zaman zaman değişen dengelere rağmen, Rusya ve bilhassa Batı ve İran tarafından bir kültür savaşı sürdürüldüğü görüşümüz yol açmış ve bu konuya da yer verilmiştir. Kültürel kimlik ve bölge coğrafyasının ilk halkı olma mahiyetli bu savaşta mitoloji çalışmaları ve onun kaynakları önem arz etmektedir. Hal bu olunca yazı kapsamına bu konular da alınıp, Türkiye–Azerbaycan ortak çalışmalarına ve bu çalışmaların özelliklerine de yer verilmiştir. Anahtar kelimeler: Mitoloji, Halk Bilimi, Azerbaycan, Türkiye Abstract In this study, we tried to discuss the studies of Azerbaijani and Anatolian Turkish cultural environments on mythology and folklore, to give examples, to determine the present situation and to make necessary comparisons on this subject. In our opinion, despite the changing balance over time, Russia and particularly the Western countries and Iran carried out a culture war against Azerbaijan and Turkey. It is one of the important reasons that led to our investigation of this issue. Mythology studies and their sources are important in this war, the nature of which consists of the cultural identity and the debates about aboriginal people of the region. For this reason, we have also discussed these issues in the article and we have investigated the special features of jointly studies by Turkey – Azerbaijan on this topic. Key words: Mythology, Folklore, Azerbaijan, Turkey METİN: Azerbaycan ve Anadolu Türklüğünün uluslararası ilişkilerde kaderi adeta ortak yazılmıştır. Bu ortaklık genelde Türklüğün kaderde ortak olması, özelde batı Türklüğünün kader birliğinin bir sonucudur. Azerbaycan ve Türkiye söz konusu olunca bu teşhis daha netleşir. Bu teşhis Kafkasya ve Anadolu merkezli daha bariz bir özellik arz eder. Batı Türklüğü Avrupa Türk Coğrafyasında batı yayılmacı tutumları karşısında başı sıkışınca soluğu doğal olarak Anadolu’da, Kafkasya ve bilhassa Güney Kafkasya Türklüğü, soydaş ve akraba toplulukları ise Ahıska ve Karabağ Türkleri örneklerinde de olduğu gibi Azerbaycan’da almıştır. Türklük doğal olarak Azerbaycan ve Anadolu siyasi hudutları ile sınırlı kalmamıştır. Türklük, Azerbaycan’da ve Anadolu’da Türk kültürlü olmakla ifade edilir. Türk kültürlü olmak soydaş ve akraba topluluk mensubu olmakla anlamını bulur. Her iki Türk coğrafyasında bu kapsama giren halklara Azerbaycan ve Anadolu’da Türklük kapılarını açık tutmuştur Batı emperyalizminin I. Körfez Çıkarması ile başlayan bölge halkını yerinden yurdundan etme girişimi sonucu Anadolu Türklüğünün almaya devam ettiği göç bu teşhisin kanıtıdır. Nitekim Azerbaycan da gerek Karabağ ve gerekse Ahıska Türklüğü konularında yurdunu soydaşlaarına açarak aynı tutumu sergilemişdir. Türklük karşıtı olmak büyük ölçüde din merkezli olmuştur. Batı, Avrupa, Balkanlarda Türksüz biz coğrafya isterken İslamsız bir coğrafya istemini dile getirmiştir. Bu strateji sürekli olarak sürdürülmüş, Aralarındaki Hıristiyan mezhep farkına rağmen Slav Türk ihtilafının özünde de büyük ölçüde din farklılığı ihtilafı vardır.
Yüklə 6,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|