Bir millətik, iki dövlət Eyni arzu, eyni niyyət

Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 

432 

 

inceleme  ve  bir  mesleğin  çeşitli  unsurlarını  anlama  işlemidir.  Kısaca,  meslek  analizi,  çalışanların,  işleri 

kapsamına  giren  görevleri  yerine  getirirken  ne  yaptıkları  konusundaki  bilginin  sistematik  ve  analitik  olarak 

toplanması,  belgelenmesi  ve  incelenmesi  olarak  tanımlanabilir.    Ayrıca  meslek  analizi,  iş  tanımı,  iş 

değerlendirmesi ve sınıflaması, iş performansı, eğitim ve çalışma tasarımları, seçim ve terfi sistemleri için  de 

kullanılabilmektedir. MSK, ATHB, (2000), 

Meslek  analizi,  aynı  zamanda,  meslek/beceri  standartlarının 

geliştirilmesi, eğitim programlarının planlanması ve geliştirilmesi, lisans verme ve mesleki belgelendirme için 

sınav ve değerlendirme özelliklerinin oluşturulması ve çalışma yasasıyla ilgili yasal kararların formüle edilmesi 

için  kullanılmaktadır.  Meslek  analizi  bütün  çalışma  kararları  için  kritiktir,  çünkü  meslek  analizi,  bu  sınav 

derecelerine  dayalı  mesleki  yeterlilik  sınavları  ve  değerlendirmelerin  üzerine  oturduğu  temeldir.  Bu 

nedenlerle,      bir  Ulusal  Meslek  Standardı    (UMS)  geçerli  olduğu  ülke  için  en  detaylı  iş  analizidir  denebilir  ( 

Mısırlı, İ. 2002). 

Türkiye’de Meslek Standartlari Mesleki Yeterlilik  ve Mesleki Belgelendirme 

 Sisteminin Yapısı 

Türkiye’  meslek standartlari mesleki yeterlilik  ve belgelendirme sistemi kurulmasıyla ilgili ilk çalışmalar 

1980’li yıllarda başlamıştır. Daha önceleri  dış kaynaklaı projeler ve yabancı uzmanların katkılarıyla bir takım 

projeler  uygulamaya  koyulmuş  olup    2006  yılında    ilgili  kurum  olan  Mesleki  Yeterlilik 

Kurumu (MYK),kurulmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. 

Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda meslek 

standartlarının  ve  ulusal  yeterliliklerin  esaslarını  belirlemek;  denetim,  ölçme  ve  değerlendirme, 

belgelendirme  ve  sertifikalandırmaya  ilişkin  faaliyetleri  yürütmek  üzere  21  Eylül  2006  tarihli  ve  5544  sayılı 

Kanun ile kurulmuştur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili kuruluşu olan MYK kamu tüzel kişiliğini 

haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli bir kamu kurumudur. 

Kurumun temel görevleri şu şekilde belirlenmiştir. 

Avrupa Birliği ile uyumlu "ulusal mesleki yeterlilik sistemi" ni kurmak ve işletmektir. Kurum bu görevlerini 

Milli Eğitim Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu, işçi, işveren, meslek kuruluşları ve diğer ilgili kurumlarla işbirliği   

içerisinde  yerine  getirmektedir.  MYK  organizasyon  yapısını;  MYK  Genel  Kurulu,  Yönetim  Kurulu,  Sektör 

Komiteleri ve Başkanlıktan oluşan organlar oluşturmaktadır.   Kurumun  üst karar organı olan Genel Kurulda 

sosyal taraf temsilcileri çoğunluğu sağlamaktadırlar. · Kurumun yürütme organı olan MYK Yönetim Kurulunda 

ise  kamu  ve  sosyal  tarafların  üçer  temsilcisi  yer  almakta  olup,  her  üyenin  eşit  yetki  ve  sorumluluğu 

bulunmaktadır.    Kurulan  26  farklı   Sektör  Komiteleri    üyeleri  de  eşit  yetki  ve  sorumluluk  dâhilinde  üçlü 

katılımla  karar almaktadır. · Teknik ve idari bölümlerden oluşan MYK bünyesinde daha çok uzmanlığa önem 

veren  yatay bir örgütlenme  modeli  bulunmaktadır. (URL1). 

MYK"nın temel görevleri  arasında;  meslek standartlarının belirlenmesi öncelik arz etmektedir. Eğitim ve 

öğretim  programlarının  iş  piyasası  gereklerine  göre  oluşturulmasında,  bireylerin  mesleği  icra  edebilme 

becerilerinin tespitinde meslek standartları esas alınmaktadır. 

Meslek standardını iş dünyasındaki mesleki koşulları tanımlayan, çalışanların yapması gereken görev ve 

işlemleri  özetleyen  metinler  olarak  değerlendirmek  mümkündür.  Aşağıda  değinilecek  olan  MYK  ikincil 

mevzuatı, bu gereklilikten dolayı ilgili tüm tarafların sürece katılımıyla hazırlanmış olup, meslek standartları, 

sınav  ve  belgelendirme  hizmetlerinin  bizzat  MYK  tarafından  değil;  yetkilendirdiği  kurum  ve  kuruluşlarca 

yapılması açıklıkla ifade edilmiştir. 

Ulusal Meslek Standartlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik 5 Ekim 2007 tarihli Resmi Gazete"de, 

Sektör  Komitelerinin  Kuruluş,  Görev  ve  Çalışması  Hakkında  Yönetmelik  ise  27  Kasım  2007  tarihli  Resmi 

Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

Ulusal  Meslek  Standartlarının  Hazırlanması  Hakkında  Yönetmelik  incelendiğinde;  meslek  standartları 

taslaklarının  objektif  ölçütlere  göre  seçilecek  kurum/kuruluşlara  hazırlatılması,  bu  taslakların  sektör 

komitelerinin  incelemesinden  geçtikten  sonra  MYK  Yönetim  Kurulunca  onaylanması  ve  ulusal  meslek 

standardı  olarak  Resmi  Gazetede  yayımlanması  hüküm  altına  alınmıştır.  Meslek  standardı  formatının 

---

Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 

433 

 

uluslararası  uygulamalara  göre  belirlenmesi,  mesleğe  ilişkin  yeterlilik  düzeylerinin  Avrupa  Birliği  tarafından 

benimsenen  sekiz kademeli yeterlilik seviyelerine ve AYÇ"ye uygun olması benimsenmiştir. 

Ayrıca  Yönetmeliğe  geçici  madde  konularak,  bu  güne  kadar  kurum  ve  kuruluşların  kendi  imkânlarıyla 

veya  uluslararası  kuruluşların  desteğiyle  yürüttükleri  projeler  kapsamında  hazırlamış  oldukları  meslek 

standardı  taslaklarının  veya  bu  yöndeki  çalışmaların  ulusal  birikim  olarak  değerlendirilmesine  imkân 

sağlanmıştır. 

Bu kapsamda, İŞKUR"un koordinasyonunda 1995-2000 yıllarında yapılan 250 meslek standardı, TSE"nin 

kendi  imkanlarıyla  hazırladığı  300  civarındaki  meslek  standardı,  Milli  Eğitim  Bakanlığının  koordinasyonunda 

2003"2007 döneminde MEGEP kapsamında "te hazırlanan  65 meslek standartı çalışmalarıyla ilgili tüm bilgi 

ve  belgeler  bu  kurumlardan  alınıp,  değerlendirilmeye  başlanmış,diğer  kurum  ve  kuruluşlarda  bulunan 

birikimin tespit ve teminine ilişkin çalışmalar  yürütülmüştür. 

Mesleki sınav ve belgelendirme işlemleri MYK"nın yetkilendirdiği sınav ve belgelendirme kuruluşu olmak 

için    MYK’ya    başvuruda  bulunan  uygun    kurum/kuruluşların  gerekli  alt  yapıyı  oluşturarak,  öncelikle  Türk 

Akreditasyon  Kurumundan  (TÜRKAK)  veya  AB  ile  çok  taraflı  tanıma  anlaşması  yapmış  bir  akreditasyon 

kuruluşundan ISO 17024 standardı için olmaları akredite gerekmektedir. 

 

Çizim 1 Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi  ŞemasıKaynak: URL 2 

Türkiye’de Meslek Standardı Geliştirme Yöntemleri 

Meslek standardı geliştirmek öncelikle detaylı bir iş analizi ve meslek profili hazırlanması gerekmektedir. 

Bu  analizi  yapabilmek  için  Türkiye’de  ve  Dünyada  uygulanan  sayısı  10  dan  fazla  yöntem  ve  teknik 

bulunmaktadır.  Bunlara  örnek  olarak,  görüşme,  anket,  işi  bizzat  yapma,  odak  grup  görüşmesi  sayılabilir. 

Türkiye’de meslek standardı geliştirilirken en fazla sisma ve DACUM yöntemi kullanılmaktadır. 

Sisma Yöntemi Nedir? 

SİSMA (Sistem,  İş,  Süreç,  Meslek  Analizi)  kelimelerinin  bir  araya  getirilmesiyle  oluşturulan  bir  analiz 

yönteminin  adıdır.  1960’lı  yıllarda  Kanada'da  öğretim  programlarının  geliştirilmesi  amacıyla  kullanılmaya 

başlandığı için, İngilizce’de öğretim programı geliştirmenin kısaltması olan DACUM (Developing A Çurriculum) 

yöntemi  olarak  tanınmaktadır.  DACUM  yöntemi 1976  yılından  itibaren  Amerika Birleşik Devletleri'nde  Ohio 

State  Üniversitesi  bünyesinde  CETE  (Center  on  Education  and  Training)'nin,  özellikle  Prof.  Dr.  Robert 

Norton'un   çalışmaları  sonucu   sistem, süreç  iş,  ve meslek  analizi  yapılması  çalışmalarında da    kullanılmaya 

başlanmış 

ve 

giderek 

tüm 

dünyada 

yaygın 

olarak  

kullanılmaya 

başlanmıştır. (URL 

2) 

---