Bismillahir-Rahmənir-Rahim Allahın salam və salavatı olsun Peyğəmbər və onun Əhli-Beytinə
Yüklə 459,52 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Fil” surəsinin xüsusiyyətləri.
- Suallar və tapşırıqlar.
- On birinci dərs “Hüməzə” surəsi
- “Hüməzə” surəsinin kəlmələri.
- “Hüməzə” surəsinin hərfi tərcüməsi.
- “Hüməzə” surəsinin təfsiri.
- “Hüməzə” surəsinin hədəfi
- “Hüməzə” surəsinin xüsusiyyətləri.
- On ikinci dərs “Əsr” surəsi
- “Əsr” surəsinin kəlmələri.
- “Əsr” surəsinin təfsiri.
- “Əsr” surəsinin hədəfi.
- “Əsr” surənin xüsusiyyətləri.
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
66
“Fil” surəsinin təfsiri. Surənin təfsirinə başlamazdan əvvəl bu hadisə və surənin nazil olma səbəbi barədə aydınlıq gətirək. Zunəvas Yəmənin padşahı idi. Özü də yəhudi dininə inanırdı. Həbəşistanın padşahı Nəcaşi də məsihi dinində idi. Əqidə ixtilafına və başqa səbəblərə görə Həbəşistan padşahı böyük bir qoşunla yəmənə hücum etdi və onlarla müharibə etdi. Onları məğlub edib istismar etdi. Yəməni Həbəşistanın bir əyalətinə çevirdi. Əbrəhə adında bir nəfəri ora başçı qoyub, öz ölkəsinə qayıtdı. Əbrəhə öz dinini təbliğ etməklə məşğul idi. Insanların Kəbəni ziyarət etmək üçün getmələrini görüb Yəmənin paytaxtı Səna şəhərində “Məbədül Quleys” adında bitr kilsə tikdirdi və camaatı oranı ziyarət etməyə dəvət etdi. Yenə də camaat Kəbə ziyarətindən əl çəkmədilər. Bunu görən Əbrəhə böyük bir ordu ilə, fillərə səvar olaraq Məkkəyə tərəf hərəkət etdi. Fikirləşirdi ki, gəlib “Kəbəni” viran etsin, camaatı oradan kilsəyə göndərsin. Onlara müqavimətə gücü çatmayan camaat dağlara pənah apardılar. Amma Peyğəmbər (s)-in babası Əbdül Mütəllib bir dəstə ilə Kəbəyə gəlib dua edib, ağladılar və Allahdan Kəbəni qorunasını istədilər. Əbdül Mütəllib yoldaşları ilə dağlara çəkildi. Dəstə-dəstə quşlar görünməyə başladı. Ayaq və www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
67
məhv etdi. Bəli Allah-Təala öz evini belə qorudu. O, il fil ili kimi yaddaşlarda qaldı. Həzrət Peyğəmbər (s) o ildə dünyaya gəldi. Allah-Təala bu hadisəni yad edərək Həzrət Peyğəmbər (s)-ə buyurur:
ِﻞﻴِﻔْﻟا ِبﺎَﺤْﺻَﺄِﺑ َﻚﱡﺑَر َﻞَﻌَـﻓ َﻒْﻴَﻛ َﺮَـﺗ َْﱂَأ
Aya sən görmədinmi sənin Allahın fillərlə Kəbəni dağıtmağa gələnləri nə etdi? Onların başlarına nə bəla gətirdi? Onları necə xar və zəlil etdi? Bu ayədə Allah-Təala Peyğəmbər (s)-ə “Görmədinmi?” deyə xitab edir. Ona görə ki, bu hadisə elə aşkar olub dünyaya yayılmışdır ki, elə bil hamı və Peyğəmbər (s) onu gözləri ilə görübdür. ٍﻞﻴِﻠْﻀَﺗ ِﰲ ْﻢُﻫَﺪْﻴَﻛ ْﻞَﻌَْﳚ َْﱂَأ
“Allah-Təala öz evini müdafiə edərək onları dağıtdı. Onların təchizatlı qoşununu məhv etdi”.
َﻞﻴِﺑﺎَﺑَأ اًﺮْـﻴَﻃ ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ َﻞَﺳْرَأَو
ٍﻞﻴﱢﺠِﺳ ﻦﱢﻣ ٍةَرﺎَﺠِِﲝ ﻢِﻬﻴِﻣْﺮَـﺗ
“Quşlar dırnaqlarında və dimdiklərində olan zəhərli daşlar ilə onları vurdular”. ٍلﻮُﻛْﺄﱠﻣ ٍﻒْﺼَﻌَﻛ ْﻢُﻬَﻠَﻌَﺠَﻓ
çeynənmiş samana döndərdi”. www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
68
düşmənlərini çox böyük əzabla məhv etdi.
“Fil” surəsinin hədəfi. Bu surədən məlum olur ki, Allah-Təala həmişə öz evini və o evin xidmətçilərini qoruyub saxlayıb. Onlara böyük izzət və şərəf bəxş edibdir. Allah-Təala ona etimad edənləri heç vaxt darda qoymayıbdır. Ondan üz döndərənləri, ona qarşı çıxanları elə cəzalandırıb ki, bir daha dirçələ bilməyiblər. Bəli Allah-Təala belə varlıqdır – kim onun dininə kömək etsə,
O, da
onlara kömək
edib möhkəmləndirər, ( نِإ
yolunda cəhad etsə, Allah da da onu düz yola hidayət edər. Kim onun yolundan azsa zülmət qaranlıqlarda həlak olar. Bu surə “Qureyşə” bildirir ki, sizə belə bir hikmət vermişik, onun qədrini bilin, təkəbbürdən uzaq olun. Başqa tərəfdən isə, bu hadisə Peyğəmbər (s)-in doğum ilində baş verdiyi üçün bir növ onun peyğəmbərliyi üçün müqəddimə idi. Qureyş Allahın bu nemətini görsün və onun dəvətinə qulaq assınlar.
1. Bu surəni hər kəs vacib namazında oxusa qiyamətdə bütün yer və torpaqlar onun namaz qılan olduğuna şəhadət verər.
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
69
bəndəmi hesabsız behiştə daxil edin”. Bu savab o adama qismət olar ki, bu surəni oxuya və təkəbbürdən uzaq olub həqiqi razılığı olan yolda hərəkət edə. 2. Bu surənin əvvəlində “Fil” kəlməsi işləndiyinə görə belə adlanır. 3. Bu surə Məkkədə nazil olub.
1. Bu surənin adı nədir və niyə belə adlanıb? 2. Bu surə harada nazil olub? 3. Bu surənin nazil olmasını izah edin. 4. Əbrəhə nə üçün Məkkəyə hücum etdi? 5. Əbrəhənin qoşunu hansı hadisə ilə üzləşdi?
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
70
“Hüməzə” surəsi ﻢﻴﺣﺮﻟا ﻦﲪﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ
ُﻪَﻟﺎَﻣ ﱠنَأ ُﺐَﺴَْﳛ ُﻩَدﱠﺪَﻋَو ًﻻﺎَﻣ َﻊََﲨ يِﺬﱠﻟا ٍةَﺰَﻤﱡﻟ ٍةَﺰَُﳘ ﱢﻞُﻜﱢﻟ ٌﻞْﻳَو ﱠﻼَﻛ ُﻩَﺪَﻠْﺧَأ ِﺔَﻤَﻄُْﳊا ِﰲ ﱠنَﺬَﺒﻨُﻴَﻟ
ﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻬﱠـﻧِإ ِةَﺪِﺌْﻓَْﻷا ﻰَﻠَﻋ ُﻊِﻠﱠﻄَﺗ ِﱵﱠﻟا ُةَﺪَﻗﻮُﻤْﻟا ِﻪﱠﻠﻟا ُرﺎَﻧ ُﺔَﻤَﻄُْﳊا ﺎَﻣ َكاَرْدَأ ﺎَﻣَو ٍةَدﱠﺪَﱡﳑ ٍﺪَﻤَﻋ ِﰲ ٌةَﺪَﺻْﺆﱡﻣ
“Hüməzə” surəsinin kəlmələri. ٌﻞْﻳَو – vay, bədbəxtlik, həlakət ﱢل- onun üçün ﱢﻞُﻛ- bütün, tamam, hamısı ٍةَﺰَُﳘ - çox abırsızlıq gətirən, çox eyib axtaran, çox məsxərə edən, camaatın dili ilə sərkiləyən, insanların üzünə pis söz deyən ٍةَﺰَﻤﱡﻟ - söz gəzdirən, göz qaşı ilə camaatı məsxərə edən, qeybət edən يِﺬﱠﻟا– o kəs ki, o ki www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
71
ًﻻﺎَﻣ– mal-dövlət َدﱠﺪَﻋَو- saydı, hazır etdi ُه- onu ُﺐَﺴَْﳛ- hesab edir, fikirləşir, xəyal edir ﱠنَأ- həqiqətən ُﻪَﻟﺎَﻣ- onun malı, onun sərvəti ُﻩَﺪَﻠْﺧَأ– daimi, həmişəlik ﱠﻼَﻛ- belə deyil َل - əlbəttə ﱠنَﺬَﺒﻨُﻳ - atılacaq ِﰲ- da 2
ِﺔَﻤَﻄُْﳊا - oda – şiddətli oda – cəhənnəmə - cəhənnəmin təbəqələrindən birinə َو - və (bağlayıcı) ﺎَﻣ- inkar اَرْدَأ - bildi َك- sən َكاَرْدَأ ﺎَﻣ- sən nə bilirsən? ُﺔَﻤَﻄُْﳊا ﺎَﻣ - cəhənnəmin bu təbəqəsi nədir
ُرﺎَﻧ - od ِﻪﱠﻠﻟا- Allah – məbud www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
72
ِﱵﱠﻟا - elə bir, o ki, ُﻊِﻠﱠﻄَﺗ- əhatə edər ﻰَﻠَﻋ - onu – ona üzərinə ِةَﺪِﺌْﻓَْﻷا - ürəklər – qəlblər
ﱠنِإ - həqiqətən ﺎَﻬﱠـﻧِإ- həqiqətən o, ﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ- onları ٌةَﺪَﺻْﺆﱡﻣ - bağlanmış, daralmış, örtülmüş
ِﰲ – da 2
ٍﺪَﻤَﻋ – sütunlar, söykənəcəklər ٍةَدﱠﺪَﱡﳑ - çəkilmiş, uzun.
1. “Vay olsun hər bir məsxərə edib eyb axtarana.
2. O, adam mal toplayır və sayır. (şəri hesabını aparmır). 3. Elə hesab edir ki, malı onu əbədi saxlayacaq. 4. O, fikirləşdiyi kimi deyil, tezliklə əzib- dağıdan bir oda atılacaq. 5. Bilirsən “Hütəmə” nədir. 6. Allahın alovlanmış odudur. 7. Ürəkləri yandıran od. 8. Bu od onları əhatə edər. 9. Uzun sütunlarda”.
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
73
ٍةَﺰَﻤﱡﻟ ٍةَﺰَُﳘ ﱢﻞُﻜﱢﻟ ٌﻞْﻳَو
Vay olsun insanların eybini axtaranlara, vay olsun onları məsxərə edənlərə və bu yol ilə cəmiyyətdə fitnə-fəsad yaradanlara, vay olsun o, adamlara ki, insanları kiçik sayır və onları təhqir edirlər. Vay olsun
cəmiyyətin arasında söz gəzdirənlərə. Onlar qaş gözləri ilə insanların qeybətini edir, insanların abrını aparırlar. Birinci ayədə Allah-Təala bu cür insanlara xitab edərək onların aqibətini çox pis olduğunu bəyan edir.
İkinci ayədə isə dünya və onun mal dövlətinə aldananların barəsində buyurur:
Vay olsun o, adama ki, daim dünya malını toplayıb onu saymaqla məşğuldur. Vay olsun bu cür insanlara, onlar Allaha ibadət etmək əvəzinə pula pərəstiş edirlər. Allahı, insanları mal toplamaqdan ötrü fəda edirlər. Insanların qanını töküb, onlara xəyanət edirlər. Bunları ancaq sərvət toplamaq üçün edirlər. Burda bir rəvayəti qeyd etmək yerinə düşərdi: İlk dəfə pul icad olanda şeytan onu öpüb gözünün üstünə qoyub dedi: “insanlar pulu sevsələr bütpərəst www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
74
malını sevən insan şeytanın nəzərində bütpərəst kimidir. Bu dünyada var-dövlətə həris olan belə fikirləşir ki, onun var-dövləti əbədidir. ُﻩَﺪَﻠْﺧَأ ُﻪَﻟﺎَﻣ ﱠنَأ ُﺐَﺴَْﳛ
onlar elə hesab edirlər malları sahiblərini əbədi saxlayacaq. Amma düz fikirləşmirlər. Mal-dövlət insanı diri saxlaya bilməz. Onu saxlayan lazımdır. Dünya sərvəti insanı həlakərə aparandır.
َﺒﻨُﻴَﻟ ﱠﻼَﻛ ِﺔَﻤَﻄُْﳊا ِﰲ ﱠنَﺬ
Xeyir! Mal onlara səadət bəxş etmək əvəzində tezliklə onları cəhənnəmin pis bir təbəqəsinə salacaq. Onları cəhənnəmə atanda var-dövlət heç bir kömək edə bilməyəcək. ُﺔَﻤَﻄُْﳊا ﺎَﻣ َكاَرْدَأ ﺎَﻣَو
Ey Peyğəmbər (s) baxmayaraq ki, sənin biliyin çoxdur bununla belə “Hütəmə” ( ُﺔَﻤَﻄُْﳊا) nə olduğunu bilməzsən. Orada nə əzab vardır dərk edə bilməzsən. Çünki bəşər elə bir şeyi görməyibdir. ُةَﺪَﻗﻮُﻤْﻟا ِﻪﱠﻠﻟا ُرﺎَﻧ
Fasid (fəsad törədən–red.) və möhdəkir insanların atıldığı o od eləbir oddur ki, Allahın qəzəbindən vücuda gəlib. Insanların içini yandırar və sonra əzalarına sirayət edər.
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
75
Allahın
qəzəbindən yaranmış od, hündür
sütunlara bənzər. Onun alovu insanları əhatə edər və əbədi orada qalıb, nicat tapa bilməzlər.
Təfsirçilərdən bəziləri bu surəni “Vəlid ibni Müğeyrə”-nin barəsində nazil olduğunu vurğulayırlar. O, Peyğəmbər (s)-in ardınca həmişə qeybət edib, üzünə məsxərə edirdi. Bu surə nazil olub Peyğəmbər (s)-i müdafiə edərək, o pis insanın aqibətini bəyan edir.
Pis insanların sonunu Allah-Təalanın şiddətli qəzəbinə görə düçar olacağını açıqlayır.
1. Bu surəni oxumağın fıziləti barədə Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Kim bu surəni oxusa, məni məsxərə edənlərin hər nəfərinə görə Allah-Təala ona on dənə yaxşılıq yazar”. İmam Sadiq(ə) buyurur: “Kim bu surəni vacib namazda oxusa, fəqirlik və pis ölüm ondan uzaq olar, bol ruzi ona qismət olar”. 2. Bu surə beş dəstənin barəsində nazil olub: 2.1 Eyb axtaranlar 2.2 Pis danışanlar 2.3 Sözgəzdirənlər www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
76
2.5 Sərvətpərəstlər 3. Bu surənin adı onda olan “Hüməzə” və “Lüməzə” kəlmələrindən götürülüb. 4. Bu surə Məkkədə nazil olub. 5. Bu surə bəyan edir ki, mala həris olmaq və təkəbbürlük cəhənnəmə düşməyə səbəb olar.
1. Bu surənin adı nədir? 2. Bu surə harada nazil olub? 3. Bu surənin hədəfi nədir? 4. Bu surədən bir ayəni təfsir edin.
On ikinci dərs “Əsr” surəsi ﻢﻴﺣﺮﻟا ﻦﲪﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ
ِﺮْﺼَﻌْﻟاَو ٍﺮْﺴُﺧ ﻲِﻔَﻟ َنﺎَﺴﻧِْﻹا ﱠنِإ
ِتﺎَِﳊﺎﱠﺼﻟا اﻮُﻠِﻤَﻋَو اﻮُﻨَﻣآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﱠﻻِإ
ِْﱪﱠﺼﻟﺎِﺑ اْﻮَﺻاَﻮَـﺗَو ﱢﻖَْﳊﺎِﺑ اْﻮَﺻاَﻮَـﺗَو
َو- and, and olsun ِﺮْﺼَﻋ- gecə-gündüz, dövran, zaman, günün axır saatları, axşam qabağı, əsr namazı ﱠنِإ - həqiqətən www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
77
َل- əlbəttə ِﰲ- da
2
ٍﺮْﺴُﺧ - zərər–ziyan, sərmayənin əldən getməsi, azmaq, aldanmaq, ziyan etmək, xəsarətə uğramaq ﱠﻻِإ - məgər – istisna, dan 2 başqa
َﻦﻳِﺬﱠﻟا – onlar, onlar ki, اﻮُﻨَﻣآ - iman gətiriblər اﻮُﻠِﻤَﻋ- əməl edərlər ِتﺎَِﳊﺎﱠﺻ- saleh işlər, yaxşı işlər اْﻮَﺻاَﻮَـﺗَو - bir-birinə vəsiyyət / tövsiyyə edirlər ﱢﻖَْﳊﺎِﺑ - həqiqət, düz, ədalət, yəqin, Allah ِْﱪﱠﺼﻟﺎِﺑ - səbr – çətinliklərə dözmək – hədəf yolunda dözmək
“Əsr” surəsinin hərfi tərcüməsi. “1. And olsun əsrə. 2. Bütün insanlar ziyandadır. 3. iman gətirib, saleh əməl edib, bir-birini həqqə və səbrə dəvət edənlərdən başqa”. Bu surənin təfsirinə başlamazdan əvvəl Quranda olan “adlar” barədə bir qədər məlumat verək. Qurani- Kərim 114 surədən ibarətdir. Onun 23-ü “and” ilə başlanır. “Əsr” surəsi də onlardan biridir. Bu 23 surədə 69 dəfə and içilibdir. Onlardan bir qismi
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
78
ﺎﻄﻟاو ءﺎﻤﺴﻟاو قر ) və göylərdəkilərə, bir qismi yerlərə ( ﺎﻫﺎﺤﻃ ﺎﻣ و ضرﻷاو) və yerlərdəkilərə, qalan qismi isə zamana ( ﻟاو ﺮﺼﻌ ) and içilibdir. “Əsr”(
ﺮﺼﻋ) sözünün əsl mənası “Sıxılmağa” deyilir. “Axşam vaxtı”-na ona görə əsr deyilir ki, günün işləri o vaxta qədər sıxılır və gərginləşir. Təfsirçilər “Əsr” kəlməsini müxtəlif mənalarda işlədiblər. Onlara misal olaraq göstərmək olar: zaman, bəşərin tarixi, peyğəmbərin zühur etmə zamanı, əsr namazının vaxtı, İmam Zaman (ə.f.)-in qiyam dövrü, qiyamət zamanı. Belə bir sual ilə üzləşə bilərik. Qurandakı andların hədəfi və məqsədi nədir? Cavabında belə demək olar: Allah-Təala Quranda varlıq aləminin bəzilərinə and içir. Bununla da istəyir
ki, insanlar həmin mövcudların böyüklüyünə, əhəmiyyətinə varıb onlarda olan əcaibliyi dərk etsinlər. Onlardan gələn xeyirləri anlasınlar. Bu yol ilə Allah-Təala insanları tövhidə, Allahı tanımağa tərəf yönəldir. Onun elmi sirlərinə yiyələnməyə çağırır. Bir sözlə Quranın and içməkdə hədəfi ali, mühüm dini və əxlaqi, elmi və ictimai məsələlərdir.
ِﺮْﺼَﻌْﻟاَو
ٍﺮْﺴُﺧ ﻲِﻔَﻟ َنﺎَﺴﻧِْﻹا ﱠنِإ
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
79
demişik) insanlar ziyandadırlar. İnsan həmişə süqut etmək, məhv olmaq, və bədbəxt olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. İnsanın nəfəs alması ki, onun ömrünü uzadır, o, da öz ziyanınadır. Çünki hər nəfəs aldıqca ömründən azalır. Həzrət Əli (ə) buyurur: “Ömrünüzün vaxtı, nəfəslərinizin sayı qədərdir”, “Sizin ömrünüz çox qiymətlidir, onu behiştdən başqa heç nəyə satmayın”. Belə məlum olur ki, insanın sərmayəsi onun ömrüdür. O, ömrün vasitəsi ilə axirət məqamını qazanmalıdır. əks halda ziyankar olacaq. اﻮُﻨَﻣآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﱠﻻِإ
“Ziyandan uzaq olanlar iman gətirənlərdir”. Yəni insanın imanı olmazsa ömrü onun əleyhinə işləyir.
ِتﺎَِﳊﺎﱠﺼﻟا اﻮُﻠِﻤَﻋَو Ziyandan qoruna bilən ikinci dəstə yaxşı əməllər edənlərdir: “Ziyanda olmayanlar yaxşı əməllər edənlərdir”. Yaxşı əməl edir ömürlərini bu işdə sərf edirlər. Onların ürəyi yaxşı əməllərin nəticəsində nurlanar. Ruhları və əqilləri qüvvətlənər. Insani və əxlaqi keyfiyyətləri yaxşılaşar. ﱢﻖَْﳊﺎِﺑ اْﻮَﺻاَﻮَـﺗَو
www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
80
başqalarını özü ilə birlikdə həqqə dəvət etməkdir. Başqa ibarətlə desək özü haqq yolunda olaraq başqalarını da o yola dəvət edirsən “Onlar həqqə dəvət edərlər”. ِْﱪﱠﺼﻟﺎِﺑ اْﻮَﺻاَﻮَـﺗَو
Nicat tapmağın bir şərti də çətin və müsibətli işlərdə dözümlü olmaqdır. Xoşa gəlməz hadisələrin qarşısında “aramla” dayanmaqdır. “Belə zamanlarda həm özü səbirli olur, həmdə başqalarını səbrə dəvət edir”.
“Əsr” surəsinin hədəfi. Yuxarıda deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar. Əgər insanın imanı olmasa, saleh əməl edib salehliyə dəvət etməsə, çətin günlərdə səbr edib insanları səbrli olmağa yönəltməsə ziyankardır. Ziyandan uzaq olmanın yolu ancaq bu deyilənlərdədir. “Əsr” surənin xüsusiyyətləri. 1. İmam Sadiq(ə) buyurur: “Hər kəs bu surəni müstəhəb namazlarda oxusa, gözü aydın, üzü gülər və nurani halda qiyamətdə məbus olar”. 2. Bu surə 4-dənə xoşbəxtlik əlamətlərini bəyan edir.
1. İmam. 2. Saleh əməl. 3. Həqqə dəvət. 4. Səbr etmək. www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV
81
2. Bu surədə “Əsr” kəlməsi işləndiyinə görə belə adlanıbdır. 3. Bu surə Məkkədə nazil olub.
1. Bu surənin adı nədir? 2. Qurandakı adlar nə üçündür? 3. Quranda neçə surə and ilə başlanır? 4. Bu surənin hədəfini bəyan edin. www.ehlibeyt-aka.com/kitabxana SonUmidTV 82
Yüklə 459,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|