Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Yüklə 4,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual
71 O digər bir məqamda deyir: “Qeybi xəbərlərə iman gətirmək üçünmü təvatirlik şərt deyil. Bir qeybi xəbərin həzrət Peyğəmbərin (s) tərəfindən nəql olunduğu sübuta yetirsə, deyilənə iman gətirmək vacibdir. Uyğun məsələ ilə bağlı hədislərin mütəvatir saya çatmasının əhəmiyyəti yoxdur. Bu sünni əhlinin mövqeyidir.” Sonra müəllif öz iddiasını sübuta yetirmək üçün “Nəbə” ayəsinə istinad edir. 1 Doktor Məhəmməd Әhməd İsmail Müqəddəm deyir: “Peyğəmbər tərəfindən düzgün yolla gəlib çatmış hədisə inanmaq hər bir müsəlmana vacibdir. Belə bir inam İslam peyğəmbərinin risalətinə şəhadət şərtidir...” 2 Sual: 93: Məhdəviyyət hədislərinin düzgünlüyü kimlər tərəfindən təsdiqlənir? Cavab: Bir qrup sünni alimi Məhdəviyyət hədislərini həqiqi sayır, onlardan bir qrupu isə bu hədisləri təvatir həddə bilir. Termizi, Әbu- Cəfər Әqili, Bərbəhari, Məhəmməd ibn Hüseyn Abiri, Hakim Nişapuri, Beyhəqi, Bəğəvi, İbn-Әsir, Qurtubi, İbn Mənzur, İbn- Təymiyyə, Cəmaləddin Məzzi, Zəhəbi, İbn Qəyyim Cəvziyyə, İbn- Kəsir, Təftazani, Nurəddin Heysəmi, Şeyx Məhəmməd Cəzri Şafei, Әhməd ibn Әbu-Bəkr Buysəri, İbn Həcər Әsqəlani, Süyuti, Şeyx Әbdül Vəhhab Şüərani, İbn Həcər Heytəmi, Mətqa Hindi, Şeyx Məri ibn Yusif Müqəddəsi Hənbəli, Məhəmməd ibn Әbdul Rəsul Bərzənçi, Məhəmməd Әbdül-Baqi Rəzəqani, Әbül-Әla İraqi, Şeyx Məhəmməd ibn Әhməd Səfarini Hənbəli, Seyyid Məhəmməd Mürtəza Zübeydi, Şeyx Məhəmməd ibn Әli Səbban, Məhəmməd Әmin Suyidi, Şəvkani, Məhəmməd ibn Həsən ibn Mömin Şəbələnçi, Әhməd ibn Zeyni Dehlan, Şihabəddin Әhməd ibn İsmail Әlvani Şafei, Әbül-Bərakat Alusi Hənəfi, Məhəmməd Bəlbəsi Şafei, Әbül-Təyyib Әzim Abadi, Məbar Kəfuri, Şeyx Mənsur Әli Nasif, Şeyx Xızr Hüseyn Misri, Әbül- Әla Məvdudi, Nasirəddin Әlbani, Şeyx Әbdül-Möhsin ibn Həmdül- İbad, Şeyx Həmud ibn Әbdüllah Təvicəri, Şeyx Әbdül-Әziz ibn Әbdüllah ibn Baz Məhdəviyyət hədisini qəbul edən alimlərdəndir. 1 Həmin mənbə, s. 7. 2 “Әl-Məhdi və fiqhu şiratus-saə”, s. 23, 24. 72 Sual: 94. Hansı səhabələr Məhdəviyyət hədisini nəql etmişdir? Cavab: Səhabələr arasında Məhdəviyyət hədisini nəql edənlər çoxdur. Onlardan bəzilərinin adını çəkək: İmam Әmirəl-möminin (ə), Әbu-Әmamə Bahili, Sudəy ibn Әclan, Әbu-Әyyub Әnsari, Әbu-Səid Xidri, Әbu-Səlmi, Әbül-Tüfeyl Amir ibn Vasilə, Әbu-Leyla, Әbu-Vail, Әbu-Hüreyrə, Әnəs ibn Malik, Suban Məvlan Rəsulullah, Cabir ibn Səmərə, Cabir ibn Әbdüllah Әnsari, Cabir ibn Әbdullah Sədəfi, imam Hüseyn ibn Әli, Səlman Farsi, Təlhə ibn Übeydüllah, Abbas ibn Әbdül-Mütəllib, Әbdürrəhman ibn Ouf, Әbdül-Rəhman ibn Hərs, Әbdullah ibn Abbas, Abdullah ibn Ömər ibn Xəttab, Әbdullah ibn Әmr ibn As, Әbdullah ibn Məsud, Osman ibn Әffan, Osman ibn Әbül- As, Әl-Qəmə ibn Әbdullah, Әli Әl-Hilali, Әmmar ibn Yasər, Ömər ibn Xəttab, İmran ibn Həsin, Әmr ibn As, Әmr ibn Mərrə Cəhəni, Ouf ibn Malik, Qətadə ibn Neman, Qərrə ibn Әyas Məzəni, Kəb ibn Әl- Qəmə, Məaz ibn Cəbəl, Fatimeye-Zəhra, Ümmü-Sələmə, Ayişə, Ümmü-Həbibə və başqaları. Sual: 95. Sünnə əhli həzrət Mehdi (ə) və onun zühurunu inkar edənlər haqqında hansı hökmü verir? Cavab: Bəzi sünnə alimləri həzrət Mehdinin (ə) zühuruna imanı vacib saymışlar. Bəziləri isə bu həqiqəti inkar edənləri kafir hesab edirlər. Әhməd ibn Məhəmməd ibn Siddiq deyir: “Həzrət Mehdinin (ə) zühuruna iman vacibdir və bu zühura etiqad peyğəmbərin təsdiqi olduğu üçün qətidir...” Bu təbir Hənbəli, Nasirəddin Әlbani, Әbdül-Möhsin ibn Məhəmməd Әl-İbad tərəfindən də işlədilmişdir. 1 Şafei fəqihi İbn Həcər bildirir ki, Mehdinin (ə) inkarı köklü şəkildə sünnənin inkarına apararsa, küfrə səbəb olar. Kim belə etsə, qətli vacibdir. Әgər inkar sünnə yox, imamlarla düşmənçilikdəndirsə, həmin şəxs cəzalandırılmaqla bu işdən çəkindirilməlidir...” 2 Әhməd ibn Məhəmməd ibn Siddiq Ğəmari Әzhəri Məhdəviyyət hədisləri haqqında deyir: “Bu hədislər mütəvatirdir (yetərli həddədir), onları inkar edənlər bidətçi və azğın sayılır.” 3 1 “Әl-İzaət”, s. 146; “Әl-Təməddunul-İslami”, 22-ci say, s. 643; “Әl-cəmaətul- İslamiyyə”, 3-cü say. 2 “Әl-Bürhan”, s. 178. 3 “Әl-Məhdiyyul- Muntəzər”, s.5. 73 Sual: 96. İslam tarixində kimlər Məhdəviyyət mövzusunu nəzmə çəkmişlər? Cavab: Bir mövzunun nəzmə çəkilməsi onun həqiqət olmasını göstərən əlamətlərdəndir. Məhdəviyyət də bu qəbil mövzulardandır. Uyğun mövzu tarix boyu diqqət mərkəzində olmuş, nəzmə çəkilmişdir. Məhdəviyyəti nəzmə çəkənlərin bəzilərini yada salaq: İmam Әli (ə) Zeyd ibn Әli ibn Әl-Hüseyn, imam Sadiq (ə), imam Riza (ə), imam Həsən Әskəri (ə), ibn Әbil-Hədid Mötəzili, Mühyiddin ibn Әrəbi, Məhəmməd ibn Təlhə Şafei, Sədrəddin Qunuyi, Şeyx Әbdül-Rəhman Bistami, Fəzl ibn Ruzbəhan, Məhəmməd ibn Tulun, Kimеyt ibn Zeyd Әsədi. Sual: 97. Məhdəviyyət əhvalatı nə vaxtdan qələmə alınmağa başlamışdır? Cavab: Müxtəlif mənbələri nəzərdən keçirdikdə məlum olur ki, Məhdəviyyət mövzusu prinsipial mövzulardan olmuşdur. Bu mövzu təkcə Mehdinin (ə) mövludundan öncə şiələr arasında yayılmamışdır. Həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından başlayaraq şiə və sünnilər arasında bu müqəddəs hərəkat müşahidə olunur. Bu da öz növbəsində Məhdəviyyət məsələsinin prinsipial İslam mövzularından olduğunu göstərir. Yanlış fikirdir ki, Məhdəviyyət mövzusu imam Həsən Әsgərinin (ə) şəhadətindən sonra ortaya çıxıb. Qısa şəkildə deyə bilərik ki, Məhdəviyyət mövzusu hicri ikinci əsrin əvvəllərindən qələmə alınmışdır. Rical kitablarından məlum olur ki, bu mövzu şiə cəmiyyətində imam Sadiqin (ə) dövründən yazıya alınmışdır. Şeyx Tusi “Әl-fehrest” kitabında nəql edir ki, Әli ibn Yəqtin ibn Musa Bağdadi Әsədi bu mövzuda kitab tərtib etmişdir. Sual: 98. Məhdəviyyət mövzusu hansı üsullarla bəyan olunmuşdur? Cavab: Məhdəviyyət mövzusu müxtəlif firqələrin alimləri tərəfindən çeşidli şəkildə təsnif olunmuşdur: 1. Rəvayət yolu - Məhdəviyyət əhvalatının təfərrüаtı qeybə iman nümunələrindən sayılır. Bu yolun bəzi səciyyələri var: Bəziləri yalnız Quran ayələrinin təfsiri sayılan hədislər nəql etmişlər. Bəzilərisə öz kitablarında Məhdəviyyətlə bağlı bütün hədisləri toplamışlar. Şiə və sünnilər ikinci yola hər biri xüsusi bir şəkildə yanaşmışdır. Yüklə 4,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|