Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Yüklə 4,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual
74 İmamiyyə alimləri Məhdəviyyətlə bağlı mövzunu üç növdə bəyan etmişlər: a) Şiələr tərəfindən nəql olunmuş hədislərə istinad edilmişdir. Misal olaraq “Kifayətul-muhtədi fi mərifətul-Məhdi”, “Biharul-ənvar” kitablarını göstərmək olar. b) Şiə rəvayətlərinin sünnilər tərəfindən nəql olunmuş rəvayətlərlə təsdiqi. Nümunə olaraq “Kəşful-ğəmmə”, “Әttəraif”, “İsbatul-hudat” kitablarını göstərmək olar. v) Sünnilərə Məhdəviyyət mövzusunu qəbul etdirmək üçün yalnız sünni rəvayətlərinə istinad edilmişdir. Nümunə olaraq “Әl- Məhdi”, “Әl-Məhdiyyul-Məvludul-Muntəzər” kitablarını göstərmək olar. Sünnə əhli də uyğun məsələyə münasibətdə müxtəlif üsullardan istifadə etmişdir: a) “Әxbarul-Məhdi”, “Cаmiul-əhadisul-varidə fil-Məhdi” kimi kitablarda yalnız sünni mənbələrinə istinad olunmuşdur. b) Şiə və əhli-beyt rəvayətləri nəql olunmuşdur. “Әl-Məlahim”, “Әqdud-durər fi əxbarul-müntəzər”, “Әl-bürhan fi əlamətu Məhdi axiruz-zəman” kitablarını misal göstərmək olar. v) İmamiyyə əqidəsinin sübutu üçün Məhdəviyyət məsələsində əhli-beyt (ə) rəvayətlərinə istinad olunmuşdur. “Yənabiul-məvəddət”, “Fəraidul-səmteyn” kitablarını misal göstərmək olar. 2. Dəlil və kəlam yolu – Bu yolla gedən müəlliflər Məhdəviyyət mövzusunu dəlillər əsasında bəyan etmişlər. Uyğun yanaşmanın məqsədi Məhdəviyyətlə bağlı şübhələri aradan qaldırmaqdır. Misal olaraq Şeyx Müfidin kitablarını göstərmək olar. Seyyid Mürtəzanın “Әl-Müqniə fil-ğeybə”, Şəhid Seyyid Mühəmməd Baqir Sədrin “Bəhsun hоvləl-Məhdi” kitabları da bu qəbildəndir. 3. Әlaqələndirmə yolu – Məhdəviyyət mövzusundakı üsullardan biri şiə əqidəsi ilə digər İslam məzhəbləri arasındakı yaxınlıq mövzusudur. Bu sayaq söhbətlərə Şeyx Müfidin, Seyyid Mürtəzanın, Şeyx Tusinin kitablarında rast gəlmək olar. Sırf bu mövzuda yazılmış kitablar arasında yeddinci əsr alimlərindən olan Әbu Әbdüllah Hümeydan ibn Yəhya Qasimi Həsəni, Şeyx Mehdi Fətlavi, Nəcməddin Әsgərinin kitabları mühüm yer tutur. 4. Tarixi təhlil yolu – Bu yolu seçən müəlliflər Məhdəviyyət mövzusunu müxtəlif tarixi yönümlərdən işıqlandırmışlar. Şəhid Seyyid Məhəmməd Sədrin “Tarixul-ğeybətul-Suğra”, «Tarixul- ğeybətul-kubra», «Tarix ma bədəl-zühur» kitabı uyğun üsulla yazılmış mühüm kitablardandır. 75 5. Dinlərarası yaxınlıq üsulu – Bəziləri Məhdəviyyət mövzusunu bəyan edərkən daha böyük miqyas götürmüş, müxtəlif dinlərdə uyğun mövzu ilə bağlı məlumatlara əsaslanmışdır. Doktor Sadiqinin “Bəşarətul-əhdeyn”, Sеyyid Әyyubun “Әl-məsihul-Dəccal” kitabları uyğun üsulda yazılmış kitablardandır. 6. Tarixi fəlsəfə təhlili yolu – Bəziləri bu mövzuya tarixi təkamül prizmasından yanaşmışlar. Şəhid Mütəhhərinin “Tarixi fəlsəfə baxımından Mehdi (ə) qiyamı” kitabı həmin qəbildəndir. Sual: 99. Mehdilik iddiasının ortaya çıxması həmin zühurun labüdlüyünü göstərmirmi? Cavab: Məhdəviyyət əqidəsi İslam cəmiyyətinə o qədər nüfuz etmişdir ki, hətta bəziləri bu əqidədən istifadə edərək Mehdilik iddiasına düşmüşlər. Xoşbəxtlikdən zaman ötdükcə belə yalan iddialar aradan qalxmışdır. Әhməd Әmin Misri “Әl-Məhdiyyə fil-İslam” kitabında bildirir ki, Mehdilik iddiası bu əqidənin puçluğunu göstərir. Әslində isə belə deyil. Tarix boyu kimlərinsə Mehdilik iddiasına düşməsi bu əqidənin düzlük göstəricisidir və cəmiyyətdə uyğun əqidənin nüfuzundan danışır. Bir sahədə yalançı iddiaçıların olması sübut götürülərsə, peyğəmbərlik məsələsi də şübhə altına düşər. Məgər tarixdə peyğəmbərlik iddiası edən yalançılar az olmuşdur?! Sual: 100. Kimlər Mehdilik iddiasına düşmüşlər və kimlər Mehdi (ə) kimi tanıtdırılmışdır? Cavab: Bu sayaq iddia edənlər çox olmuşdur. Məsələn: 1. Muxtar tərəfindən Mehdi (ə) olması iddia edilən Məhəmməd ibn Hənəfiyyə; 2. Xalqın Mehdi (ə) kimi tanıtdırdığı Musa ibn Təlhə; 3. Bir çoxlarının Mehdi (ə) kimi tanıdığı Әbu-Haşim ibn Məhəmməd ibn Hənəfiyyə; 4. Ömər ibn Әbdül-Әziz; 5. Әbdüllah ibn Müaviyə ibn Әbdüllah ibn Cəfər; 6. İmam Sadiqin (ə) oğlu İsmail (Bəziləri onun ölümünü inkar etmiş və Mehdi (ə) olduğunu bildirmişlər); 7. Mötəzililərin Mehdi (ə) kimi tanıtdırdığı Məhəmməd ibn Әbdüllah ibn Həsən. Әbül-fərəc İsfəhani deyir: “Kimsə onun Mehdi (ə) 76 olmasına şəkk etmədi. Hətta Bəni-haşimdən olanların bir dəstəsi ona beyət etdi.” 8. Mənsur Abbasinin oğlu Mehdi Abbasi. (Atası ona “Mehdi” ləqəbi vermişdi ki, bu bəhanə ilə xalqdan beyət ala bilsin). Sual: 101. Zeydiyyə əqidəsində olanlar Mehdini (ə) inkar edirmi? Cavab: Әhməd Әmin Misri “Zəhiyul-İslam” kitabında iddia edir ki, zeydiyyə əqidəsində olanlar Mehdini (ə) inkar etmişlər. Әhməd Әminin iddiası kökündən yanlışdır. Zeydiyyə kitablarına müraciət etdikdə görürük ki, onlar da digər İslam firqələri kimi həzrət Mehdinin (ə) qiyamına inanırlar. Zeydiyyə firqəsinin böyük alimlərindən olan Məcdəddin ibn Məhəmməd ibn Mənsur Həsəni “Ləvamiul-ənvar” kitabında “Әxbarul-Məhdi” adı altında fəsil tərtib etmiş və həzrət Mehdi (ə) ilə bağlı bir çox hədislər nəql etmişdir. O uyğun fəsildə yazır: Məhəmməd (s) ailəsindən olan imamlar həzrət Mehdi (ə) haqqında müjdə vermişlər. Onlar Mehdinin (ə) intizarını çəkirdilər. Hər bir imam özündən sonrakı imama bu barədə vəsiyyət etmişdir.” 1 Bu şəxs həzrət Mehdi (ə) haqqında bir çox rəvayətlər nəql etdikdən sonra deyir: “Həzrət Mehdi (ə) və onun əhli-beytdən olması ilə bağlı rəvayətlər təvatir (yetərli) həddədir.” 2 Kitabın başqa bir bölməsində oxuyuruq: Son imamla bağlı peyğəmbərdən və ələvi imamlardan yetişmiş xəbərlər qeyd olunanlardan çoxdur. “Nəhcül-bəlağəni” şərh edən ibn Әbil-Hədidin uyğun mövzu ilə bağlı söylədikləri həqiqətdir. Bütün müsəlman firqələri yekdil olaraq düşünür ki, dünya yalnız onun zühurundan sonra sona çatır.” 3 Eyni fikirlər zeydiyyə imamı İbn-Həmzənin “Әş-şafi” kitabında nəql olunmuşdur. 4 İbn Həmzənin dediklərindən məlum olur ki, o hətta həzrət Mehdinin (ə) dünyaya gəlişinə də inanır. 5 Zeydiyyə alimlərindən olan Qazi Hüseyn ibn Nasir Məühəlla “Mutməhul-amal” kitabında Məhdəviyyət hadisəsindən söz açır. O 1 “Ləvamiul-Әnvar”, c. 1, s. 57. 2 Həmin mənbə. 3 Həmin mənbə. 4 “Kitabul-Şafi”, c. 1, s. 78. 5 Həmin mənbə, s. 79. Yüklə 4,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|