Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim
Yüklə 4,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
62 2. İbn-Xəldun səhəbələrdən yalnız bəzilərinin adını çəkir. Hansı ki, Məhdəviyyət hədisləri çoxları tərəfindən nəql olunmuşdur. Şeyx Әbdül-Möhsin ibn Həmdül-İbad Məhdəviyyət hədisi nəql edən 26 səhabənin adını göstərir. 1 3. Həmin müəllif deyir: “İbn-Xəldun ricalçı (hədisçi) yox, tarixçidir. Onun mülahizələrinə əsasən hədis zəif sayılmır...” 2 4. İbn-Xəldunun “təsdiqdən öncə şübhə” prinsipi bütün sünnə əhli tərəfindən qəbul olunmur. Bəziləri kiçik bir səbəblə rəvayətçiyə şübhə edir. Hansı ki, şübhə sübuta yetirilməlidir. İbn Həcər Әsqəlani, Qazi Səbki, Xətib Bəğdadi, Nəvəvi, Səxavi, Süyuti və Sənədi kimi alimlər uyğun qaydanı qəbul etmir. Doktor Әbdül-Həkim Bəstəvi deyir: “Rəvayətçi şübhə doğursa belə, hər şübhə rəvayəti etibardan salmır. Yalnız ciddi şübhələr əsasında rəvayəti etibarsız saymaq olar... 3 5. İbn-Xəldun hədisləri hesablamadığından onların “təvatir” (yetərlilik) həddini keçdiyini bilmir. Әslində bu həddə çatan hədisin sənədini araşdırmağa ehtiyac yoxdur. Sual: 81. Nə üçün sünni alimləri Buxari və Müslim Məhdəviyyət hədislərini öz kitablarında zikr etməmişlər? Cavab: Sünnə əhlinin Məhdəviyyət mövzusuna iradlarından biri budur ki, onların tanınmış alimləri Buxari və Müslim bu barədə bir söz deməmişdir. “Səhihe-Buxari” və “Səhihe-Müslim” mənbələrində Məhdəviyyət hədislərinin nəql olunmaması uyğun mövzuya etimadsızlıq yaradan səbəblərdəndir. Әhməd Әmin Misri deyir: “Səhihe-Buxari” və “Səhihe-Müslim” hədis kitablarında bu sayaq (Məhdəviyyət) hədislərə yer verilməməsi onların iftixarıdır. Amma digər hədis kitablarında uyğun hədislərə yer ayrılmışdır.” 4 Bu sayaq iradlar şeyx Məhəmməd Әbu zöhrə, Səd Məhəmməd Həsən, Hüseyn Sai Liviyayi Məğribi, Seyyid Məhəmməd Rəşid Riza, Şeyx İbn-Məhmud kimi qərb yönümlü sünnə alimləri tərəfindən də irəli sürülmüşdür. Digər sünni alimləri uyğun irada kəskin etiraz etmişdir. 1 “Әqidətul əhləs-sünnə vəl-əsər fi Məhdiyyul-Muntəzər”, s. 128. 2 Həmin mənbə. 3 “Әl-Məhdiyyul-Muntəzər fi əhadisul-səhihə”, s. 364, 365. 4 “Әl-Məhdi vəl-Məhdəviyyə”, s. 41. 63 Doktor Bəstəvi deyir: “Güman edirlər ki, Buxari və Müslim Məhdəviyyət hədislərini zəif sayaraq nəql etməmişlər. Bu yanlış gümandır. Çünki həmin iki kitab bütün hədisləri əhatə etmir və müəlliflərin belə bir iddiası olmamışdır.” 1 Buxari deyir: “Mən öz kitabımda mötəbər hədisləri nəql etmişəm. Amma kitabımın həcminə görə nəql etmədiyim etibarlı hədislər də çoxdur.” 2 Müslüm ibn Həccac, Quşeyri deyir: “Mən öz kitabımda bütün etibarlı hədisləri nəql etməmişəm. Məqsədim yalnız yığcam hədisləri zikr etmək olub.” 3 Hakim Nişapuri deyir: “Buxari və Müslim iddia etmir ki, onların kitabında olmayan hədislər etibarsızdır.” 4 İbn Qeyn Cəvziyyə deyir: “Məgər Buxari deyibmi ki, mənim kitabımda nəql olunmayan hədis batildir? Buxari öz kitabında nəql etmədiyi bir çox hədisləri də etibarlı saymışdır.” 5 Әbdül-Möhsin ibn Həmdül-İbad deyir: “Etibarlı hədislər “Səhiheyn” kitablarında nəql olunduğu kimi başqa kitablarda da nəql olunmuşdur. Məsələn, “Muvta”, “Səhihe-ibn Xəzimə”, “Səhihe ibn Həbban”, “Müstədrəke-hakim”, “Cameye-Termizi”, “Sünəne-Әbu- Davud”, Sünəne-Nəsayi”, “Sünəne ibn-Mace”, “Sünəne-Dar Qutni, “Sünəne-Beyhəqi” kimi kitablarda “Səhiheyndə” olmayan bir çox etibarlı hədislər var” 6 Buxari və Müslimin Məhdəviyyətlə bağlı hədislərə tamamilə diqqət yetirməməsi düzgün deyil. Çünki bu müəlliflər həzrət Mehdinin (ə) zühuru ilə bağlı bəzi məsələlərə işarə etmişlər. Məsələn: a) Dəccalın meydana çıxması – Buxari, xüsusi ilə də Müslim, Dəccalın meydana çıxması ilə bağlı xeyli hədis nəql etmişdir. 7 İbn-Həcər Әsqəlani Abərridən nəql etməklə Dəccalın əhvalatını həzrət Mehdinin (ə) zühuru ilə əlaqələndirmişdir. 8 1 “Әl Məhdiyyul-Muntəzər fil-əhadisul-Səhihə”. 2 “Müqəddimeyi-ibn-Səlah”, s. 21, 22. 3 Həmin mənbə. 4 “Müstədrəke-Hakim”, c. 1, s. 2. 5 “Zadul-Məad”. 6 Әl imamul-Məhdi ində əhlis-sünnə”, c. 2, s. 445. 7 “Səhihe-Buxari”, c. 4, s. 143; “Səhihe-Müslim”, c. 18, s. 58, 85) (Nəvəvinin şərhi ilə» 8 “Təhzibul-təhzib”, c. 9, s. 125. 64 b) İsa ibn Məryəm – Buxari Әbu-Hüreyrəyə istinadən nəql edir ki, peyğəmbər buyurmuşdur: “İmamınız aranızda olduğu halda Məryəm övladı nazil olan vaxt halınız necə olacaq?” 1 Müslim də eyni məzmunda hədis nəql etmişdir. 2 Bu rəvayətlərdə həzrət Mehdidən (ə) başqası nəzərdə tutula bilməz. Çünki “Səhihe-Buxarini” şərh edənlərin hamısı rəvayətdəki imam sözünün həzrət Mehdiyə (ə) işarə olduğunu bildirirlər. v) Mal bəxşişi – Müslim Cabir ibn Әbdullah Әnsariyə istinadən nəql edir ki, həzrət Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Sonda ümmətim üçün elə bir xəlifə gələr ki, hesab aparmadan çoxlu mal bağışlayar.” 3 Digər rəvayətlərə müraciət etdikdə uyğun hədisdə həzrət Mehdinin (ə) nəzərdə tutulduğu məlum olur. İbn Әbu Şeybə həzrət Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir: “Fitnə-fəsad tüğyan etdiyi bir vaxt əhli-beytimdən bir şəxs zühur edəcək və onun ətası böyükdür.” 4 q) Beyda əhvalatı – Müslim “Səhihdə” həzrət Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir: “Bir şəxs bir evə sığınar və onun üstünə qoşun göndərilər. Bu qoşun Beyda məntəqəsinə çatdıqda yerə gömülər.” 5 Digər rəvayətlərə müraciət etdikdə məlum olur ki, Beyda məntəqəsində qoşunun yerə gömülməsi həzrət Mehdinin (ə) zühur əlamətlərindəndir. 6 Sual: 82. Məhdəviyyət hədislərində ziddiyyət varmı? Cavab: Seyyid Rəşid Riza və ustad Səih Məğribi Məhdəviyyət hədislərində ziddiyyət olduğunu iddia etmişlər. Seyyid Rəşid Riza deyir: “Mehdi hədislərindəki ziddiyyəti aradan qaldırmaq çətindir.” O nümunə olaraq müxtəlif hədislərdə xilaskarın bəzən “Həsəni”, bəzən “Hüseyni”, bəzən “Abbasi”, bəzən “Әləvi” adlandırılmasını göstərir. 7 Әvvəla, ziddiyyət sabit hökmlərə də aiddir. Buna görə də bir şeyin həqiqətini inkar etmək üçün ziddiyyətlərə istinad etmək 1 “Səhihe-Buxari”, c. 4, s. 143. 2 “Səhihe-Müslim”, c. 1, s. 94. 3 “Səhihe-Müslim”, c. 8, s. 185. 4 “İbn Әbu-Şeybə, “Әl-Müsənnəf”, s. 678. 5 “Səhihe-Müslim”, c. 8, s. 167. 6 “Mustədrəke-hakim”, c. 4, s. 520. 7 “Təfsire-Әl Minar”, c. 9, s. 499-501; “Turasəna və məvazinul-nəqd”, s. 187. Yüklə 4,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|