BiZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ
Yüklə 0,95 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
- İmiclərdən istifadə etmək
- Çapı istifadəyə yararlı, əlçatımlı edin Şriftlər
- Digər dizayn xüsusiyyətləri
- © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
- İntellektual və ya öyrənmə məhdudiyyətli insanlar üçün asan oxunuş
- Eşitmə qabiliyyətini itirmiş insanlar üçün yayımlanan mətn
- Böyük ölçülü çap
- Audio
- DVD-lər də daxil olmaqla videolar üçün audio təsvir
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 84 • Danışığınızın sadə, dəqiq və neytral tonunu qoruyun. • Şəxsin məhdudiyyətinin adını çəkmək çox da münasib deyil. • Kimisə məhdudiyyətinə və ya istifadə etdiyi vasitəyə görə təqdim etməyin. • Neytral dildən, leksikondan istifadə edin – ləyaqəti və qarşılıqlı hörməti saxlamaqla çətin problemləri müzakirə etmək məharəti. • İnklüziv dildən, leksikondan istifadə edin – mənfi sosial stereotiplər yaratmaqdan çəkinin. Məsələn, “əlil arabasına məhkum olunmuş və ya bağlanmış” əvəzinə “şəxs əlil arabasından istifadə edir” deyin. Və ya: kiminsə sağlamlıq məhdudiyyəti ola bilər, amma bəlkə də bundan nə “əziyyət çəkir”, nə də ona “yoluxub”. İmiclərdən istifadə etmək • Əlilliyi olan şəxslər haqqında məlumat onları cəmiyyətdə adi insanlar kimi göstərməli, ayrıcalıq və ya xüsusilik təəssüratı yaratmamalıdır. • Əlilliyi olan şəxslər ümumi təsvirlərə onların da hər kəs kimi cəmiyyətin bir hissəsi olduğunu göstərmək üçün daxil edilə bilərlər. • Onları gündəlik ictimai vəziyyətdə, iş mühitində göstərin. Yalnız tibbi və ya asılı münasibətlərə diqqəti cəmləməyin (məsələn, görmə qabiliyəti olmayan şəxsə yolu keçməyə kömək edilməsi kimi). • Sağlamlıq məhdudiyyəti üzərində diqqəti cəmləməyin və ya təcrid olunma barədə yanlış təəssürat yaratmayın. • Əlilliyi olan şəxs nə qədər az tanınırsa, bir o qədər yaxşıdır - bəzi sağlamlıq məhdudiyyətləri elə də gözə çarpmır. Çapı istifadəyə yararlı, əlçatımlı edin Şriftlər • Əsas mətni 12-lik və ya daha böyük şriftlə verin. • Arial kimi nişansız (sans-serif) şriftdən istifadə edin. • Yüksək üslublu və ya modelləşdirilmiş əl yazısından, xüsusi dizaynlı şriftlərdən istifadə etməkdən çəkinin. • Müxtəlif çəkilərdə şriftlər var. Yüngül sayılan seçimlərdən çəkinin, çünki kağızla mətn arasında çaları təmin etmək üçün az mürəkkəb var. • Mətni bəzi insanların oxumağı üçün çətinləşdirən kursivlərdən istifadə etməkdən çəkinin. • Yağlı şrift növü müəyyən mətni vurğulamaq üçün istifadə oluna bilər. • Sözləri böyük hərflərlə yazmaqdan çəkinin. İnsan gözü sözləri formasından tanımaqla oxuyur və sözün tamamilə böyük hərflərlə yazılması onu tanımağa mane olur.
• Rəqəmləri oxumaq sözləri oxumaqdan çətindir. • Nömrələri fərqli göstərən şriftlərdən və ya sözlərdən istifadə edin. • Sözün altından xətt çəkməkdən çəkinin. • Sətrin uzunluğu 60-70 işarə olmalıdır. • Mətni sol kənarda yerləşdirin. • Sağ kənarda mətn yerləşdirməkdən çəkinin. • Sətirlər arasında məsafə 1.5, sözlər arasında məsafə iki dəfə çox olmalıdır. © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 85 • Sözlər bərabər yerləşdirilməlidir. • Mətnlə arxa fon arasında güclü ziddiyyət olduğuna əminlik hasil edin. • Mətn və şəkillər ətrafında çoxlu ağ boşluqdan, məsafədən istifadə edin və səhifənin müxtəlif elementlərini seçib ayırın. • Şəkillər və şəkilli fon üzərində mətn yerləşdirməkdən çəkinin. • Mətnlə fon arasında ziddiyyəti azaldan rəng çaları və ekranlardan istifadə etməkdən çəkinin. • Mətnin müəyyən hissələrini vurğulamaq üçün ağ boşluqlardan və ya çərçivələrdən istifadə edin. • Oxumağı asanlaşdırmaq üçün paraqraflar arasında boşluq qoyun. • Əgər buna görə sətirlər müxtəlif yerlərdən başlanır və tapılması çətinləşirsə, mətni şəkillər arasına yerləşdirməkdən çəkinin. • Formalarda imzalar üçün əlavə boşluq qoyun. • Ardıcıllıq əhəmiyyətlidir; məsələn, səhifə nömrələrinin eyni yerdə olmasına fikir verin.
• Parlaq kağız əvəzinə tutqun və ya atlas kağızdan istifadə edin. • Lazımi ağırlıqda olan kağızdan istifadə edin ki, çap materialı səhifənin o biri üzündən görünməsin. Cild • Çap sənədləri düz şəkildə açılmalıdır. Əgər siz e-mail məktubları göndərirsinizsə: • Məktubun üzərinə orijinal vörd sənədləri, eləcə də PDF faylları “tikin”. • Sənəd qısadırsa, onu orijinal email-ə daxil edin. • Mətnin sonunda veb keçidi qeyd edin. • Müvafiq olarsa, titrlı video və Yeni Zelandiya İşarə Dili videosu hazırlayın. • PDF faylından yeganə məlumat vermə vasitəsi kimi istifadə etməyin.
İnternetdəki məlumat aşağıdakı kimi olmalıdır: • İstifadəsi mümkün, əlçatımlı HTML. • İstifadə imkanları, əlçatımlılığı artırılmış, əlavə olunmuş PDF fayllar. Adi PDF fayllarından yeganə məlumat vermə vasitəsi kimi istifadə etməyin. Onlar ekran oxucuları tərəfindən oxunmaya və sağlamlıq məhdudiyyətləri olan digər insanlara əlçatımlı olmaya bilər. • Audio, Yeni Zelandiya İşarə Dili videoları, titrlı videolar və transkriptlər kimi mütəxəssis formatları vebsaytlara yerləşdirilə bilər. Xüsusi formatlar Məlumat hətta
sadə dildə yazılsa və aşağıda təsvir olunmuş universal dizayn qaydalarından İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 86 istifadə olunmaqla hazırlansa belə, istifadə imkanı, əlçatımlı olmayan insanlar üçün materialı xüsusi formatlarda hazırlamalı olacaqsınız. İntellektual və ya öyrənmə məhdudiyyətli insanlar üçün asan oxunuş Oxuma-yazma problemi olanlar və ana dili ingilis dili olmayanlar asan oxunuşları faydalı hesab edirlər. Bu, uşaqcasına bir tərz deyil. Burada sözdən az, diaqramdan çox istifadə olunur. Asan oxunan səhifələrdə olmalıdır: • asan sözlər • böyük şrift • şəkillər • vebdə səsləndirilən audiolu sözlər • istədiyiniz səhifəni asan tapmağın üsulları. Eşitmə qabiliyyətini itirmiş insanlar üçün yayımlanan mətn Mətn Yayımı xidməti BK telefon şəbəkəsinin bir hissəsini təşkil edir. Bu, standart səsli telefondan istifadə edə bilməyən insanları kommunikasiya xidməti ilə təmin edir. Böyük ölçülü çap Böyük ölçülü çap tövsiyə olunan Universal Dizayn çap ölçüsündə (12 ölçülü şrift) oxuya bilməyən insanlar üçün yararlıdır.
• Qrafiksiz sadə sənədlər asan hazırlana bilər. • Şriftin ölçüsü 16 ilə 22 arasında olmalıdır. • Oxucunun səhifədə qeyd aparması üçün kənarlarda və ya abzasların arasında boşluqlar qoyun. • Səhifənin ölçüsü əllə asan şəkildə idarə oluna biləcək qədər münasib olmalıdır. • Başlıqlar və səhifə nömrələri kimi təkrarlanan elementlər həmişə eyni yerdə olmalıdır. • Asan oxunmaq üçün paraqraflar arasında boşluq qoyulmalıdır. Audio Rəqəmsal audio fayllar CD-ROM və ya DVD-lərlə paylana, yaxud da vebdən köçürülə bilər. Rəqəmsal səsli fayl hazırlamaq nisbətən sadədir. Sizə bunun üçün səs kartı olan şəxsi kompüter, keyfiyyətli mikrofon və səs yazan proqram lazımdır. Son məhsulda ortaya çıxan hər hansı səhvi düzəltmək üçün peşəkar redaktor cəlb edə bilərsiniz. Görmə qabiliyyətini itirmiş insanlar yüksək keyfiyyətli səs gözləyirlər. DVD-lər də daxil olmaqla videolar üçün audio təsvir Audio təsvir sizə görə bilməyəcəyiniz şeylər haqqında məlumat verir. Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|