Book · June 023 citations reads 121 author

Belgilar tizimining sintaktik tomoni
xarita mazmunini 
beruvchi belgilar orasida ular xaritada amal qilgan paytdagi 
aloqasini ifodalaydi. Sintaktika geometrik va topologik 
o‘xshahlikni berilgan darajada hodisani tasvirlashning aynan bir 
xilligini ta’minlaydi. Kartografik shartli belgilar tizimi sintaktikasi 

---

- 13 - 
ko’rsatkichlari bo‘lib xaritalashtiriladigan mavzuni berish uchun 
belgilar miqdori va ularning mumkin bo‘lgan kombinatsiyalari 
hisoblanadi.
Sintaktika nuqtai nazaridan belgilar tizimini loyihalashning 
asosiy qoidalari quyidagilardan iborat: 

kartografik belgilarning optimal miqdorini tanlash; 

o‘ziga xos topologik tuzilmalarning yaxshi farqlanishini 
ta’minlaydigan belgilarning fazoviy-tarkibli va o‘lchamli 
parametrlarining bir xillashtirilgan (standartlashtirilgan) tizimini 
qo‘llash; 

sodda chiqiladigan, qurilishida geometriyaning asosiy 
qoidalaridan foydalangan holda xaritadagi aniq o‘rnini 
ta’minlaydigan belgilarni tanlash; 

obyektlar pog‘onaliligini (tur, xil, sinf) beruvchi o‘ziga xos 
konstruktiv elementlarning optimal miqdori asosida belgilarni 
qurish; 

belgilar 
tizimi 
vositasida 
o‘ziga xos topologik 
tuzilmalardan foydalanish asosida obyektlar fazoviy tarkiblarini 
bir xil tasvirlash maqsadida birlashgan fazoviy aloqalarni berish 
imkoniyati. 
Belgilar 
tizimining 
semantik 
tomoni
belgilarning 
ifodalanadigan obyekt bilan munosabatini o‘rnatadi. Semantika 
obyektlarni kartografik tasvirlashning to‘liqligi va qat’iyligini, 
ularning tarkibiy belgilari va miqdor ko‘rsatkichlarini ta’minlaydi.
Semantika 
talablariga 
muvofiq 
kartografik 
belgilar 
qurilishining quyidagi qoidalari (tamoyillari)ni hisobga olish 
zarur: 

belgilar bilan xarita maqsadiga javob beruvchi obyektlar 
to‘g‘risidagi ma’lumotlarning maksimal miqdorini 
tasvirlash, obyektlar, ular orasidago aloqa va 
munosabatlar xususiyatlarini uzatish; 

---

- 14 - 

grafik vositalardan foydalanib xaritalashtiriladigan 
obyektning ierarxik (pog‘onali) tuzilishini tasvirlash; 

semantik 
kodlashtirishning 
asosiy 
tamoyillarini 
saqlagan holda tasvirlanadigan obyekt mazmun tarkibini 
grafik tasvirlashga qat’iy mos kelishini ta’minlash; 

belgilar tizimida mantiqiy qurilishdan foydalanib 
obyektlar prasidagi birlashtirilgan mazmunli aloqalarni 
tasvirlash imkoniyatlarini ko‘rib chiqish.