Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
26 Xristian cəhdlərinin ölçüsü və Səlahəddin barədə müasirlərinin aldığı təəssürat, nəcib və cəngavər bir düşmən kimi onun şöhrətinin üstünə əlavə olundu. Bu, hətta onun hərbi qələbələri ilə də heç vaxt müqayisə oluna bilməzdi. Axı onun qələbələri ilə yanaşı məğlubiyyətləri də olurdu. Lakin Səlahəddinin igidliyi, gücü və qəddarlığı barədə əfsanələr dolaşırdı. 1191-ci ildə səlib ordusu Akranın divarları qarşısında sahilə çıxdı. Bu Yerusəlimə gedən yolda ən vacib qala idi. 1191-ci ilin iyununda Riçard Şirürəkli Yerusəlimə gedən yolda ən vacib qala olan Akra şəhərinin yaxınlığına gəlib çıxdı. Şəhər səlibçilərin mühasirəsində idi. O, mühasirədə olanlara kömək göstərməyə tələsən Səlahəddinin ordusunu qovdu, bundan sonra mühasirəni elə gücləndirdi ki, Akranın müsəlman qarnizonu iyunun 12-də Səlahəddinin razılığı olmadan təslim oldu. Akranın işğalı Suriyada müharibəni dayandıra bilərdi, lakin Səlahəddinin sülh şərtlərini vaxtında yerinə yetirməməsi Riçardı qəzəbləndirdi. O, 200 əsir müsəlmanın boynunun vurulmasını əmr etdi. Sonra Riçard sahildəki digər qalaları da aldı və Askelona və Yaffaya sahib oldu. Riçardın Askelona yürüşü vaxtı Arsufdakı böyük qələbədə Səlahəddin qoşunları 7 min adam itirdi, qalanları isə qaçmağa üz tutdu. Həmin hadisədən sonra Səlahəddin Riçardla açıq döyüşə girməkdən çəkinirdi. Riçard taktikada çox güclü idi, strateq kimi isə Səlahəddin ondan üstün idi. Səlahəddin geri çəkiləndə yanmış torpaq taktikasını tətbiq edirdi - əkinləri, otlaqları məhv edir, su quyularını zəhərləyirdi. Suyun qıtlığı, atlar üçün yemin olmaması və səlibçilərin çox millətli ordusunun sıralarında narazılığın artması Riçardı belə bir nəticəyə gəlməyə məcbur etdi ki, bütün qoşunlarının praktiki olaraq məhvinə risq etmək istəmirsə, Yerusəlimi mühasirəyə almaq iqtidarında olmayacaqdır. Ona görə də o, 1192-ci ildə Yerusəlimi tutmaqdan imtina etdi və Askelonu idarə etməyə başladı. Sülh müharibəsi barədə danışıqlar göstərdi ki, Səlahəddin artıq vəziyyətin ağasıdır. Askelon da dağıdıldı. Yerusəlim krallığının məhvinin səbəbi isə, heç şübhəsiz, islam Şərqinin birliyi oldu. Səlib yürüşü uzun çəkdi və taqətdən salan oldu, yürüş əslində əsasən I Riçard Şirürəklinin impulsiv hərbi dühasına əsaslanmışdı. Lakin o, demək olar ki, heç nəyə nail ola bilmədi. Feodalların topladığı hazırlıqsız və yorulmuş döyüşçülər hər il yalnız məhdud mövsümdə vuruşurdular. Səlibçilər Levant sahilində azacıq əraziləri tuta bildilər, 1192-ci ildə kral Riçard üzüb Şərqi tərk etdikdə döyüş başa çatmışdı. Səlahəddin öz paytaxtı Dəməşqə qayıtdı və fasiləsiz olaraq vaxtını yəhər üstündə keçirməsi onu xəstələndirmişdi və 4 mart 1193-cü ildə o, vəfat etdi. Qohumları artıq imperiyanı hissələrə parçalamağa hazır olanda, onun dostlarına məlum oldu ki, müsəlman dünyasında ən qüdrətli və ən alicənab hökmdar olan bu adam öz qəbrinin haqqını ödəmək üçün kifayət qədər pul qoymadan dünyadan köçmüşdür. Böyük filosof Mark Avreli demişdi: “Ölüm bizim hamımıza gülümsənirsə, yalnız ən igidlər ona cavabında gülümsənə bilirlər”. 27 Səlahəddini məhz belə igidlər sırasına daxil etmək olardı, çünki o, həmişə qarşıdakı ölümün üzünə dik baxırdı. Qəhrəman olmaq, həm də hər şeydən güclü olan taleyə qarşı vuruşmaq deməkdir. Məhz belə dövrlərdə yüksək şəxsiyyətlər yaranır və onlar dünyanın ən azı müəyyən hissəsinin taleyini həll etməyə qadir olurlar. Onlar əbədi ulduzlar kimi unutqanlıq gecələrində də daim işıq saçırlar. Səlahəddin gözəl xarakterə malik idi, xristianlar və müsəlmanlar arasında əsl cəngavər kimi şöhrət tapmışdı. Onun alicənablığı Riçarda etdiyi güzəştlərdə və əsirlərə münasibətində öz əksini tapırdı. Səlahəddin qeyri-adi dərəcədə xoş xasiyyətli insan idi, billur təmizliyə malik idi. O, heç vaxt ruhdan düşmürdü, qadınlara, bütün zəif insanlara münasibətində əsl xeyirxahlıq nümunəsi göstərirdi, uşaqları çox sevirdi. Onun uğurlarının mənbəyi hər şeydən əvvəl onun şəxsiyyətində qərar tutmuşdu. O, islam ölkələrini işğalçı səlibçilərə qarşı mübarizə üçün birləşdirmişdi. Lakin onun da zəif cəhətləri var idi, taktikada güclü deyildi, həm də onun ordusu muzdlulardan ibarət idi. Özü deyirdi ki, “mən onu öz ardımca aparmasam və hər an ona nəzarət etməsəm, mənim ordum heç nəyə yaramır”. Səlahəddin Şərqin tarixində fateh kimi qaldı, o, Qərbin müdaxiləsini dayandırdı və islamın gücünü Qərbə qarşı yönəltdi. O, ram olmayan bu qüvvələri bir andaca birləşdirməyi bacaran qəhrəman idi. Nəhayət, o, islamın yüksək ideallarını və ləyaqətlərini öz şəxsiyyətində təcəssüm etdirən bir müqəddəs idi. Döyüşdə ilk “güc sınaqları”, həm də məğlubiyyətlər Səlahəddinə göstərdi ki, səlibçilərlə bacarmaq o qədər də asan məsələ deyildir. Hərbi əməliyyatlarla qələbə çalmaq mümkün olmayacaqdır. Bu vaxt Sultana Səlahəddinin iqtisadi dühası köməyə gəldi. O, səlibçilərə qarşı iqtisadi müharibə aparmağı qət etdi. Həmin vaxtlarda Avropa rıtsarları ədviyyat ticarətindən böyük fayda götürürdülər. Ədviyyatın daşındığı yolun baş mərhələsi olan Aralıq dənizi ilə aparılan ticarətə bütünlüklə italyan şəhər-dövlətləri nəzarət edirdi. Qırmızı dəniz və karvanların getdiyi quru yollar isə Səlahəddinin əlinə keçmişdi. Bundan sonra Avropa feodal qəsrləri ədviyyat ticarətində demək olar ki, bütün gəlirlərini itirdilər. İqtisadi müharibə hərbi və diplomatik zəfərə də yol açdı və Səlahəddinin müdrikliyini göstərdi. Xristofor Kolumb Calamatias virtutis occasio (lat.) – Bədbəxtlik igidlik üçün səbəb rolunu oynayır. Seneka Azad o adamdır ki, yalanı səmimi qaydada həqiət kimi qəbul edir. Epiktet Yeni Dünyanı kəşf edən Xristofor Kolumb (ispan dilində Kristobal Kolon) bütün dövrlərin ən böyük dənizçilərindən, səyyahlarından biri olmuşdur, lakin İspaniyaya məxsus olduğunu iddia etdiyi Qərbi İndiyalardakı despotik və şıltaq inzibatçılığı özü haqqındakı müsbət rəyin bir qədər dəyişilməsi ilə nəticələndi. Kolumb dəqiq məlum olan səyahətçilərdən biridir ki, Atlantik okeanı şimal Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|