Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
90 İmam Əbu Hənifə Əli də onun və nəsli üçün xeyir-dua etmişdir. İbn Məin, Əbu Hənifə üçün “O etibarlı insandır”, − de- mişdir. İbn Hubeyra qazılıq təklifini qəbul etmədiyinə görə onu qamçılatmış, buna baxmayaraq o yenə də bu təklifi qəbul etməmişdir. Zufər ibn Huzeyl Əbu Hənifədən bunları eşitdiyini deyir: “Əvvəllər kəlam elmi ilə məşğul olurdum. Və bu elmdə barmaqla göstəriləcək səviyyəyə çatmışdım. (Məsciddə) Hammad ibn Əbi Süleymanın dərs halqasına yaxın bir yerdə oturmuşduq. Bir gün bir qadın yanıma gəldi və: − Bir nəfərin kənizi var. Onu sünnəyə uyğun olaraq boşamaq istəyir. Neçə talaqla boşamalıdır? − deyə soruşdu. Nə cavab verəcəyimi bilmədim. Ona Hammadan soruşmağı və cavabını mənə də söyləməyi tapşırdım. Hammad qadının sualına belə cavab verir: − Qadını aybaşı deyilsə intim əlaqədə olmadan bir talaqla boşamalıdır. Sonra iki aybaşı keçənə qədər qadına yaxınlaşmamalıdır. Qadın bundan sonra qüsl almalıdır. Artıq onunla evlənmək halaldır. Qadından Hammadın cavabını eşitdikdə, öz-özümə “Bun dan sonra mənə kəlam elmi lazım deyil”, − deyərək onun dərslərinə getməyə başladım. Onun dərslərini diq- qət lə dinləyir, danışdıqlarını yadda saxlayırdım. Ertəsi gün danışdıqlarını təkrarladırdı. Mən dediklərini yadımda saxlayır, tələbələri isə unudurdular. Buna görə Hammad: − Dərs halqasının baş tərəfində − mənimlə eyni səviy- yə də Əbu Hənifədən başqa heç kim oturmasın”, − de- di”. 163 10 il onun yanında olandan sonra öz dərs halqamı qur maq fikrinə düşdüm. Bu məqsədlə bir gecə evdən çıxdım. Məscidə girib müəllimimi görəndə ondan 163. Xatib Bağdadi, “tarixu Bağdad”, Xııı, 332-3. 91 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində ayrılmağa könlüm razı olmadı. Gəlib yenidən yanına oturdum. An caq müəllimim həmin gecə Bəsrədəki bir qo- hu munun və fatı xəbərini aldı. Vəfat edən şəxsin ondan baş - qa varisi yox idi və geriyə xeyli mal-dövləti qalmışdı. Bu- na görə də müəllimim mənə öz yerində oturmağı əmr edərək özü . Bəsrəyə getdi. O, Bağdaddan gedəndən son- ra insanlar mənə heç vaxt ondan eşitmədiyim mövzularda suallar verməyə başladılar. Verilən suallara cavab verir və ver diyim cavabları da yazırdım. Nəhayət iki ay sonra müəllimim gəldi. Təqribən 60-a yaxın suala verdiyim cava bı ona ərz etdim. Bunların iyirmisi haqqında mənim- lə razılaşmadı. Bundan sonra ölənə qədər onun yanından ayrılmayacağıma and içdim”. İbnul-Mübarək deyir ki, Allah Əbu Hənifə və Süfyanla mə- nə kömək etməsəydi heç nə öyrənə bilməzdim. Hucr ibn Əbdülcəbbar nəql edir: “Qasım ibn əl-Məsudiyə: − Əbu Hənifənin tələbələrindən olmaq istəyər- din? − deyə soruşdular. Belə cavab verdi: − İnsanlar Əbu Hənifənin məclisindən daha faydalı bir məclisdə oturmayıb». İmam Şafei nəql edir: Malikə: − Əbu Hənifəni gördün? – deyə soruşdular. Belə cavabı verdi: − Bəli. O elə bir insandır ki, əgər bu sütun qızıldandır desəydi, dediyini dəlillərlə sübut edərdi. İbn Ravh nəql edir: “Hicri 150-ci ildə İbn Cureycin yanındaydım. Əbu Hənifənin vəfatı xəbərini eşidəndə “İnnə lilləh...” − deyib, kədərləndi və “Elm öldü”, − deyə köks ötürdü”. Dirar ibn Surad nəql edir: “Yezid ibn Haruna: 92 İmam Əbu Hənifə − Əbu Hənifə yoxsa Sufyan daha fəqihdir? − deyə soruşdular. O da: − Süfyan hədisi daha yaxşı bilir. Əbu Hənifə isə fiqh elmini, − cavabını verdi”. İbnul-Mübarək deyir ki, “Fiqhdə Əbu Hənifə kimi insan görmədim. Süfyan və Əbu Hənifə bir xüsusda həmfikir olduqda, kim onlara qarşı gələ bilər?” Muhəmməd ibn Bişr nəql edir: “Əbu Hənifə və Sufyan əs-Sevrinin yanına gedirdim. Əbu Hənifənin yanına ge- dəndə “Kimin yanından gəlirsən?” − deyə soruşar, mən də “Sufyanın yanından gəlirəm”, − deyərdim. O da “Elə bir şəxsin yanından gəlirsən ki, əgər Əlqamə və Əsvəd yaşasaydılar onun yanına gedərdilər”, − deyərdi. Süfyanın yanına gedəndə “Kimin yanından gəlirsən?”, − deyə soruşar, mən də “Əbu Hənifənin yanından”, − deyərdim. O, da “Dünyanın ən fəqif insanının yanından gəlirsən”, − deyərdi. Məkki ibn İbrahim “Əbu Hənifə öz dövrünün ən fəqifi idi”, – demişdir. Yəhya ibn Səid əl-Kəttan isə, «Əbu Hənifənin rəyindən da ha məqsədəuyğun rəy eşitmədim”, − deyir Şafei: “İnsanlar fiqhdə Əbu Hənifəyə möhtacdırlar. Fiqh- də dərinləşdirmək istəyən Əbu Hənifəyə, məğazidə 164 İbn İshaqa, təfsirdə Muqatil ibn Süleymana möhtacdır. Şeirdə dərinləşmək istəyən isə Zuheyr ibn Əbu Süleymana möhtacdır”, − demişdir Əsəd ibn Amr nəql edir: “Rəvayətə görə, Əbu Hənifə 40 il yatsı namazının dəstəmazı ilə sübh namazını qılmışdır. Qu- ra nın hamısını gecə namazda oxuyardı. Gecələr ağladığını eşidən qonşuların ona yazığı gələrdi. Yenə nəql edildiyinə 164. Savaşlar, müharibələr. Hz. peyğəmbərin həyatından bəhs edən siyər elminin bir bölməsidir. Hz. peyğəmbərin savaşlarını əhatə edən kitablara dey- ilir. 93 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində görə, vəfat edənə qədər Quranı 70.000 dəfə xətm etmişdir”. Bu rəvayət haqqında fikrimi bildirmək istəyirəm: Bu rə- va yət münkərdir. 165 Çünki ravilərindən tanınmayanlar var. Fəqif Abdullah ibn Muhəmməd ibn Yaqub əl-Harisi Buxari bunu Əhməd ibn Hüseyn əl-Bəlxi-Hammad-Əsəd vasitəsilə rəvayət etmişdir. Oğlu Hammad ibn Əbu Hənifə deyir: “Atam vəfat edəndə Həs ən ibn Umarədən cənazəsini yumağı xahiş etdik. O da is tə yimizi yerinə yetirdi. Yuyub qurtardıqda dedi ki: − Allah sənə rəhmət eləsin! Səni bağışlasın! 30 ili oruclu keçirdin. 40 ildir ki, başın yatmaq üçün yastığa dəymədi. Özündən sonra gələnləri, (qoyduğun elmi dərk etmə yönündən) çətin vəziyyətdə qoydun”. Əbu Yusif nəql edir: Bir gün Əbu Hənifə ilə birgə gəzərkən bir adam digərinə: “Bura bax! Bu gedən gecələr heç yatmayan və ibadətlə ke- çi rən Əbu Hənifədir”, − dedi. Əbu Hənifə gecələrini namaz qılmaqla, dua və niyazlarla keçirərdi. Misar nəql edir: “Bir gecə məscidə girdim. Gördüm ki, bir adam namaz qılır. Quranın yeddidə birini oxudu. İndi rüku edər deyə fikirləşdim. Sonra Quranın üçdə birini, sonra da yarısını oxudu. Beləcə Quranı xətm etdi. Diqqətlə baxanda Əbu Hənifə olduğunu gördüm”. Xaricə ibn Musab belə demişdir: “Bir namazda Quranı xətm edərək namaz qılan dörd nəfər var: Hz. Osman, Təmin əd-Dari, 165. Münkər hədis haqqında iki fikir var. Birinci fikrə görə, münkər hədis, zəif ravinin siqa raviyə müxalif olaraq rəvayət etdiyi hədisdir. alimlərin çoxu- nun qəbul etdiyi tərif budur. İkinci fikrə görə isə, münkər kəlməsi daha geniş mənada istfadə edilmişdir. Belə ki, siqa raviyə müxalif olmasa belə, bir ravi- nin təkbaşına rəvayət etdiyi hədislərə münkər hədis deyilir. Münkər hədisin hökmü: Birinci tərifə uyğun olaraq münkər hədis zəifdir. onunla əməl etmək olmaz. Çünki ravisi zəifdir. Həmçinin siqa ravilərin rəvayətinə də zidddir. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|