Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
116 İmam Əbu Hənifə əl-Əsqalani digər əsərlərində heç bir elm əhlinin İmam Əbu Hənifənin cərhinə dair sözlərini qeyd etməmişdir. Əksinə “Təhzibut-təhzib” əsərində imamın etibarlı bir insan olduğunu cərh və tədil elminin ustadı Yəhya ibn Məindən nəql etmişdir. Onun dedikləri: “Yəhya ibn Məin belə demişdir: Əbu Hənifə siqa ravi idi. Sadəcə, əzbərlədiyi hədisləri nəql edərdi. Əzbərləmədiklərini nəql etməzdi. Əbu Hənifə hədisdə etibarlı insan idi. İbn Davud əl-Xureybi: “Əbu Hənifənin əleyhinə danışan insanlar həsədçilər və cahillərdir”, − demişdir. Rey qazısı Əhməd ibn Abdə atasından nəql edir: “İbn Aişənin yanındaydıq. Əbu Hənifənin rəvayət etdiyi bir hədisi nəql etdikdən sonra belə dedi: “Onu görsəydiniz “kaşki həyatda olsaydı”, − deyərdiniz. İbn Həcər əsərində, İmam Əbu Hənifənin tərcümeyi-halını bu sözlər ilə tamamlayır: “Əbu Hənifənin mənqibələri hə- qiqətən çoxdur. Allah ondan razı olsun, Firdövs cənnəti ilə mükafatlandırsın. Amin”. 192 Xureybinin kim olduğuna gəlincə: İmam, ustad Əbu Ab dul- lah ibn Davud ibn Amir əl-Həmdani əş-Şabi əl-Kufi. Bəsrədəki Xureybə məhəlləsində yaşayırdı. Zəhəbi “Təzkirətul-hüffaz” əsərində ondan bəhs etmişdir. İbn Həcər Xureybinin “Təqrib” əsərindəki tərcümeyi- halında belə yazır: “Abdullah ibn Davud ibn Amir əl- Həmdani əl-Xureybi, Əbu Əbdürrəhman. Əslən Kufəlidir. Etibarlı bir insan və abiddir. Hicri 213-cü ildə 87 yaşında ikən vəfat etmişdir. Vəfatından əvvəl hədis rəvayətindən imtina etmişdir. Bu səbəblə Buxari ondan hədis dinləyə bilməmişdir”. İbn Həcər “Təhzibut-təhzib” əsərində belə yazır: “İbn Sad, onun üçün Xureybi “etibarlı, abid və zahid bir insandır”, − 192. İbn Həcər əl-əsqalani, “təhzibut-təhzib”, X, 452. 117 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində demişdir. Həmçinin İbn Məin də, doğru və etibarlı olduğunu təsdiq etmişdir. Osman əd-Darimi nəql edir: “İbn Məinə Xureybi və Əbu Asım haqqında soruşdum. “İkisi də etibarlı insanlardır”, − dedi. Dariminin özü isə, “Xureybi daha üstündür”, − demişdir. Əbu Zura və Nəsai də, etibarlı bir insan olduğunu bildirmişdir. Əbu Xatim, “Rəyə meyilli doğru insan”, Darə- qutni, “Etibarlı və zahid insandır”, İbn Uyeynə isə, “Tayı- bərabəri olmayan insanlardan biridir”, − demiş, “Bizim us- ta dımızdır”, − deyərək onu tərifləmişdir”. Ey təəssübkeş Albani! Gözlərini aç və yaxşı-yaxşı bax! Bö yük alim İbn Uyeynənin müəllimi, etibarlı, zahid, abid, əmin insan Xureybi nə deyir: “Əbu Hənifənin əleyhinə da nışan insanlar həsədçilər və cahillərdir. Bu həsədçi və cahillərin imam haqqında dediklərinə əsla inanma!” İbn Aişənin dediklərinə nəzər salaq: Adı Əbu Əbdür rəh- man Ubeydullah ibn Muhəmməd ibn Hafs əl-Ayşidir. İbn Həcər onu “Təqrib” əsərində zikr etmiş və belə demişdir: “Ubeydullah ibn Muhəmməd ibn Aişə. Babasının adı Hafs ibn Ömər ibn Musa ibn Ubeydullah ibn Məmər et- Teymidir. Ona İbn Aişə o cümlədən əl-Ayşi də deyilmişdir. Ayşi deyilməsin səbəbi nəslinin Aişə bint Talhaya qədər uzanmasıdır. Etibarlı eyni zamanda səxavətli bir insan idi. Qədəri olmaqla ittiham edilsə də, bu sübuta yetirilməmişdir. Hicri 228-ci ildə vəfat etmişdir”. İbn Həcər “Təhzibut-təhzib” əsərində də belə yazır: “Əhməd ibn Hənbəl onun üçün, “Hədis rəvayətlərində doğru ravidir”, Əbu Xatim isə, “Düzgün, etibarlı ravidir”, − demişdir. Əhməd ibn Hənbəl ondan hədis rəvayət etmişdir. Hammad ibn Sələmədən nəql olunan 9.000 hədis bilirdi. Son dərəcə ədibanə danışardı, natiq idi. Gözəl əxlaqlı və səxavətli idi. Əbu Davud, “Bir çox elmləri öyrənmişdir”, Saci isə, “Şübhəsiz ki, bəsrəlilərin elmdə öndərlərindədir. Əliaçıq və səxavətli bir insan idi”, – demişdir. İbrahim 118 İmam Əbu Hənifə əl-Hərbi, “Onun kimi birini görmədim”, İbn Hibban isə, “Ərəblərin nəsəblərini əzbərdən çox yaxşı bilirdi”, 193 − de- miş dir. Zəhəbi də “Siyəru aləmin-nubəla” adlı əsərində onu, «İmam, alim, etibarlı şəxs, tarix bilgini, doğru insan”, − kimi sözlərlə tərifləyir. Əhməd ibn Hənbəlin müəllimi, imam, alim, hafiz, us- tad, Bəsrənin elmdə öndə gedənlərindən olan İbn Aişə. Bu şəxs, Əbu Hənifənin nəql etdiyi bir hədisi rəvayət edir. Ora da kılardan biri (dövrümüzdə Albaninin dediyi kimi) “Biz onun nəql etdiyi hədisi qəbul etmirik”, − deyir. O, da bu cavabı verir: − Onu görmüş olsaydınız “Kaşki həyatda olsaydı”, − deyərdiniz”. Albani düşünsə burada onun üçün ibrət götürüləcək bir dərs var. İbn Məin Əbu Hənifə haqqında, “Etibarlı bir insan idi. Sadəcə, əzbərlədiyi hədisləri nəql edərdi, əzbərləmədiklərini nəql etməzdi”, − demiş, İbn Həcər də bunu nəql etmişdir. Bu halda, necə ola bilər ki, o, İbn Həcərin Əbu Hənifəni itti ham edənlərin təsirində qaldığı qənaətinə gəlir? Albani ni yə bu açıq və aydın ifadələri anlaya bilmir? Onun bu sözləri an la- ma ğına mane olan əsas səbəb Əbu Hənifəyə qarşı təəssüb- keşlik və nifrətidir. Hafiz, imam, Şəmsəddin Muhəmməd ibn Əbdürrəhman əs-Səxavi “əl-Cəvahir vəd-durar fi tərcəməti şeyxulislam ibn Hə- cər” kitabında bunları yazır: “Hafiz İbn Həcərə, Nəsainin “əd-Duafə vəl-mətruqin” əsərində qeyd etdiyi, “Əbu Hənifə hədisdə etibarlı deyil. Az hədis rəvayət etməsinə baxmayaraq çox səhvləri və xətaları vardır”, – sözü doğrudur? Hədis imamlarından bu fikri müdafiə edən var? − deyə soruşduqda belə cavab vermişdir: 193. “təhzibut-təhzib”dən gətirilən sitat burada sona çatır. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|