Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İbn Əbdilbərrin Əbu Hənifəyə iftira atanlara verdiyi cavabdan Albani ibrət almalıdır!
119 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində “Nəsai hədis imamlarından biridir. Dedikləri sadəcə öz qənaətidir. Hər kəsin hər dediyi mütləq qəbul edilməlidir deyə bir qayda yoxdur. Mühəddislərdən bir qrup da bu xüsusda Nəsai ilə həmfikir olmuşlar. Xatib Bağdadi “Tarixu Bağdad” əsərində onların fikirlərini nəql etmişdir. Bunların içərisində doğru fikirlər olduğu kimi, qəbul edilməsi mümkün olmayan yanlış fikirlər də var. Ancaq imam üçün deyilənlər bunlardır: Əbu Hənifə, sadəcə eşitdiyi vaxtdan nəql edənə qədər yadda saxladığı hədisləri rəvayət edirdi. Bu səbəblə ondan az hədis rəvayət edilmişdir. Buna görə də az hədis rəvayət etmişdir. Halbuki o, istəsəydi çox hədis rəvayət edə bilərdi”. Açığı belə şeylərlə məşğul olmamaq daha yaxşıdır. İmam və bənzəri alimlər çoxdan yaşayıb dünyadan köç- müş lər. Bəzilərinin onlar haqqındakı mənfi fikirlə- ri doğ ru deyil. Çünki, hələ də imamlara tabe olunmaqda, görüşləri ilə əməl edilməkdədir”. 194 Albani isə, iddia etdiklərinə görə Allahdan qorxmalıdır. İbn Həcər və başqalarına demədikləri fikri isnad etməkdən çəkinməlidir. Beləliklə, imamı cərh etmə xüsusunda Nəsai və onunla həmfikir olanlara cavab verdik. İbn Həcərin tələbələrindən ən yaxşısı imam və hafiz Səxavi, “əl-İlən bit-təvbih li mən zəmmət-tarix” adlı əsərində, Əbu Hənifəni cərh edənlərin sözləri ilə yetinməyin doğru olmadığını bildirir: “İmamlar, xüsusilə də bir-birinə müxalif olanlar arasında müzakirələrdə baş verənləri yaxşı yöndə şərh etməyə çalışmalıdırlar. Hafiz Əbuş-Şeyx ibn Həyyanın “Kitəbus- sünnə”, o cümlədən Əbu Əhməd ibn Adiyyin “Kəmil”, Ha- 194. Cəvahirdəki bu bölümü Muhəmməd avvamə “əsərul-hədisiş-şərif fi ixtiləfil-əimmə radiyəllahu anhum” adlı əsərində (s. 116-7) qeyd etmişdir. Darus-Səlam nəşri. 1407, 2-ci nəşr. (kitab ilk dəfə Xeyri kırbaşoğlu tərəfindən “İmamların Fiqhi İxtilaflarında Hədislərin rolu” adı ilə tərcümə edilmişdir. İs- tanbul 1988. (Mütərcimin qeydi). 120 İmam Əbu Hənifə fiz Əbu Bəkr əl-Xatibin “Tarixu Bağdad”, onlardan əvvəl də İbn Əbi Şeybənin “Musannəf” əsərində nəql etdikləri Buxarinin və Nəsainin özünə tabe olunan imamlardan biri haqqında dedikləri sözlər, yaxşı niyyətlə, həm də müctəhid imamlar tərəfindən söylənmiş olmasına baxmayaraq, mənim nəql etmədiklərimdir. Belə vəziyyətlərdə onların arxasınca getməmək lazımdır. Müəllimim Hafiz ibn Həcər də, Hərəvinin “Kitəbi zəmmil-həva” adlı əsərinin özünə oxunmasından sonra, içində bu cür məlumatları ehtiva etməsi səbəbi ilə, “Bu kitabdan heç nə rəvayət etməyin», − dedi”. 195 İbn Əbdilbərrin Əbu Hənifəyə iftira atanlara verdiyi cavabdan Albani ibrət almalıdır! İmam, şeyxülislam, hafiz Əbu Ömər Yusif ibn Əbdilbərr ən-Nəməri əl-Qurtubi “əl-İntiqa fi fədailis-sələsətil-əimmətil- fuqaha” və “Cəmiu bəyənil-ilm və fədlihi və mə yənbəği fi rivəyətihi və təhəmmulih” adlı əsərlərində imamı ittiham edənlərin həqiqi üzünü göstərmişdir. Belə ki, “İntiqa” əsərində bunları yazır: “Yəhya ibn Məin onu tərifləyir və etibarlı insan olduğunu deyir. Digər hədisçilər isə, Əbu Hənifə və tələbələrinə qarşı düşmənçilik edirlər” Ey Albani səndən soruşuram: Ümmət onun böyüklüyünü, elmi və təqvasını hörmətlə yad edərkən, üstəlik neçə əsrdən bəri müsəlmanların yarısı ona tabe olmuşkən, iddia etdikləri şeylərdə dəlilləri olmayan düşmənlərin imam haqqındakı əsassız iddiaları qəbul edilə bilərmi? Heç bunları düşünmürsənmi? İmam İbn Əbdilbərr “Cəmiu bəyənil-ilm” əsərində də bun- la rı yazır: “Hədisçilər Əbu Hənifəni tənqiddə həddi aşdılar. Onla- rı buna sövq edən səbəb Əbu Hənifənin hədisləri dəyərlən- 195. əs-Səxavi, “əl-İlən”, s. 65. Dəməşq 1349. Qüdsi nəşri. 121 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində dirərkən rəy və qiyas 196 metodundan istifadə etməsi və bun- lara etibar etməsidir. Halbuki elm əhlinin əksəriyyətinin gö rü şü isə belədir: Rəvayət səhih olduqda qiyas və rəy ba- tildir. Halbuki Əbu Hənifə əmin olmadığı əhəd xəbərləri təvillə rədd etmiş, qəbul etməmişdir. Ondan əvvəl başqaları da bu üsuldan istifadə etmişlər. Əbu Hənifə kimi rəy əhli olanlar da onlara tabe olmuşlar. Bu həmçinin onun şəhərindəki əksər alimlərin − İbrahim ən-Nəxai, İbn Məsud və tələbələri və s. – izlədiyi yol olmuşdur . Ancaq özü və tələbələri, gələn problemlərə cavab verərkən ifrat dərəcədə rəy və istehsana 197 müraciət etmişlər. Buna görə də sələflə onlar arasında müəy yən ixtilaflar ortaya çıxmışdır. Bu fərqli yorumları qar şı tərəf bidət kimi yorumlamışdır. Bu başlıqda Yəhya ibn Salam bunu qeyd etmişdir: “İb- ra him ibn Ağləbin məclisində Abdullah ibn Ğanimdən eşit dim. Leys ibn Sadın belə dediyini nəql edir: “Malik bin Ənəsin öz rəyilə qərar verdiyi və Sünnəyə müxalif olan 70 məsələ təsbit etdim. Bunu məktubla ona bildirdim””. Heç bir alim, Həzrət Peyğəmbərdən sabit olan bir hədisi aşağıdakılardan biri olmadan rədd etməmişdir: a) Bənzər bir hədis. 196. lüğətdə “bir şeyi başqa bir şeylə ölçmək, müqayisə etmək” mənalarına gələn qiyas kəlməsi fiqh üsulunda kitab, Sünnə və icmada hökmü olmayan məsələyə, aralarındakı illət eyniliyi səbəbilə sözü gedən mənbələrdən birin- də mövcud olan məsələnin hökmünü həmin məsələyə verməkdir. İslam hüquqşunaslarının əksəriyyəti qiyasın əməli hökmlərin bilinməsində bir dəlil və İslam hüququnun əsas mənbələrindən biri olduğu mövzusunda müttəfiqdirlər. Qiyasın dəlil ola biləcəyinə dəlalət edən ayə və hədislər mövcuddur. (bax. nisa, 4/59; Sad, 38/28; Muhəmməd, 47/10; Həşr, 59/2; tirmizi, əhkam, 3). 197. İstehsan müctəhidin bir məsələdə öz qənaətinə görə həmin məsələnin oxşarlarında verdiyi hökmdən imtina etməsi, nəss, icma, zərurət, gizli qiyas, adət-ənənə və ya məsləhət kimi bir dəlilə əsaslanaraq, həmin hökmünü başqa hökmlə dəyişdirməsidir. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|