Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Albaninin İmam Əbu Hənifə haqqındakı fikirləri
110 İmam Əbu Hənifə insanlardır. Şəri dəlillərə əsasən çıxardıqları hökmlərdə onlara − xüsusilə də Əbu Hənifəyə etiraz etmək olmaz. Çünki o, imamların böyüyüdür. Rəsulullaha (s.ə.s) ən yaxın dövrdə yaşamışdır. Habelə o, tabeunun böyüklərindən olan imamları da görmüşdür. Müsəlmanlar onun böyüklüyü, elmi, vərası, zahidliyi, if- fəti, ibadəti və bir çox məziyyəti haqqında həmrəydirlər. Belə bir imama etiraz etmək doğru olar? Allaha and içirəm ki, ancaq bəsirətsizlər bunu edər. İmamlara kor-koranə düşmənçilik edən insanlarla birgə olmaqdan çəkin! Yoxsa həm bu dünyada, həm də axirətdə ziyana məruz qalarsan. Kitabımın bir çox yerində qeyd etdiyim kimi, imam Quran və Sünnəyə son dərəcə bağlı idi. Zaman keçir. Lakin, onun məzhəbinə tabe olan insanların sayı gün keçdikcə daha da artır. Bununla yanaşı insanların onun fiqhi görüşlərinə olan etimadı da artır. Bir neçə yerdə imamımız Şafeinin “İnsanların hamısı fiqhdə Əbu Hənifəyə möhtacdır», − sözünü qeyd etmişdim. Ona tabe olanlardan bəziləri, başqa imamları qəbul et- sinlər deyə təzyiqlərlə üzləşdilər. Bəziləri zindanlara atı- la raq əziyyətlərə məruz qaldılar. Allaha and olsun ki bu edilənlərin heç bir faydası olmadı. Eləcə də bəzi təəssüb- keşlərin, imam haqqındakı fikirləri və onun haqqında deyilən “O əhli rəydir”, − sözünün də heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Əksinə, imamı günahlandıran şəxslərin bu sözləri müdəqqiq 185 alimlər nəzərində heç bir məna kəsb etmir. Onu ittiham edənlər, müctəhidlərin ixtilaf etdikləri məsələləri, istinbatlarındakı dəqiqlik və dərinliyi bilsəydilər Əbu Hə- nifəni müctəhidlərin əksəriyyətindən üstün tutardılar. Ey qardaşım! İmama müxalifət edən, dini məsələlərdə düşüncəsiz şəkildə davranan müxtəlif məzhəblərdən bəzi tələbələrə olan şəfqətimdən dolayı, Əbu Hənifənin mövqeyi 185. Məsələləri incəliklə araşdıran şəxs deməkdir. 111 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində haqqında daha çox yazıram. Çünki bunlar, digər imamların əksinə, Əbu Hənifənin elmindən xəbərsiz olduqları üçün, onun bəzi ictihadlarını zəif göstərmək kimi bir xətaya düşdülər. Şübhəsiz, düşünən və həqiqətləri görən elm əhli imamların Kitab və Sünnədən hökm çıxarma üsullarını çox yaxşı bilir”. 186 Albaninin İmam Əbu Hənifə haqqındakı fikirləri Mötəbər hədis alimlərinin əksəriyyətindən gətirdiyimiz sitat lar Əbu Hənifənin hafizəsinin qüvvətli olmasından xəbər verir. Hafiz Əbul-Həccac əl-Mizzi “Təhzibul-kəməl” əsərinin müqəddiməsində bunları yazır: “Bu kitabda keçən cərh və tədil imamları ilə digər alim- lərin sözlərinin əksəriyyəti Hafiz Əbu Xatimin oğlu Hafiz Əbu Muhəmməd Əbdürrəhman ibn Əbi Xatim ər-Razinin “Kitəbu1-cərh vət-tədil”, Hafiz Əbu Əhməd Abdullah ibn Adiyy əl-Curcaninin “əl-Kəmil”, Hafiz Əbu Bəkr Əhməd ibn Əli ibn Sabit əl-Xatib əl-Bağdadinin “Tarixu-Bağdad”, İbn Asakir əd-Dəməşqi adı ilə tanınan Hafiz Əbul-Qasım Əli ibn Həsən ibn Hibətullahın “Tarixu Dəməşq” əsərlərindən götürülmüşdür. (Mövzudakı yerinə görə) bu dörd kitabdan və ya bəzilərindən yazılanlar digər əsərlərdə nəql edilənlərdən daha çoxdur. Bu kitab hədis raviləri, imamlar və böyük alimlərin hə ya- tı haqqında yazılmışdır . Burada yazılanlardan əlavə ətraflı mə lumat əldə etmək istəyənlər həmin dörd kitabdan başqa aşağıdakı kitablara baxa bilərlər: Muhəmməd ibn Sad “ət-Təbəqatul-kübra”. Əbu Bəkr Əhməd ibn Əbi Heysəmə Zuheyr ibn Hərb “Tarix” Əbu Xatim Muhəmməd ibn Hibban əl-Busti “Kitabus-siqat” 186. əş-şərani, “əl-Mizanul-kubra”, ı, 69. 112 İmam Əbu Hənifə Əbu Səid Əbdürrəhman ibn Əhməd ibn Yunus ibn Əbdül- Əla əs-Sadəfi “Tarixi Misri” Hakim Hafiz Əbu Abdullah Muhəmməd ibn Abdullah ən-Neysaburi “Tarixi Neysabur” Hafiz Əbu Nuaym Əhməd ibn Abdullah ibn Əhməd əl- İsfəhani “Tarixi İsfəhani”. Bu kitablar rical sahəsində yazılmış əsas kitablardır”. 187 İbn Adiyy Əbu Hənifə haqqında fikirlərində həddi aş- mış dır. Xatib Bağdadi də İmama yönəldilən ittihamların ha- mı sını kitabında qeyd etmişdir. Elm əhlinin müraciət etdiyi və özlərindən sitat gətir di- yi miz Səməni, Nəvəvi, Mizzi, Zəhəbi, İbn Kəsir, Hüseyni, Burhan əl-Hələbi və ibn Həcər kimi alimlərə gəldikdə isə, bu alimlərin heç biri Əbu Hənifəyə atılan iftiralarla maraqlanmadılar. Ona iftira atanların əksinə, Əbu Hənifəni hafiz olaraq qəbul etmiş, onun etibarlı biri olduğunu bildirmişlər. Həmçinin, hədislərin səhih və ya zəifliyi, o cümlədən ravilərin necəliyi haqqında fikirlərinə müraciət etmişlər. İmam Əbul-Həccac əl-Mizzi “Təhzibul-kəməl” əsərindəki məlumatların hamısını Xatib Bağdadinin “Tarixu Bağdad” kitabından götürmüşdür. Ancaq onun haqqında deyilən bəzi sözlərin şəxsi təəssübkeşlikdən qaynaqlandığını bil- di yinə görə, İmamı hörmətdən salan fikirləri əsərinə daxil etməmişdir. Çünki, İmam özünə atılan bu əsassız iftiralardan uzaqdır. Buna görə də həmin fikirləri yazmağa ehtiyac yoxdur. İmam Zəhəbi həmin əsər haqqında “Siqa raviləri tanıtmaq üçün yazılmışdır”, − demiş və onun metodunu tərifləmişdir: “Ustadımız Əbul-Həccac, Əbu Hənifənin nüfuzuna xələl gətirən heç bir fikrə əsərində yer verməməklə çox yaxşı iş 187. əl-Mizzi, “təhzibul-kəməl”, ı, 3, Darul-Məmun lit-turas, 1402, 1-ci nəşr. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|