Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəraninin fikirləri
107 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində əs-Siddi əl-Ələvi əş-Şafeinin (İbn Allan) sözlərini qeyd etmək istəyirəm. O, 996-cı ildə anadan olmuş, 1057-ci ildə vəfat etmişdir. İmam Əbu Hənifənin tərcümeyi-halını “əl- Futuhatur-Rabbaniyyə aləl-əzkərin-Nəvəviyyə” adlı əsərində qeyd etmişdir. Həmin əsərdə bunları yazır: “İmam Əbu Hənifə. İmam Əzəm. Böyük alim, imamların imamı. Elminin dərinliyi, zahidliyi, dövründəki alimlərdən üstünlüyü, zahiri elmlərlə yanaşı batini elmləri də bildiyi xüsusunda hər həs həmrəydir. Tabeunun böyüklərindən- dir. Adı Numan ibn Sabit ibn Zuta ibn Mah Teymilləh ibn Saləbə əl-Kufidir. İmam Əbu Hənifənin nəvəsi Ömər ibn Hammad ibn Əbu Hənifə atasının müsəlman ailədə dünyaya gəldiyini bil dirmişdir. Zuta, Teym oğullarının köləsi olmuşdur. Sonra onu azad etmişlər. Əbu Hənifənin nəvəsi Ömərin qardaşı İsmayıl bunu qəbul etməmiş, Sabitin atasının fars olduğunu və «Vallahi biz heç vaxt kölə olmamışıq”, − demişdir. Zuta uşaqlıqda oğlu Sabiti Əli ibn Əbi Talibin yanına aparmış, Həzrət Əli də onun və nəsli üçün xeyir-dua etmişdir. İsmayılın ümidləri gerçəkləşmişdir. Allah-Təala babası Əbu Hənifəyə sonsuz lütf etmiş, onun məzhəbini təqlid edənlər dünyanın dörd tərəfinə yayılıb çoxalmışdır. Həzrət Əlinin duasının qəbul edildiyini ümid edirik. Əbu Hənifə fiqhi Hammad ibn Əbi Süleymandan öy rən- mişdir. Səhabələrdən dörd və ya səkkiz nəfərlə görüşmüş- dür. Ənəs ibn Malik, Abdullah ibn Əbi Əvfa, Səhl ibn Sad, Əbut-Tufeyl bunlardandır. Ata və onun dövründəkilərdən hədis dinləmişdir. İbnul-Mübarək, Vəki ibn Cərrah və başqaları da on dan hədis rəvayət etmişlər. Xəlifə Mənsur qazı olmağı təklif etmiş, ancaq o, bundan im tina etmişdir. Buna görə də onu həbs etdirmiş və qır man- clatmışdır. O isə, yenə bu təklifi qəbul etməmiş və həbs- xanada vəfat etmişdir. 108 İmam Əbu Hənifə İmam təmiz və səliqəli paltar geyinər, gözəl qoxular sür- tər di. İstifadə etdiyi xoş qoxular uzaqdan hiss edilərdi. Bununla onun gəldiyini anlayardılar. Çox səxavətli, insanlara qarşı son dərəcə lütfkardı. Orta boylu idi. Uzun boylu olduğu da bildirilir. Şirindilli idi. Əbu Hənifə belə demişdir: “Bəsrəyə gəldikdə, mənə ve- rilən bütün suallara cavab verəcəyimi güman edirdim. An- caq elə suallar soruşdular ki, cavablarını bilmədim. Bundan son ra ölənə qədər Hammadın yanından ayrılmamağa and içdim. 18 il onun yanında oldum. Vəfa tından sonra hər namazda valideynlərimlə birlikdə onun üçün də bağışlanma diləyirəm. Həmçinin mənə elm öyrədən digər müəllimlərim və tələbələrim üçün də dua edirəm”. Səhl ibn Muzahim: “Dünya ona bəxş edildi, lakin o, istə- mə di. Qəbul etmədiyinə görə qırmanclandı. Yenə də qəbul et mə di”, − demişdir. Əbu Hənifə ipək satardı. Dükanı Amr ibn Hureys məhəl- lə sindəydi. İbn Cureycə Əbu Hənifənin vəfat xəbəri çatanda dərindən kədərləndi və “Elm öldü», − deyə, köks ötürdü. Fudayl ibn İyad: “Bu böyük aliminin şahidliyi sənə ye tər- li dir”, − demişdir. Əbu Hənifə fiqhi və təqvası ilə məşhur, elmi dərinliyi, ət rafındakı hər kəsə qarşı olan lütfkarlığı ilə tanınmış insan idi. Gecə-gündüz elm öyrətməyə çalışan, az danışan, ancaq halal və haram haqqında sual verildikdə danışardı. Fəzilətləri çoxdur. Bağdad qazısı Həsən ibn Umarə cənazəsini yuyanda: “Al- lah sənə rəhmət eləsin! Səni bağışlasın! 30 il oruc tutdun. 40 ildir ki, yatmaq üçün başın yastığa dəymədi”, − demişdir. Hicri 80-ci ildə doğulmuş, Bağdadda vəfat etmişdir. Qa- zı lıq təklifini qəbul etmədiyinə görə həbs olunmuş və 109 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində həbsxanada vəfat etdiyi bildirilir. Qəbul olunan fikrə görə, 150-ci ildə Rəcəb ayında vəfat etmişdir. 151 və ya 153-cü ildə vəfat etdiyini deyənlər də vardır. Qəbri Bağdaddadır. İmam Şafeinin onun haqqındakı “İnsanlar fiqhdə Əbu Hənifəyə möhtacdırlar”, − sözü onun fəzilətini göstərən dəlillərdəndir. 183 Cərh və tədil imamları, hədis hafizləri əsərlərində imamın düşmənlərinin ittiham və iftiralarına yer verməmişlər. Ək- sər alimlərin bu məsələdə həmrəy olması bəzi kitablardakı Əbu Hənifəni cərh edən sözlərin əsassız olduğunu göstərir”. Şəraninin fikirləri: Əbu Hənifəni hər hansı bir sözünə görə günahlandıran- lar, ya onun dəlilini bilmədiklərinə, ya da həsəd apardıqlarına görə tənqid edirlər. Bu səbəblə düşmənlərinin və ona həsəd aparanların sözlərinə etibar etmək olaz. İmam Əbdülvəh- hab əş-Şərani “əl-Mizanul-kübra” əsərində bunları yazır: “Rəyin tənqidi xüsusunda dörd böyük imamdan nəql edi- lənlərə gəlincə; İlk olaraq İmam Əzəm Əbu Hənifə Numan ibn Sabit. O, (bəzi təəssübkeş insanların ona nisbət etdiyi şeylərin əksinə) dinin zahirinə müxalif olan hər rəydən çəkinmişdir. Qiyamət günündə imamla üzbəüz gəlmək onlar üçün çox çətin olacaq. Həqiqət budur ki, azacıq vicdanı olan şəxs heç bir imam haqqında pis söz söyləməz. Şeyx Muhyiddin İbn Ərəbi, “əl-Futuhatul-Məkkiyyə” adlı əsərində sənədi ilə birlikdə Əbu Hənifənin həmişə belə dediyini nəql etmişdir: “Allahın dini haqqında öz rəyinizə görə fikir bildirməkdən çəkinin. Sünnəyə tabe olun. Bu yoldan azan insan başqalarının azmasına da səbəb olar”. 184 Alimlər, Rəsulullahdan (s.ə.s) sonra dini qoruyan əmin 183. İbn allan, “əl-Futuhatur-rabbaniyyə”, ıı, 155-6, (Bəbu təkbiratil-ihram). 184. əş-şərani, “əl-Mizanul-kübra”, ı, 54-5. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|