Buxoro davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti ingliz tilshunoslik kafedrasi

Misol:

1) large covered car, and later rail transport, shortened "caravan".

2) Army front, abbreviated French "avant-garde".

3) Lawn tennis term, abbreviated to "advantage".

Barcha 3 omonimlar inglizcha so'zlarning aksariyatiga o'xshaydi, man, ban, tan va hokazo.

Ingliz tilida ham polisemiya hodisasi keng qamrovli hodisa bo’lib, unga ikki

jihatdan yondashiladi: diaxron va sinxron.

So’zning semantik tarkibidagi o’zgarish diaxron jihatdan o’rganilishini talab

etadi. Diaxron jihatdan polisemiya so’z o’zining boshlang’ich ma’nosini saqlab

qolishi va bir vaqtning o’zida bir yoki boshqa yangi ma’nolarga ega bo’lishiga

ishora qiladi.

Ingliz tilidagi polisemantik xususiyatga ega bo’lgan “table” so’zini diaxron semantik jihatdan tahlil qilinganda uning boshlang’ich ma’nosi (a flat slab or

stone or wood) qadimgi ingliz tilidagi ma’nosiga teng ekanligi ma’lum bo’ldi,

qolgan ma’nolari esa hosila ma’nolar bo’lib, ular boshlang’ich ma’nodan kelib

chiqqan.

Polisemiyaga sinxron jihatdan yondashish deganda ma’lum bir tarixiy davrda bir so’zning turli xil ma’nolarining birgalikda paydo bo’lishi va bu ma’nolarning

so’zning semantik tarkibida belgilanishidir.

Ma’lumki, til birliklari orasida so’z eng ko’p o’zgarishlarga moyil birlik bo’lib hisoblanadi, vaqt o’tishi bilan uning ma’nolari rivojlanib, natijada bosh ma’no atrofida yangi hosila ma’nolar yuzaga keladi. Deyarli har bir so’z

o’zining yasama ma’nolariga ega, ba’zi hollarda hosila ma’nolar yuzaga

kelishi natijasida bosh ma’no o’z ahamiyatini yo’qotadi, So’z ma’nolarining o’zgarishi qizg’in muzokaralarga sabab bo’lgan mavzu bo’lib, juda ko’p tilshunoslarni o’ziga jalb qilgan. So’z ma’nolari muhokama qilinar ekan, so’zning doimiy, o’zgarmas hamda o’zgaruvchan ma’nolari deb nomlangan qarama qarshi tushunchalar yuzaga keladi. Ba’zi ma’nolar doimiyligi, o’zgarmasligi bilan xarakterlansa, ba’zi ma’nolar vaqt o’tishi bilan o’zgaradi; ular faqat ba’zi kontekstlardagina paydo bo’ladi va bu ma’no lug’atlarda qayd etilmaydi. Bosh hamda hosila ma’nolar nisbatan o’zgarmasligi bilan farqlanadi va shuning uchun ham ular so’zning semantik tarkibini tashkil qilib, lug’atlarda qayd etiladi. Ko’p ma’nolilik muammosi leksikologiyaning eng ko’p muhokamaga sabab bo’lgan muammolaridan biridir. Ba’zan ko’p ma’noli so’zning hosila ma’nosidan alohida, mustaqil so’zni farqlashning imkoni bo’lmaydi, ya’ni so’zning hosila ma’nosi bilan bosh ma’no o’rtasidagi semantik aloqa uzilgan va natijada u o’zi hosil bo’lgan so’zga nisbatan omonimga aylangan.