27
ən incə tərziydi ki, sonradan it vəfasına çevrilir; o istəmirdi ki, Sibillaya yaraşan yeganə paltar
olan azadlıq qadın itaətkarlığının içində əryib itsin. Ancaq Sibillanın heç bir şey olmamış kimi
əvvəlcə qara qəhvəylə məşğul olduğunu, sonra ayaqyoluna gedib oradan, deyəsən, tamamilə
karıxmış halda geri döndüyünü görüb tezliklə sakitləşdi. Bu gecə onunla necə lazımdır rəftar
olunmuşdu, ətrafda titrəyən və döyünən dünya onun varlığının bütün məsamələrinə sızırdı və
Oliveyranın ilk sözləri ona qamçı kimi dəydi. O qayıdıb tam çaşqın vəziyyətdə çarpayının
kənarında oturdu, onu sakitləşdirmək üçün bir mehriban təbəssüm, bir dumanlı ümid yetərliydi.
Oliveyranı sakitləşdirən də elə bu oldu. Çünki əgər Sibillanı sevmirsə, istəyi də sönməliydi (o isə
onu sevmirdi və deməli, istəyi də sönməliydi) və əyləncələri müqəddəsləşdirmək taundan da
betər idi. Bundan günbəgün, həftəbəhəftə, aybaay hər bir otel nömrəsində, hər bir meydanda, hər
bir sevgi pozasında və hər səhər bazar meydanındakı kafedə masanın arxasında oturarkən
uzaqlaşmaq lazım idi: amansız mübarizə, aydın olmayan parlaq nəticələriylə incə şəkildə
düşünlümüş əməliyyat. O, qəti əmin oldu: Sibilla, doğrudan da, Horasionun onu öldürməsini
gözləyirmiş, bu ölümdən ötrü o, simurq quşu kimi yenidən doğular və nəhayət, filosofların şanlı
pleyadasına qoşular, başqa sözlə, İlanlar Klubundakı əyləncə məclisinin tam hüquqlu iştirakçısı
olardı; Sibilla hər şeyi bilmək, sa-vad-lı olmaq istəyirdi. Oliveyranı çağırırdılar,
ilhamlandırırdılar, islahedici kahin olmağa sövq edirdilər; onlar bir-birini heç vaxt başa
düşmədikləri və ən canlı söhbətdə belə başqa-başqa adamlar olduqları üçün əks təsəvvürlərin
başlanğıcından çıxış edərək (və Sibilla bunu bilirdi, çox gözəl də başa düşürdü) yaxınlaşmanın
yeganə yolu oydu ki, sevişmə zamanı Horasio onu öldürsün, çünki məhəbbətdə onlar qovuşa
bilirdilər və o zaman göylərdə, onları qovuşduran otel nömrəsinin göylərində, nəhayət, öz
üryanlıqlarıyla eyniləşəndə onun dirilməsi, onu ləzzətlə boğduqdan və çılğıncasına inildədikdən
sonra sümurq quşunun dirilməsi baş verəcək və Horasio ona baxaraq
,
sanki
,
yenidən tanımağa
başlayacaq, çünki onu, həqiqətən, özününkü edərək həmişəlik onunla olacaq, o da – onunla.
(– 81)
6
Danışmışdılar ki, müəyyən saatda hansısa məhəllədə avaralansınlar. Taleyi
acıqlandırmaq onların xoşuna gəlirdi: ola bilərdi ki, görüşməsinlər və bütün günü kafedə və ya
meydanda ayrı-ayrılıqda tək-tənha oturub bir kitab artıq oxusunlar. «Bir kitab artıq» ifadəsi
Oliveyraya məxsus idi, Sibilla isə onu osmos qanununa əsasında qəbul etmişdi – qarşılıqlı
sızdırma. Əslində, onunçün, demək olar ki, istənilən kitab bir kitab az idi və o, dəfələrlə
savadlanmaq yanğısıyla alışıb-yanmış və xeyli müddət (təxminən üç və ya beş illə hesablanan)
28
klub diskussiyalarında adları daim onu qəflətən yaxalayan Hötenin, Homerin, Dilan Tomasın,
Moriakın, Folknerin, Bodlerin, Roberto Arltın, Müqəddəs Avqustinanın və digər müəlliflərin
əsərlərinin tam külliyatını oxumağa hazırlaşmışdı. Belə olduqda Oliveyra həqarətlə çiyinlərini
çəkir və La-Plata sahillərində yaşanan eybəcərliklərdən,
fulltime
1
oxucuların yeni növündən,
özündənrazı və yarımağıl qızlarla qaynayan kitabxanalardan, mətbəə rənginin şux sarımsaq ətrini
öldürdüyü evlərdən danışırdı. Bu günlərdə o özü az oxuyur, vaxtını filmotekadakı köhnə,
saralmış filmlərə, ağaclara, küçədən tapdığı xırda əşyalara və Latın məhəlləsinin qadınlarına
baxmağa sərf edirdi. Onun anlaşılmaz intellektual səyləri heç bir fayda verməyən düşüncələrə
çevrilirdi və Sibilla ayın tarixini soruşanda, ya da hansısa sözün mənasını izah etməyi xahiş
edəndə o, mənasız bir iş görürmüş kimi həvəssiz cavab verirdi. «Sən hər şeyi bilirsən axı», –
Sibilla məyus halda deyirdi. Belə olduqda o, özünə əziyyət verərək «bilmək»lə «təsəvvürə malik
olmaq» arasındakı fərqi izah edir və bunu xüsusi testlərlə yoxlamağı təklif edirdi. Testlər isə
Sibillanı tamamilə karıxdıraraq lap ümidsizləşdirirdi.
Heç vaxt olmadıqları bir yeri seçib görüşməyi, bir-birini orada tapmağı (demək olar ki,
həmişə tapırdılar) qət etdilər. Hərdən elə ağlasığmaz variantlar fikirləşirdilər ki, Olliveyra
ehtimal nəzəriyyəsini köməyə çağıraraq müvəffəqiyyətə, demək olar ki, inanmadan küçələri
təkrar-təkrar dolaşırdı. Necə ola bilərdi ki, Sibilla tindən Vojirar küçəsinə dönəndə ondan cəmi
beş məhəllə aralı olan Oliveyra Busi küçəsiylə yuxarı qalxmaq əvəzinə fikrini dəyişib elə-belə,
heç bir səbəb olmadan Müsyö-le-Prens küçəsinə sarı döndü və vitrindəki mumiyanlanmış
meymunun qarşısında donub qalmış Sibillanın üstünə çıxdı. Sonra kafeyə girib bütün yolları və
hər bir qəfil dönməni telepatiya ilə izah etməyə çalışaraq ətraflı şəkildə xatırladılar, hər dəfə də
uğursuzluğa düçar oldular. Ancaq onlar bir-birini küçələrin labirintində tapmışdılar. Onlar,
demək olar ki, həmişə görüşürdülər və özlərini hansısa fövqəladə bir qüvvəyə malik olduqlarına
inandırıb dəli kimi gülüşürdülər. Sibillanın bu qədər ağılsız olması, ən elementar mülahizələrə
etinasızlığı Oliveyranı dəhşətə gətirirdi. Onunçün ehtimalların təhlili, seçim və ya sadəcə,
ayaqların öz-özünə yeridiyinə inam Sibillaya tale kimi gəlirdi. «Birdən əgər sən mənə rast
gəlməsəydin?» – o soruşurdu. «Bilmirəm, ancaq sən buradasan…» Cavab anlaşılmaz şəkildə
«yox»a aparır, sual onun məntiqi yaylarının yararsızlığını çılpaqlaşdırırdı. Bundan sonra
Oliveyra özündə onun klassik təsəvvürləri ilə mübarizə aparmaq üçün yeni güc hiss edir, Sibilla
isə nə qədər paradoksal olsa da, onun məktəbin verdiyi biliklərə nifrətini dağıtmağa çalışırdı.
Beləcə, onlar yaşayırdılar, Panç və Cudi, bir-birini cəlb edərək və itələyərək, əgər sevginin rəngli
açıqca və ya sözsüz mahnıyla bitməsini istəmirsənsə, belə də lazımdır. Ancaq məhəbbət nə gözəl
sözdür…
1
Там иш эцнц (инэ.)