37
ayaq olmuşdu, bəzi rənglər bir-birinə qarışmışdı, göy qəfildən narıncı romblara dönmüşdü,
sadəcə, dözülməz idi. Tüstü dumanında Oliveyranın dodaqları səssiz şəkildə tərpənirdi, o,
keçmiş zamanda qalmış kiməsə müraciətlə öz-özüylə danışırdı. Ancaq Qreqoroviusun ovqatı
yaman təlx olmuşdu, yəqin ona görə ki, guya, Horasionun burada olmaması, doğrudan da, fars
olardı, o, sadəcə, Sibillanı bir azca şənləndirərdi, ancaq o, buradaydı, yaxındaydı və dodaqlarını
sakitcə tərpədərək tüstü dumanının və cazın arasından Sibilla ilə danışır, için-için gülürdü:
görəsən, o (Sibilla), Lotreamona və Montevideoya çox aludə olmayıb ki?
(–136)
12
Klubdakı yığıncaqlar Qreqoroviusun xoşuna gəlirdi, çünki burada baş verənlər hansısa
başqa klubdakından tamamilə fərqlənir və məhz bununla da bu tipli toplantılar haqqında ən
yüksək təsəvvürlərə uyğun gəlirdi. Ronald da onun xoşuna gəlirdi, çünki o, anarxist idi və Bəpslə
birgə yaşayırdı, həm də ona görə ki, onlar hər gün, aramsız olaraq Karson Mak-Kallersi, Milleri,
Raymon Kenonu oxumaqdan özlərini həlak edir və azadlığın müəyyən bir təzahürü hesab
etdikləri caza fədakarcasına vurğundular (həm də ona görə ki, onlar hər ikisi incəsənətdə uğur
qazana bilməmişdilər). Onun, yeri gəlmişkən, həm də münasibətlərinin yetərincə çətin olduğu
Horasio Oliveyradan da xoşu gəlirdi: Oliveyranın varlığı Qreqoroviusu onu qeyri-şüuri axtarıb
tapandan dərhal sonra qıcıqlandırmağa başlamışdı, buna rəğmən Qreqoroviusun öz mənşəyini və
həyat tərzini ucuz kələklərlə pərdələməyə çalışması və Sibillaya açıq-aşkar vurulduğunu
Oliveyranın hiss etmədiyinə hədsiz inamı Oliveyranı şənləndirir və əyləndirirdi; beləliklə, onlar
hər ikisi eyni zamanda bir-birinə doğru can atır və bir-birindən çəkinirdilər, eynilə öküzlə torero
kimi. Elə Klub da bunun sayəsində mövcudluğunu qoruyurdu. Hər ikisi intelligent rolunu
oynayır, eyhamlarla danışaraq Sibillanı ümidsizləşdirir, Bəpsi isə qəzəbləndirirdilər; biri bir
məsələyə ötəri toxunan kimi dərhal bir-birini qabaqlamaq və ötmək uğrunda şiddətli mübarizə
başlayırdı: biri səma köpəyini xatırlayan kimi, digəri
«
I fled Him
»
1
deyir və başlanırdı… Sibilla
isə tamamilə acizləşərək naümidcəsinə onların getdikcə daha da yuxarı qalxdığını (çat görüm
necə çatırsan) izləyirdi və onlar, nəhayət, öz-özlərinə bərkdən gülərək oyunu dayandırırdılar.
Ancaq artıq gecdir, çünki assosiativ yaddaşın bu
eksgibisionizmi
2
Oliveyranı iyrəndirir,
Qreqorovius isə hiss edir ki, bu nifrətə o, assosiativ məşğələlərə xüsusi həvəsi sayəsində nail
1
Мян Ондан гачырам. (инэ.)
2
Ексэибисионизм – чылпаг бядян нцмайиши, порнографик сярэи
38
olub, odur ki, özlərini suç ortağı kimi hiss edərək əylənməyə son qoyur, ancaq ikicə dəqiqə
keçməmiş yenidən oyuna girişirdilər ki, bu da, əslində, digər başqa məsələlərlə birlikdə klub
yığıncaqlarının mahiyyətini təşkil edirdi.
– Belə zəhrimarı içmək adama hər dəfə qismət olmur, – Qreqorovius stəkanı dolduraraq
dedi. – Luisa siz öz uşaqlığınızdan danışdınız. Bu mənə ona görə maraqlı deyil ki, bunsuz sizi
çayın sahilində qoşa hörüklü və yanaqları qıpqırmızı qızarmış təsəvvür edə bilmirəm. Mənim
Transilvaniyadan olan yerlilərim də lənətə gəlmiş Lütesiya iqlimindən saralıb-solanadək belə
olurlar.
– Lütesiya? – Sibilla soruşdu.
Qreqorovius köks ötürdü və izah etməyə başladı. Sibilla isə həmişəki kimi başqa bir yeni
məşğuliyyət onu bu işgəncədən xilas edənədək var qüvvəsilə anlamağa çalışaraq sakitcə qulaq
asırdı. Ronald, Houkinsin köhnə valını qoydu və Sibilla, deyəsən, Qreqoroviusun söhbətinin
musiqiyə mane olduğuyla barışdı, çünki həmişəki kimi bu söhbətdən də istədiyini ala
bilməmişdi, odur ki, canına vicvicə doldu və özünü musiqiyə kökləməmişdən qabaq dərin-dərin
nəfəs almaq istədi, yəqin ki, lap elə Houkinsin özü kimi. Horasio hansısa dolaşıq şeir parçasını
izah etməyi ona layiq görəndə də bəzən belə dərindən nəfəs alır və bunun nəticəsində mütləq
yeni, qəribə bir anlaşılmazlıq ortaya çıxırdı; məsələn, əgər Lütesiya haqqında Qreqoroviusun
yerinə Oliveyra ona izahat vermiş olsaydı, hər şey dumanlı bir xoşbəxtliyə qarışardı – Houkinsin
musiqisi də, lütesiyalılar da, yaşıl şamların dilləri də, canına dolan vicvicə də. Və o, dərin-dərin
nəfəs alardı ki, bu da onunçün tayı-bərabəri olmayan bir şeyi qəti sübut edərdi: bunlar hamısı
həqiqətdir və yalnız Rokamadurla, yaxud Horasionun ağzı ilə müqayisə oluna bilər, ya da bu
valın ucbatından artıq dinlənilməsi mümkün olmayan Motsartın adajiosu ilə.
– İş bunda deyil, – Qreqorovius, nəhayət, təslim oldu. – Mən, sadəcə, sizin həyatınız
haqqında bir azca çox bilmək, sizin kimi hərtərəfli bir varlığı anlamaq istəyirdim.
– Mənim həyatım haqda, – Sibilla dedi. – Mən heç kefli halımda da onu danışa, sizsə
başa düşə bilməzsiniz. Mən öz olmayan uşaqlığım haqda necə danışa bilərəm?
– Mənim də uşaqlığım olmayıb. Hersoqovinada.
– Mənimki isə Montevideoda. Bilirsiniz, bəzən yuxuda məktəbimizi görürəm, elə
qorxuram ki, öz qışqırığıma yuxudan oyanıram. Bəzən də görürəm ki, on beş yaşım var,
bilmirəm, sizin nə vaxtsa on beş yaşınız olubmu…
– Mənə elə gəlir ki, olub, – Qreqorovius tərəddüdlə cavab verdi.
– Mənimdə olub, həyətinə dibçəklər düzülmüş bir evdə. Atam orada mate içər və iyrənc
jurnallar oxuyardı. Atanız sizin yanınıza gəlir? Demək istəyirəm ki, sizinlə görüşür?