Byörnstyerne Martinus Byörnson

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
dəyərləndirmiĢdi. Onun ilhamla, Ģövqlə Gülyanaq 
surətini rəqslə təfsiri (açması), gənclik təravəti ilə 
dramatik 
yaĢantıları 
üzvi 
birləĢdirməsi 
mütəxəssislər  tərəfindən,  biri-biri  ilə  səsləĢən, 
coĢğun heyranlıqla qarĢılanmıĢdı.  25  aprel  1940-
cı  il  tarixli  "Pravda"  qəzetində  Ü.  Hacıbəyov 
baletin tamaĢaya qoyulması ilə bağlı  yazırdı: 
"Ġstedadlı  balerina  Q.  Almaszadə  ayrıca 
vurğulanmalıdır.  Öz  ifasında  o,  xoreoqrafiya 
sənətinin çağdaĢ texnikası ilə xalq rəqsini yaradıcı 
Ģəkildə  birləĢdirə  bilmiĢdir.  Onun  yaratdığı 
Gülyanaq  surəti  inandırıcılığı,  dolğunluğu, 
bütövlüyü  ilə  seçilir  və  uzaq  keçmiĢdən  bizlərə 
xatirə  kimi  görünən  "azərbaycanlı  qadının 
faciəsinin ifadəsi kimi bizi həyəcanlandırır. " 
Baletin  ilk  quruluĢunda  Cahangir  xanın 
surəti  sırf  pantymima  kimi  düĢünülmüĢdü  və  A. 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Urvantsevin  ifasında  olduqca  yaddaqalan  surət 
kimi  tanınırdı.  Poladın  igid,  barıĢmaz  surəti  isə 
sonralar respublikanın xalq artisti adı qazanmıĢ, o 
zaman gənc Konstantin BataĢova tapĢırılmıĢdı. 
"Qız  qalası"nın  1959-cu  ildə  daha  yeni,  - 
ikinci  quruluĢunun  baletmeysteri,  sonralar  SSRĠ 
xalq  artisti  və  professor  adına  layiq  görülmüĢ  Q. 
Almaszadə  idi.  Onun  qardaĢı  Ənvər  Almaszadə 
tamaĢaya yeni bədii tərtibat vermiĢdi. 1959-cu ilin 
yeni  redaksiyasında  Poladla  Gülyanağın  faciəsi, 
Cahangir  xanın  zalım  yaramazlığı  daha  kəskin 
vurğulanmıĢdı.  Bununla  bağlı  "Sovetskaya 
kultura"  qəzetinin  28  may  1959-cu  il  tarixli 
sayında  çap  olunmuĢ  tənqidçi  -  sənətĢünas  N. 
ElyaĢın "Azərbaycan baletinin tamaĢaları" baĢlıqlı 
məqaləsində oxuyuruq: 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
"Baletmeyster 
əfsanəvi 
surətləri 
geniĢmiqyaslı,  el  gücünü  əks  etdirən,  onun 
daĢıyıcıları  olan  qəhrəman  surətlər  kimi  təfsir 
edir.  Səmimi,  coĢğun  gənc  Poladın  da,  zərif, 
həyəcanlı Gülyanağın da səhnə yaĢamında biz lap 
öncədən  yenilməzliyi,  barıĢmazlığı  duyuruq.  Və 
əsərin  faciəli  sonluqla  bitməsinə  baxmayaraq, 
məhz 
belə  təfsir 
sayəsində  "Qız 
qalası" 
qəhrəmanlıq ruhunda, olduqca nikbin səslənir." 
1959-cu  il  quruluĢunda  xan  surətinin 
tamamilə yeni təfsiri ilə rastlaĢırıq ki, bu da əsərin 
bədii  kəsərini  qat-qat  artırır.  2-ci  redaktənin 
uğurlarından elçilik edən qadın surətini göstərmək 
olar.  Xumar  xanım  Zülfüqarovanın  ifasında 
həmin  surət  də  olduqca  bədii  kəsərli  və  yad-
daqalan idi. Baletin ən gərgin dramatik məqamları 
hadisələrin  gediĢində  rəqs  yolları  ilə  öz  həllini 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
tapırdı.  Əlbəttə,  belə  tapıntılar  ilk  növbədə 
baletmeyster istedadından irəli gəlirdi. 
"Qız  qalası"nın  2-ci  redaktəsinin  ifaçıları 
arasında SSRĠ xalq artisti Leyla Vəkilovanı ayrıca 
vurğulamaq  lazımdır.  Onun  səmimiyyət  və 
ilhamla  yaratdığı  Gülyanaq  surəti  sevgilisi 
Poladla  səhnələrdə  Ģairanəliyi,  Cahangir  xanla 
səhnələrdə  isə  yenilməzliyi  ilə  seçilirdi.  Əsərin 
proloqunda  bədbəxt  ananın  ümidsizliyini  də, 
sonrakı  səhnələrdə  gənc  qızın  düĢdüyü  çıxılmaz 
vəziyyəti  də  Leyla  Vəkilova  rəqs  dili  ilə 
tamaĢaçılara inandırıcı çatdıra bilirdi. " 
L. 
Vəkilovanın 
oyundaĢları 
arasında 
Cahangir xanın öz qəddarlığı qədər parlaq surətini 
yaratmıĢ  K.  BataĢovun  və  öz  sevgisini  xanın 
pəncələrindən  igidliklə  qorumağa  çalıĢan  Polad 
surətinin  yaradıcısı,  respublikanın  xalq  artisti 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Məsud  Məmmədovun  adları  balet  tariximizdə 
silinməz izlər qoymuĢlar. 
Beləliklə,  "Qız  qalası"  baleti  60  illik  səhnə 
ömrü  sürdü  və  yüzilliklərin,  daha  doğrusu, 
minilliklərin  keçidində...  .  tamamilə  yeni  libretto 
ilə  yeni  quruluĢda,  yeni  orkestr  çalarları  və  yeni 
bədii tərtibatla səhnə ömrünə yenidən baĢladı... . 
...Baletin  ilk  librettosu  onun  müəllifi 
Əfrasiyab  Bədəlbəylinin  qələmindən  çıxan  bütün 
ədəbi,  publisistik  və  elmi  əsərlərə  xas  olan 
düzgün  biçimliliyi  ilə  seçilirdi.  Gəlin  qısaca  da 
olsa, yada salaq. 
Proloq. 
Qəddarlığı 
ilə  tanınmıĢ  Bakı 
hökmdarı  Cahangir  xan,  oğlu  -  varisi 
doğulacağını səbirsizliklə gözlədiyi halda, qızının 
dünyaya  gəliĢini  qəzəblə  qarĢılayır.  O  uĢağı 
öldürməyi, anasını isə köləyə çevirməyi əmr edir. 

---