C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
381
Anadangəlmə SMV infeksiyası zamanı patogenetik müalicə xəstəliyin klini-ki gedişindən asılı olaraq tətbiq edilir. Sarılıq və qaraciyərin zədələnməsi zamanı müalicə virus hepatitlərində olduğu kimi aparılır. SMV infeksiyasının müalicəsində qlükokoıtikosteroidlərin tətbiqi məqsədə uyğun deyildir. Patoloji prosesin gedişini pisləşdirərək bir sıra ağırlaşmalar belə verə bilər. İnterferon və bu qəbildən olan digər preparatlar da elə bir təsir göstərmir. Hamilə qadınlarda SMV infeksiyasının kəskinləşməsinin və ya dölə verilmə-
dilməsinə yönələn tədbirlərin aparılması məsləhət görülür. Hamiləliyin ilk 3 ayında tərkibində spesifik antitellər saxlayan insan hiperimmun antisitomeqalovirus qam-maqlobulini 2-3 həftə fasilə ilə, 6-12 ml olmaqla əzələ daxilinə təyin edilir. Bu məqsədlə vena daxilinə olmaqla (3-5 dəfə, hər dəfə 50 ml) normal insan immuno-qlobulini də təyin etmək olar. İmmun reaktivliyin yüksəldilməsinə yönələn bu cür müalicə tədbirləri hamiləliyin normal keçməsi ehtimalını dəfələrlə artırır.
proqnoz ciddidir. Profilaktikası. Spesifik profilaktikası işlənilməmişdir. İnfeksiya ocağında əks epidemik tədbirlərin həyata keçirilməsi tələb edilmir. Bətndaxili yoluxmanın profilaktikası məqsədi ilə hamilə qadınların müayinəsi, xüsusən hamiləliyin əvvəllər xoş olmayan gedişləri (düşüklər, ölü doğuşlar, doğuşdan sonra uşaqların tələf olması, qüsurlu uşaqların doğulması və s.) qeyd edilən qadınların hamiləlikdən əvvəl immunreaktivliyin yüksəldilməsinə yönələn müalicəsi aparılmalıdır. Yeni doğulmuşlara qulluq zamanı şəxsi gigiyena qaydalarına əməl edilməsi, SMV olan anaların körpələrini əmizdirməyə icazə verilməməsi, qan köçürmədə, orqan köçürmədə, donorların SMV infeksiyasına görə yoxlanılması vacib profilaktik tədbirlərdəndir. Quduzluq zoonoz, təmasla yoluxma mexanizminə malik, sinir sisteminin zədələnməsi ilə xarakterizə olunan və ölümlə nəticələnən virus infeksiyasıdır. T ar i x i m ə l ıı m a t. Quduzluq çox qədim dövlərdən məlum olan xəs-təlikidir. Hələ Aristotel (bizim eradan əvvəl 322-ci il) xəstəliyi heyvanların dişləməsi ilə əlaqələndirirdi. İlk dəfə kliniki təsvirini Sels (b.e.ə. I əsr) vermiş və xəstəliyi hydrophobia - sudan qorxma adlandırmışdır. Xəstəliyin epizootiyası XVIII əsrədək məhdud xarakter daşısa da XIX əsrin ortalarından başlayaraq XX əsrin I rübü daxil olmaqla dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən Avropada tez-tez qeyd edilmişdir. Elə xəstəliyin öyrənilməsi də bu dövrdən başlamışdır. 1804-cü ildə Zuyke ilk dəfə xəstə heyvanların ağız suyu ilə itləri yoluxdurmuşdur. 1885-ci ildə isə L. Paster quduzluğa qarşı antirabik vaksina işləyib hazırlamışdır və onun köməyi ilə yüz minlərlə insanın həyatını xilas etmək mümkün olmuşdur. 1892-ci ildə V. Babeş, 1903-cü ildə isə A. Neqri quduzluq-dan ölmüş heyvanların neyronlarında xüsusi törəmələr - cisimciklər aşkar etmişlər. 1903-cü ildə P. Remlenje xəstəliyin virus mənşəli olmasını sübut etmişdir. downloaded from KitabYurdu.org 382
de ailəsinə Lyssavirus cinsinə aid neyrotrop viruslardır. RNT tərkiblidir. Gülləni xatırladan formada olub, ölçüsü 90-170 - 110-120 nm-ə bərabərdir. Onların çoxalması (in vitro və in vivo) neyronların sitoplazmasında 0,5-2,5 nm ölçüdə, turş boyalarla qırmızı rəngə boyanan, müxtəlif formada (girdə, oval, iyə bənzər) xüsusi törəmələrin - Babeş-Neqri cisimciklərinin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Virusun iki variantı məlumdur: a) küçə və ya «vəhşi» variant - təbii şəraitdə heyvanlar arasında dövr edir, b) Fiksə olunmuş variant - L. Paster tərəfindən dovşanları yoluxdurmaqla əldə edilmişdir. Fiksə olunmuş viruslar ağız suyu ilə xaric edilmədiyindən dişləmə zamanı ötürülə bilmir. Neyronlarda artıb çoxalması Babeş-Neqri cisimciklərinin əmələ gəlməsi ilə müşayiət olunmur. Fiksə olunmuş viruslardan antirabik vaksina almaq məqsədi ilə istifadə olunur və onların tətbiqi küçə variantına qarşı tam dəyərli immunitet formalaşdırır. Bu da hər iki variantın eyni antigen quruluşa malik olmasını göstərir. Quduzluq viruslarının iki - S və V antigenləri var. S antigen lissaviruslar üçün eyni olub, komplimenti birləşdirən və presipitəedici antitel əmələ gəlməsini şərtləndirir. V-antigen (səthi antigen) neytrallaşdırıcı antitel sintezinə səbəb olur və immunitetin formalaşması ilə əlaqədardır. Vəhşi viruslar insan, istiqanlı heyvanlar və quşlar üçün patogendir. Virusa yüksək həssaslıq tülkülərdə və sibir dağ siçanlarında qeyd edilir. Quduzluq virusları xarici mühit təsirlərinə bir elə də davamlı deyildir. +56°C-də 15, qaynatdıqda isə 2 dəq dözürlər. Ultrabənövşəyi və düz günəş şüalarına, qurumağa həssasdırlar. 1:1000 süleymani məhlulu, 1-2%-li karbol, 2-3%-li xloramin təsirindən tezliklə inaktivləşirlər. Aşağı tempraturda yaxşı qalırlar. E pi de m i ologiyası. Quduzluq zoonoz xəstəlikdir. Əsas infeksiya mənbəyi ət yeyən vəhşi hevanlardır: tülkü, canavar, çaqqal, yenotabənzər itlər, yenotlar, manquslar və digərləri. Eyni zamanda bir sıra ev heyvanları - itlər, pişiklər, sinantrop gəmiricilər (siçovullar) və s. ola bilər. Yoluxmuş heyvanlar inkubasion dövrün axırıncı 7-10 günü və bütün xəstəlik dövrü müddətində ağız suyu vəziləri ilə virus ifraz edirlər. Yoluxma heyvan dişləyərkən və digər hallarda onun ağız suyunun birbaşa zədələnmiş dəri və selikli qişalara düşməsi nəticəsində baş verir. Quduzluğu «yara» infeksiyalarına da aid etmək olar. Bununla belə yoluxma təkcə təmas yolu ilə deyil, aspirasion yolla da ola bilər. Bu ilk dəfə Cənubi Amerikada mağarada işləyən tədqiqatçılar arasında qeyd edilmişdir. Bəlli olmuşdur ki, bu zaman infcksiya mənbəyi qan soran (vampir) yarasalardır. Yoluxmanın alimentar, transplasentar yolla olması haqqında da məlumatlar vardır, insandan - insana yoluxma təbii şəraitdə müşahidə edilmir. Lakin quduzluqdan ölmüş şəxsdən götürülmüş buynuz qişanın köçürülməsi zamanı yoluxmanın baş verməsi hallan qeyd edilmişdir. Qııduzluğun peroral, transplasentar, transmissiv yoluxması haqqında eksperimental məlumatların olması və xəstəliyin müxtəlif yoluxma ehtimalının olmasını göstərsə də təbii şəraitdə bu təmas yolu ilə (dişləmə və digər hallarda ağız suyunun dəri-selikli qişalara düşməsi) baş verir. Qeyd etmək lazımdır ki, insanlar arasında xəstələnmə hallarının tamam sağlam hesab edilən heyvanların dişləməsindən sonra da baş verməsi müşahidə edilmişdir. Həmin heyvanlarda sonrakı dövrlərdə uzun müddət heç bir dəyişiklik olmur, sağlam olaraq qalırlar. Güman edilir ki, bu xəstəliyin abortiv, əlamətlərsiz keçən formaları ilə əlaqədar olur. Belə ki, eksperimental yolla downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|