C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
407
Periferik qanda anemiya (eritrositlər 1-2*10 12 /1 və daha az, hemoqlobuliıı 40-50 q/1 və daha az), rəng göstəricisinin düşməsi (0,6-0,8), poykilositoz, anizo-sitoz, anizoxromiya qeyd edilir. Leykopeniya (2-2,5* 10 9 /l və daha az), neytro-peniya (bəzən 10%-dək olur), nisbi limfositoz, qranulositopeııiya, aqranulosi-toz, aneozinofıliya, trombositopeniya olur. EÇS kəskin - 90 mm/saat-dək yüksəlir. Qanın laxtalanması və eritrositlərin rezistentliyi zəifləyir. Qlobulinlər artır, albuminlər azalır. Aqranulositozla əlaqədar kəskin leykopeniyanın inkişafı ağız boşluğunda, əsnəkdə, badamcıqlarda, diş ətində xoralı-nekrotik dəyişikliklərə səbəb olur. Nadir hallarda hemorragik sindrom - dəriyə, selikli qişalar qan sızmalar və hətta burundan, mədə-bağırsaqdan qan axmalar ola bilər. Kəskin hepato-splenomeqaliya və qaraciyərdə inkişaf edən fibroz prosesi portal hipcrtenziya-ya, assit və aşağı ətraflarda durğunluq əlamətlərinin meydana çıxmasına səbəb olur. Qaraciyər, dalağın böyüməsi ilə əlaqədar diafraqma kupolu yuxarı qalxır, ürək sağa doğru yerini dəyişir. Tonları karlaşır, taxikardiya (həm qızdırma, həm də temperatur normal olduqda) olur. Qan təzyiqi düşür. Anemiya və intoksikasiya əlamətləri gücləndikcə ürək çatmamazlığı əlamətləri artır. Bağırsaq pozğunluğu əlamətləri qeyd edilir, diareya baş verir. Qadınlarda oliqo- və ya amenoreya, kişilərdə cinsi fəallığın zəifləməsi müşahidə edilir. Hindistan, bəzən də Şərqi Arika visseral leyşmaniozunda (Kala-azar) xəstələrin 5-10%-də dəridə düyücüklər və ya ləkəli səpgilər şəklində leyşmano-idlər inkişaf edir. Dəri leyşmanoidləri müalicədən 1-2 il sonra meydana çıxır və illərlə, hətta 10 illərlə saxlanıla bilər. Həmin düyüncük və səpgilərdə leyşmani-yalar qaldığından xəstələr ətrafdakılar üçün təhlükəlidirlər - infeksiya mənbəyidirlər. Hazırda xəstəliyin belə nəticə verməsi yalnız Hindistanda qeyd edilir. Xəstəliyin terminal dövründə kaxeksiya inkişaf edir, əzələlər tonusdan düşür, dəri incəlir. Uzaqdan baxdıqda qarın divarında həddən artıq böyümüş qaraciyər və dalağın cizgiləri görünür. Dəri mərməri - kaşını xatırladır, bəzən torpağa və ya mumabənzər rəng alır. Aralıq dənizi - Orta Asiya visseral leyşmaniozu kəskin, yarım kəskin, xroniki ola bilər.
Kəskin forma - az yaşlı uşaqlarda olur və nadir hallarda rast gəlinir. Ağır gedişi ilə seçilir. Vaxtında müalicə aparmadıqda ölümlə nəticələnir. Yarımkəskin forma - nisbətən tez-tez rast gəlir. Ağır gedişə malikdir. 5-6 ay ərzində xəstəliyin əlamətləri proqressivləşərək, müalicə aparmadıqda ölümlə nəticələnir. Xroniki forma - çox rast gəliııən forma olub, yuxarı yaş qrupundan olan uşaqlarda və böyüklərdə qeyd olunur. Gedişi nisbətən xoş olub, davamlı re-missiyalarla xarakterizə olunur. Vaxtında müalicə sağalma ilə nəticələnir. Yoluxma bir sıra hallarda subklinik və latent formaların inkişafı ilə də nəticələnə bilər.
qırtlağın ödemi, xoralı stomatit, diş ətində nekrotik-xoralı prosesin inkişafı kimi ağırlaşmalar ola bilər.
aparılmadığı hallarda proqnozu ciddidir. Yüngül formaların özbaşına sağalması mümkündür. downloaded from KitabYurdu.org
408
törətmir. Laborator diaqnoz qoyulması leyşmaniyalarm qandan götürülmüş yaxmada və ya qalın damlada tapılması ilə qoyulur. Daha dəqiq üsul sümük iliyi punktatmın müayinəsidir. Sümük iliyindən hazırlanmış preparatın müayinəsində leyşmaniyalar 95-100% hallarda aşkar edilir. Bəzən qaraciyərin, dalağın, limfa düyünlərinin biopsiyası aparılır. Sümük iliyini NNN aqara əkməklə törədicilərin kulturasıııı da almaq mümkündür. Köməkçi müayinə üsulu kimi seroloji müayinə üsullarından KBR, qeyri-düz immunofluoressensiya reaksiyası, İFM, LAR və digərləri istifadə edilir. Laborator hevanların yoluxdurmaqla bioloji sinaq da qoymaq olar. Leyşmani-yaların müxtəlif növlərindən alınmış allergenlərlə dəri sınağı da qoyulur. Re-konvalessentlərdə leyşmaninlə dəri daxili sınaq - Monteneqro reaksiyası müsbət olur. Visseral leyşmanioz brusellozdan, qarm yatalağından, vərəmdən, sepsis-dən, leykozdan, limfoqranulomatozdan differensasiya edilməlidir. Müalicəsi. Etiotrop müalicə vasitəsi kimi 5-valentli sürmə preparatları, pentamidin-izotionat tətbiq edilir. Sürmə preparatlarından solusurmin işlədilir. Preparat 20%-li məhlul şəklində 10 ml-lik ampulalarda buraxır. Yaşdan və xəstəliyin ağırlığından asılı olaraq hər kq çəkiyə 0,1-0,15 q olmaqla təyin edirlər. Preparatın yeridilməsi 3 dəfə az dozadan başlayaraq tədricən artırılır, 3-4 inyeksiyaya tam dozaya çatdırılır. Gündəlik doza böyüklərə 1 dəfəyə, uşaqlara 2 dəfəyə, səhər - axşam təyin edilir. Müalicə hər gün, fasilə verilmədən aparılmalıdır. Müalicə kursu 15-20 gün çəkir. 5 yaşadək uşaqlara solusurminin 10%- li məhlulu kürək nahiyyəsinə dəri altına təyin edirlər. Yuxarı yaşlı uşaqlara və böyüklərə 20%-li məhlul vena daxilinə vurula bilər. Kliniki nəticə əldə edildikdə müalicə kursu 10-15 günə endirilə bilər. Ağır hallarda 25-30 günədək uzatmaq olar. Əgər xəstələr yaxşılaşdıqdan sonra residivlər baş verərsə müalicə kursu təkrar edilir. Sürmə preparatları effekt vermədikdə (xüsusən Şərqi Afrika leyşmonio-zunda) pentamidin-izotionat hər kq çəkiyə 4 mq olmaqla 10-15 inyeksiya, hər gün və ya günaşırı, əzələ daxilinə təyin edilir. Cənubi Amerika visseral leyşmaiozunda digər sürmə peraratı qlükantim işlədilir. Gündəlik doza hər kq çəkiyə 0,06 q olmaqla I gün - 1/4 doza, II gün -1/2, III gün - 3/4, IV gündən tam doza təyin edilir. Əzələ daxili yeridilir. Kurs müalicəsi 10-15 inyeksiya, 4-6 həftədən sonra müalicə kursu təkrar edilir. Hindistan visseral leyşmaniozunda (Kala-azar) pentostam (solustibozan) istifado edilir. Preparat 6 ml (600 mq) olmaqla hər gün vena və ya əzələ daxilinə yeridilir. Müalicə kursu 7-10 gündür. 5 yaşadək uşaqlara 2 ml, 8-14 yaşlarda isə 4 ml təyin edilir. Kala-azarda neostibozan da işlədilə bilər. I gün 0,1 q, II gün 0,2 q, sonra 8 gün 0,3 q olmaqla vena daxilinə vurulur. Spesifik müalicə apararkən işlədilən preparatlara olan əks göstərişlər və yanaşı təsirləri nəzərə almaq lazımdır. Spesifik müalicə ilə yanaşı patogenetik müalicə və II bakterial infeksiya-nın profilaktikası da aparılmalıdır. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|