9
DİAQNOSTİKA
C virus hepatitinin son diaqnozu yalnız qanda törədicinin
RNT-si aşkar olunduqdan sonra qoyula bilər.
Müalicəyə
qədər bütün pasiyentlər nəzərdə tutulan
müayinələrdən keçməlidirlər (C).
C virus hepatitli pasiyentlərin müalicəyə qədər müayinəsinin
tövsiyə edilən həcmi:
►
Qaraciyər xəstəliyinin ağırlaşmaları, həyatın keyfiyyətini poza
bilən hepatitin qaraciyərdən kənar əlamətləri və XCH
simptomlarının mövcudluğu da daxil olmaqla tibbi anamnez,
psixiatrik anamnez, depressiya və alkoqol qəbulunu aşkar etmək
üçün müayinə, virus əleyhinə əvvəllər aparılmış terapiya və onun
effektivliyi.
►
HCV RNT-nin qanda miqdarının və genotipinin təyin edilməsi.
►
Qaraciyər zədələnməsinin biokimyəvi markerləri və qaraciyər
funksiyasının dəyərləndirilməsi: ALT, AST, QQT, QF
səviyyəsinin müəyyən edilməsi, ümumi zülalın və bilirubin
fraksiyalarının təyin olunması (koaquloqram daxil olmaqla).
►
Qanın ümumi analizi (leykoformula və trombosit sayı daxil
olmaqla).
►
Fibrozun dərəcəsi və histoloji aktivliyin qeyri-invaziv metodlarla
(fibroksan, fibrotest) müəyyənləşdirilməsi, zərurət yaranarsa,
qaraciyərin punksion biopsiyası.
►
Qalxanabənzər vəzin funksiyasının müəyyən edilməsi.
►
Qanda kreatinin, Fe, ferritin, zərdabın dəmirlə doyması
qabiliyyətinin təyini.
►
Antinuklear anticisimlər, krioqlobulinlərin aşkar olunması.
►
İnsulin rezistentliyi indeksi (НОМА-IR).
►
Şəkərli diabetli pasiyentlərdə qlikolizə olunmuş hemoqlobin
(HbA1С).
►
Hamiləlik testi (fertil dövrdə olan qadınlarda).
►
İİV infeksiyasına test, RW.
►
HBsAg, anti-HBc, anti-HBs, anti-HAV (summar).
►
EKQ
►
Döş qəfəsi orqanlarının rentgenoloji müayinəsi.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
10
Bundan başqa, məqsədyönlü şəkildə yerinə yetirilməlidir:
►
Şəkərli diabet və arterial hipertenziyalı pasiyentlərdə
retinopatiyanı aşkar etmək məqsədilə göz dibinin müayinəsi.
►
Genetik qan xəstəliklərinin (talassemiya, hemofiliya, Q-6-FDH
aktivliyinin defisiti) müəyyən edilməsi.
►
Zərurət yaranarsa, digər genetik (Vilson-Konovalov xəstəliyi və
s.) və autoimmun xəstəliklərin istisna olunması.
►
Opiat, kokain və amfetaminlərin aşkara çıxarılması üçün sidiyin
toksikoloji tədqiqi.
MÜALİCƏ
►
KCH və XCH-li bütün pasiyentlər virus əleyhinə müalicəyə
potensial namizəd kimi dəyərləndirilməlidirlər (D).
►
Əsas müayinə və VƏT aparılmazdan əvvəl pasiyentdən yazılı
formada məlumatlı razılıq alınması tövsiyə edilir.
Virus əleyhinə terapiyanın aparılmasına əks-göstərişlər:
►
Klinik əhəmiyyətli yanaşı xəstəliklər (bəzi bədxassəli şişlər,
qeyri-stabil stenokardiya, ağ ciyərlərin ağır obstruktiv xəstəliyi)
►
Qaraciyərin klinik dekompensasiya olunmuş xəstəliyi*
►
Nəzarət oluna bilməyən autoimmun xəstəliklər
►
Hamilə olan və ya hamiləliyi planlaşdıran pasiyent, yaxud
pasiyentin cinsi partnyoru, ya da hamiləliyin baş verməməsi üçün
adekvat nəzarətdən boyun qaçırma
►
Pasiyentin əvvəlki müalicənin şərtlərinə əməl etməməsi barədə
rəsmi sənədin olması və ya təyin olunmuş müayinənin başa
çatdırılmasının mümkün olmaması
►
Preparatın müstəqil yeridilməsinin və ya parenteral yeridilmənin
təşkilinin, həmçinin müntəzəm tibbi nəzarətin mümkünsüzlüyü
►
İdarə edilməyən ağır psixiatrik xəstəliklər, xüsusən, intihar riski
olan depressiyalar
►
Hal-hazırda inyeksion narkotiklərdən istifadə
►
Hal-hazırda alkoqoldan sui-istifadə**
* Müalicəyə klinik dekompensasiyalı qaraciyər xəstəliyi olan ayrı-ayrı
pasiyentlər namizəd ola bilərlər.
** Müalicə dövründə alkoqoldan mütəmadi istifadə terapiyaya mənfi təsir
göstərir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
11
Virus əleyhinə müalicə aparılması ehtimal olunan
pasiyentlərlə bağlı tövsiyələr
►
Virus əleyhinə müalicə orta dərəcəli və ya ağır portal fibrozu
olan xəstələrə, o cümlədən əks-göstərişlər olmadığı təqdirdə,
kompensasiya olunmuş sirrozlu xəstələrə təklif olunmalıdır (D).
►
Əks-göstərişlər olduğu halda, virus əleyhinə müalicə
aparılmamalıdır (D).
►
Virus əleyhinə terapiyaya qədər pasiyentlərə davamlı virusoloji
cavabın (DVC) əldə edilmə ehtimalı haqqında məlumat
verilməlidir (D).
Histoloji aktivlik və fibrozun olmadığı və ya aşağı səviyyədə
olduğu (0-1 METAVIR) təqdirdə VƏT xəstənin təkidi ilə aparıla
bilər.
Müalicənin şərtlərinə əməl edilməsi
Təyin olunmuş virus əleyhinə terapiya rejiminə riayət
edilməsinin vacibliyi barədə pasiyentlərlə mütləq müzakirə
aparılmalıdır. VƏT zamanı təyin olunmuş rejim və qaydalara
əvvəllər riayət edilməməsi, həmçinin bu qaydaların psixi pozuntu və
ya narkotik asılılıq səbəbindən pozulması hazırda aparılan HCV
müalicəsinə də etinasız yanaşma faktını proqnozlaşdırmağa imkan
verir. Zərurət yaranarsa, terapiya təxirə salınaraq, müalicəyə
münasibətin ciddiləşməsi istiqamətində tədbirlər görülə bilər.
Alkoqol qəbulu və narkotik maddələrin istifadəsindən imtina
olunması müalicənin şərtlərinə daha ciddi əməl ediləcəyinə zəmin
yaradır. Xroniki C hepatitli xəstələrin alkoqoldan istifadə etməsi
hepatosellyulyar karsinomanın (HSK) inkişafı və ölüm təhlükəsinin
yaranması baxımından arzuolunmaz faktor kimi dəyərləndirilir.
Autoimmun xəstəliklər zamanı VƏT
İnterferonoterapiya autoimmun xəstəliklərin kəskinləşməsinə
səbəb ola bilər. Stabilləşmiş şəkərli diabeti və qalxanabənzər vəzin
autoimmun xəstəliyi olan pasiyentlərin VƏT alması təhlükəsizdir.
Ağır autoimmun xəstəliklərdən (məsələn, psoriaz, Kron xəstəliyi,
revmatoidli artrit) əziyyət çəkənlər həmin xəstəliyin stabilləşməsinə
və XCH-nin proqressivləşməsinə qədər virus əleyhinə müalicə
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Dostları ilə paylaş: |