Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 216
dözülməz deyildi. İndi Uinston teleekrana boğma çıxarmaq, yaxud səsinin gur yerinə salıb lənət yağdırmaq istəyindən də əl çəkmişdi. Artıq etibarlı istinadgahı, az qala evləri olduğu vaxtda fasilələrlə görüşmələri, bir yerdə iki-üç saatdan artıq qala bilməmələri də onlara çox böyük sıxıntı kimi görünmürdü. Xırdavat satılan dükanın üstündəki kiçik otaq nəyə desən dəyərdi. Belə bir təhlükəsiz yerin olduğunu bilmək onun həqiqi sahibinə çevrilməkdən az şey deyildi. Otaq onların nəzərində bütöv bir dünya, nəsli kəsilmiş heyvanların sığındıqları əski qoruq timsalında idi. Uinstonun təsəvvüründə mister Çarrinqtonun özü də nəsli kəsilmiş canlılardan sayıla bilərdi. Adətən otağa qalxanda həmişə bir neçə dəqiqə dayanıb ev sahibi ilə söhbət eləyirdi. Qoca, deyəsən, küçəyə çox az-az çıxırdı. Bəlkə heç qapının kandarından kənara ayaq basmırdı. Müştərisi də nadir hallarda olurdu. Görünür, bu səbəbdən də kiçik, qaranlıq dükanında daim bir həyulə kimi gəzib dolaşırdı. Arxada özünə yemək hazırladığı mətbəx dükandan da kiçik idi. Buradakı müxtəlif əşyalar içərisində nəhəng səs borusu olan qədim qrammofon diqqəti daha çox çəkirdi. Arabir Uinstonla söhbət etmək imkanının yaranmasından qocanın açıq-aşkar sevindiyi hiss olunurdu. Nazik sağanaqlı eynəyi, uzun burnu, məxmər pencəyinin altındakı batıq çiyinləri ilə o, dükanındakı dəyərdən düşmüş malları arasında ticarətçidən daha çox, kolleksiya həvəskarını xatırladırdı. Artıq əvvəlki atəşinliyini itirmiş şövqlə əlini dörd bir tərəfindəki mətahlara uzadır, gah Çin istehsalı olan büllur şərab şüşəsi tıxacını, gah sınıq tütün qabının rəngarəng naxışlarla bəzədilmiş qapağını, gah çoxdan ölmüş hansısa uşağın bir çəngə saçının saxlandığı bürünc medalyonu Uinstona göstərirdi. Heç vaxt ona mütləq nə isə bir şey satmağa can atmırdı. Sadəcə, bu əntiq əşyalara baxıb zövq almasını istəyirdi. Qoca ilə söhbət eləmək yeyilmiş plastinkaya qulaq asmağa bənzəyirdi. Hər dəfə yaddaşının dərinliklərindən unudulmuş şeir parçaları tapıb çıxarırdı. Onlardan biri iyirmi dörd qaratoyuq, o birisi qırıq buynuzlu inək, üçüncüsü isə yoxsul aşbaz Robinin ölümü haqqında idi. “-Sizə maraqlı görünə biləcəyini düşündüm” -deyə hər yeni şeir parçasını oxuyandan sonra günahkar əda ilə xəfifcəsinə gülümsəyirdi. Amma hər şeirin sadəcə iki-üç misrasını xatırlayırdı. Uinstonla Culiya indiki vəziyyətin uzun müddət davam etməyəcəyini yaxşı başa düşür, heç vaxt illüziyaya qapılmırdılar. Bəzən qarşıdan gələn ölüm onlara üstündə uzandıqları çarpayı kimi aydın, əyani görünürdü. Belə anlarda, əcəl zəngi çalınmamışdan beş dəqiqə əvvəl sonuncu tikəni də qamarlamağa çalışan ölüm məhbusu kimi, ümidsiz ehtirasla bir-birlərinə sarılırdılar. Elə günlər də olurdu ki, münasibətlərinin nəinki təhlükəsizliyi, hətta daimiliyi xülyası ilə təsəlli tapırdılar. Gözdən-könüldən uzaq, tənha otaqda daldalandıqları müddətdə özlərinə sədəmə toxunmayacağını düşünürdülər. Doğrudur, yolu həm çətin, həm də təhlükəli idi. Amma otaq əsl sığınacaq sayıla bilərdi. Belə düşüncələrə daldığı məqamlarda Uinston gözlərini zilləyib press- papyenin düz ortasına baxır, bu şüşə dünyanın içərisinə yol tapa bilsə, orada zamanın özünü ram etməyin mümkünlüyü haqqında düşünürdü. Tez-tez xilas yolları haqda xəyallara dalırdılar. Bəzən, özlərini inandırırdılar ki, tale həmişə üzlərinə güləcək, həyatları təbii sonluqla başa çatana qədər məhəbbət sərgüzəştləri davam edəcək. Yaxud, Ketrin öləcək, Uinstonla Culiya, hansı yolla olur-olsun, ailə qurmağa icazə alacaqlar. Yaxud birlikdə intihar edəcəklər. Ya da gizlənəcəklər: özlərini tanınmaz şəklə salacaqlar, prolların ləhcəsində danışacaqlar, fabrikdə işə düzələcəklər və heç kəs tərəfindən tanınmadan uzaq məhəllələrin birində yaşayacaqlar. İkisi də gələcəklə bağlı planlarının xam xəyal olduğunu yaxşı başa düşürdü. Qarşıda xilas yolu görünmürdü. Yeganə yol intihar ola bilərdi. Lakin heç biri özünə qəsd etmək fikrində deyildi. Hər şeyə tab gətirərək günləri, həftələri yola vermək, sabahı görünməyən bu günlə yaşamaq hər ikisində qarşıalınmaz istəyə, instinktə çevrilmişdi. Udmağa hələ hava varsa, insan ciyəri də eynən bu cür instinktlə onun son udumunu öz içinə çəkməyə can atır. Bəzən isə Partiya əleyhinə fəal mübarizəyə qoşulmaqdan danışırdılar. Lakin bu yolda birinci addımın nədən ibarət olacağını təsəvvürlərinə gətirmirdilər. Hətta mifik Qardaşlıq təşkilatı mövcud olsa belə, ora yol tapmaq müşkül iş idi. Uinston özü ilə O`Brayen arasında yaranan yaxınlıq (yaxud yaxınlıq təəssüratı) haqqında Culiyaya danışmışdı. Bəzi hallarda hətta O`Brayenin yanına getmək, Partiyanın düşməni olduğunu demək və ondan kömək istəmək fikrinə düşdüyünü də açıb söyləmişdi. Nə qədər qəribə görünsə də, Culiya ideyanı tamam ağılsız
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 217
bir hərəkət kimi dərhal rədd etməmişdi. Özünün dediyinə görə, adamlar haqda sifətlərinə baxmaqla müəyyən qənaətə gələ bilirdi. Odur ki, O`Brayenin gözlərinin ani parıltısının səmimiliyinə və nədənsə xəbər verdiyinə inanmağı təbii qarşılayırdı. Üstəlik, Culiya hər adamın, yaxud aşağı-yuxarı hər adamın gizlində Partiyaya nifrət bəslədiyinə, cəzasız qalacağı təqdirdə qaydaları pozacağına əmin idi. Lakin geniş, mütəşəkkil müqavimətin varlığına, hətta mümkünlük ehtimalına inanmaq istəmirdi. Qoldsteyn və onun gizli ordusu haqqında danışılanları Partiyanın öz məqsədləri üçün uydurduğu cəfəngiyyat adlandırırdı. Amma deyirdi ki, borcumuz özümüzü bu nağıllara inanan kimi göstərməkdir. Dəfələrlə Partiya yığıncaqlarında, kortəbii nümayişlərdə adlarını heç vaxt eşitmədiyi, boyunlarına qoyulan cinayətlərə qətiyyən inanmadığı adamların edam olunmalarını hamıdan uca səslə tələb etmişdi. Açıq proseslər zamanı səhərdən gecə yarısına qədər məhkəmə binasını əhatəyə alan Gənclər Liqasının üzvləri sırasında həmişə öz yerini tutmuş, fasilələrdə hamı ilə birlikdə “Satqınlara ölüm!” - şüarını qışqırmışdı. Qoldsteynin kim olduğu, nə tələb etdiyi haqda çox dumanlı təsəvvürü olsa da, Nifrət İkidəqiqəliklərində başqaları ilə müqayisədə onun ünvanına ən ağır təhqirlər yağdırmışdı. Culiya İnqilabdan sonrakı dövrdə böyümüşdü. Əlli-altmışıncı illərin ideoloji mübarizələrini xatırlamaq baxımından yaşı az idi. Hansısa müstəqil siyasi hərəkatın mövcudluğunu təsəvvürünə gətirə bilməzdi. Mənfi münasibət bəsləsə də, Partiyanı əbədi və sarsılmaz qüvvə sayır, keçmişdə mövcud olduğunu, gələcəkdə də mövcud olacağını düşünürdü. Partiyaya qarşı yalnız gizli itaətsizlik göstərməklə, kimisə öldürmək, haranısa partlatmaqla, təxribatlar və terror aktları törətməklə mübarizə aparmaq mümkündür. Bəzi məsələlərdə Culiya Uinstondan daha ağıllı görünürdü. Partiya təbliğatının təsiri altına ondan daha az düşdüyü hiss olunurdu. Bir dəfə Uinston Avrasiya ilə müharibədən danışanda qız etinasız şəkildə heç bir müharibənin olmadığını demiş, onu əməlli-bağlı qorxutmuşdu. Culiyanın fikrincə, hər gün Londonda partlayan mərmilər Okeaniya Hökumətinin öz əməli idi; “adamları daim qorxu altında saxlamaq” istəyirdilər. Bu fikir heç vaxt Uinstonun ağlına gəlməmişdi. Başqa bir dəfə Culiya Nifrət İkidəqiqəliklərində ən çətin şeyin boğazına tıxanan gülüşü boğub saxlamaq olduğunu deyəndə isə qıza paxıllığı tutmuşdu. Amma Culiya Partiya təlimini yalnız şəxsi həyatı ilə bağlı məsələlərdə şübhə altına alırdı. Qalan digər bütün məsələlərdə rəsmi Partiya mifologiyasını qəbul etməyə hazır idi. Çünki həqiqətlə saxtakarlıq arasındakı fərq qıza o qədər də əhəmiyyətli görünmürdü. Məsələn, məktəbdə öyrədildiyi kimi, təyyarəni ilk dəfə Partiyanın kəşf etdiyinə inanırdı. (Uinstonun məktəbli olduğu əllinci illərin sonlarında Partiya hələlik yalnız helikopterin kəşfinə iddialı idi. On-on iki il sonra, Culiya məktəbə gedəndə artıq təyyarə də Partiya zəkasının məhsulu sayılırdı. Daha sonrakı nəslin nümayəndələri isə buxar maşınının da Partiyanın icadı olduğunu öyrənəcəkdilər). Uinston təyyarənin Culiyanın deyil, hətta öz yaşından da əvvəl uçduğunu, ümumiyyətlə, İnqilabdan əvvəl mövcud olduğunu deyəndə bütün bunlar qıza qətiyyən maraqlı görünməmişdi. Axı təyyarəni kimin kəşf etməsinin nə əhəmiyyəti var? Amma Uinstonu heyrətləndirən tamam başqa şey olmuşdu. Bir dəfə sözarası işlətdiyi ifadədən Culiyanın dörd il əvvəl Okeaniya ilə Avrasiya arasında sülh, İstasiya arasında isə müharibə olduğunu xatırlamadığı aşkara çıxmışdı. Əslində o, müharibəni başdan-başa məharətlə düşünülmüş bir oyun sayırdı. Hətta belə olan halda da, ötən illər ərzində düşmənin dəyişməsinə diqqət yetirməməsi qəribə təsir bağışlayırdı. Odur ki, Culiya etinasızcasına “Elə bilirdim, həmişə Avrasiya ilə müharibə etmişik” - deyəndə sözlərindəki laqeydlik Uinstonu vahiməyə salmışdı. Təyyarənin kəşfi Culiyanın dünyaya gəlməsindən əvvəlki dövrlə bağlı idi. Müharibədə tərəflərin dəyişməsi isə vur-tut dörd il bundan qabaq baş vermişdi. Qızın belə bir mühüm hadisədən xəbərsiz qalması ağlasığan deyildi. Mübahisələri on beş dəqiqəyə qədər çəkdi. Nəhayət, deyəsən, Culiyanın yaddaşını bir az hərəkətə gətirə bildi. O, tərəddüdlə də olsa, Avrasiyanın deyil, İstasiyanın düşmən olduğunu təsdiq etdi. Amma məsələyə yenə də heç bir önəm vermədi. “- Axı nə fərqi var?” - deyə əsəbi halda soruşdu. “- Bir qanlı müharibə başqası ilə əvəz olunub. Yayılan xəbərlər isə başdan-ayağa yalandır”. Bəzən, Culiya Sənədləşdirmə Departamentinin işi, burada həyata keçirilən hüdudsuz saxtalaşdırılmalar haqda danışırdı. Lakin yenə də qətiyyən təəccüblənmədiyi hiss olunurdu.
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|