“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
220
– Əslində, köhnəlmiş sayılan iki sözün yazınızda işlənməsi ilə bağlı sizinlə söhbət etmək
istəyirdim. Amma bir məsələ var ki, həmin sözlər istifadədən lap son zamanlarda çıxarılıb.
Yenidil Lüğətinin onuncu nəşrini görmüsünüz?
– Xeyr, - deyə Uinston cavab verdi. - Son nəşrdən xəbərim yoxdur. Sənədləşdirmə
Departamentində hələ də doqquzuncu nəşrdən istifadə edirik.
– Mən biləni, onuncu nəşr bir neçə aydan tez çıxmayacaq. Amma siqnal nüsxələri hazırdır. Mənə
də göndəriblər. Yəqin, onları gözdən keçirmək istərdiniz?
– Çox maraqlı olardı, - Uinston dərhal cavab verdi. Söhbətin hara meylləndiyini anlamaq çətin
deyildi.
– Bəzi tapıntılar çox cəlbedicidir. Hələ fellərin sayının azaldılması! Bu cəhətlərinə görə kitabın
xoşunuza gələcəyinə şübhəm yoxdur. Yaxşı, indi necə edək? Bəlkə, luğəti bir adamla sizə
göndərim? Amma belə məsələlərdə unutqan olduğumdan, yanınızda yalançı çıxmaqdan
qorxuram. Boş vaxtınız olanda kitabı mənzilimdən götürə bilərsiniz? Bircə dəqiqə. Qoyun
ünvanı verim.
Düz teleekranın qarşısında dayanmışdılar. O`Brayen fikri dağınıq halda ciblərini axtardı.
Nəhayət, dəri cildli kiçik qeyd dəftərçəsi və qızılı düyməcikli qələm çıxardı. Ekranın arxasından
müşahidə aparan adamın yazılanları sözbəsöz oxuya biləcəyi aydınlıqla ünvanı yazdı. Vərəqi
qeyd dəftərçəsindən qoparıb Uinstona uzatdı.
– Axşamlar evdə oluram, - dedi. - Mən olmasam da, xidmətçim lüğəti sizə verər.
O`Brayen əlində kimsədən gizlətməyə ehtiyac duyulmayan vərəq tutmuş Uinstondan ayrılıb
yoluna davam etdi. Uinston hər ehtimala qarşı ünvanı əzbərlədi. Vərəqi isə bir az sonra başqa
lazımsız kağızlarla birlikdə yaddaş qutusuna atdı.
Söhbətləri iki dəqiqədən artıq çəkməmişdi. Bu qısa görüşün yalnız bir məqsədi ola bilərdi:
O`Brayen hansı yollasa ünvanını Uinstona çatdırmaq istəyirdi. Başqa yol yox idi. Çünki kimin
harada yaşadığını yalnız onun özündən öyrənmək olurdu. Okeaniyada soraq kitabçalarından
istifadə edilmirdi. “Əgər görüşmək istəyirsinizsə, məni filan ünvanda tapa bilərsiniz” -
O`Brayenin qısa söhbətdən məqsədi, əslində, bu məlumatı çatdırmaq idi. Bəlkə, lüğətin arasında
gizli məktub verəcək? İstənilən halda, məsələ aydınlaşıb: təşkilat mövcuddur. Uinston artıq onun
bir addımlığında dayanıb.
Tez, ya gec O`Brayenin çağırışını qəbul edəcəyini bilirdi. Onun yanına sabah, yoxsa bir müddət
sonra gedəcəyini hələ dəqiqləşdirməmişdi. Bugünkü söhbət uzun illər öncəsi başlanan prosesin
nəticəsi sayıla bilərdi. İlk addım gizli fikirləri, ikinci addım gündəlik yazması idi. Əvvəlcə
fikirdən sözə keçmişdi. İndi sözdən işə keçmək vaxtıdır. Sonuncu addım Sevgi Nazirliyində baş
verənlər olacaqdı. Uinston artıq taleyi ilə barışmışdı. Sonluq başlanğıcın təbii nəticəsi idi.
Qorxulu yola qədəm qoyduğunu bilirdi. Qəbul etdiyi qərar canında həyat nəfəsi ola-ola ölümə
getməyə bənzəyirdi. O`Brayenlə danışanda, dediyi sözlərin mənasını anlayanda bədənindən
soyuq gizilti keçmişdi. Özünü təzəcə qazılmış nəm qəbrə yollanan kimi hiss etmişdi. Yaxşı heç
nə ummurdu. Çünki qəbrin lap yaxında olduğunu görürdü. Qəbrin onu gözlədiyini bilirdi.
– Prollar insandır, - deyə düşüncələrini bərkdən dilə gətirdi. - Biz isə insan deyilik.
– Niyə? - yuxudan ayılan Culiya soruşdu.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
221
Uinston bir anlıq fikrə daldı. Sonra tamam başqa mətləbə keçdi.
– Heç ağlına gəlib ki, bizim ən yaxşı çıxış yolumuz buradan mümkün qədər tez çıxıb getmək və
bir də heç vaxt görüşməməkdir? -deyə soruşdu.
– Əlbəttə, əzizim. Bir neçə dəfə bu haqda fikirləşmişəm. Amma dediklərini eləyə bilməyəcəyəm.
Mənim üçün daha heç nəyin fərqi yoxdur.
– Hələlik bəxtimiz gətirir. Amma bu həmişə belə davam edə bilməz. Sən cavansan. Təmiz,
günahsız adam kimi qəbul olunursan. Mənim kimilərdən uzaq gəzsən hələ əlli il bundan sonra da
sağ-salamat yaşaya bilərsən.
– Yox, hər şey haqqında fikirləşmişəm. Sən harada olsan, mən də oradayam. Özün də belə tez
ruhdan düşmə. Mən salamat qalmağın yollarını bilirəm.
– Biz bundan sonra birlikdə yarım il də ola bilərik, bir il də. Sonrasını heç kəs bilmir. Lakin
axırda bizi mütləq ayıracaqlar. Onda necə ümidsiz tənhalıq içərisində qalacağımızı təsəvvürünə
gətirirsən? Onların əlinə keçəndən sonra hər şey məhv olacaq. Hər şey! Nə sən mənim üçün, nə
də mən sənin üçün heç bir şey edə bilməyəcəyik. Günahlarımı boynuna alsan da öldürüləcəklər,
etirafdan boyun qaçırsam da öldürəcəklər. Mən nə etsəm, nə desəm, nəyi gizlətsəm də sənin
ömrünü hətta beş dəqiqə uzada bilməyəcəyəm. Biri-birimizin ölüm-itimindən də xəbər
tutmayacağıq. Tamam tənha, gücsüz, çarəsiz olacağıq. Lakin hər şeyə rəğmən bir məsələ çox
vacibdir: sonrakı həyatımız üçün önəmi olmasa da, heç vaxt biri-birimizə xəyanət etməməliyik.
– Əgər etirafı nəzərdə tutursansa, arxayın ol, hər şeyi etiraf edəcəyik. Orada hamı hər şeyi
boynuna alır. Başqa cür mümkün deyil. Onlar işgəncə verirlər.
– Söhbət nəyi isə boynuna almaqdan getmir. Etiraf xəyanət deyil. Sənin orada nə deməyinin, nə
etməyinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Mühüm olan hisslərdir. Əgər onlar sənə sevgimi yox edə
bilsələr, bax, əsl xəyanət bu olacaq!
Culiya uzun-uzadı fikrə getdi.
– Onlar bunu edə bilməzlər! – deyə, nəhayət, dilləndi. -Bəlkə də bacarmadıqları yeganə iş budur.
Onlar insanı hər şey deməyə məcbur edə bilərlər. Lakin səni dediklərinə inandıra bilməzlər!
Sənin daxilinə nüfuz edə bilməzlər.
– Elədir, - deyə Uinston nədınsə yarıkönül razılaşdı. -Düz deyirsən. Onlar insanın daxilinə nüfuz
edə bilməzlər. Əgər hiss eləsən ki, heç nəyi qoruya bilməsən də, insan kimi qalmağı bacarırsan,
artıq onları məğlubiyyətə uğratmış olursan.
Uinston teleekranın hər şeyi eşidən qulaqları haqqında düşündü. Onlar gecə də, gündüz də səni
izləyə bilərlər. Amma başını tamam itirməmisənsə, hələ vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq olar. Nə
qədər çalışsalar da, onlar heç zaman başqa insanın nə fikirləşdiyinin sirrini aça bilməyəcəklər.
Odur ki, ələ düşmək hələ hər şeyin itirilməsi deyil. Sevgi Nazirliyinin divarları arasında nə baş
verdiyindən heç kəsin xəbəri yoxdur. Amma ehtimal etmək mümkündür: işgəncələr, psixikaya
təsir edən dərmanlar, əsəb reaksiyalarını qeydə alan həssas cihazlar, təklik, yuxusuzluq, fasiləsiz
istintaqlarla adamı üzüb əldən salmaq... Olmuşları heç cür gizlədə bilməzsən. Onlar istintaq vaxtı
faktları kələf kimi cözələyib açırlar, işgəncə metodları ilə sənin öz dilindən çıxarırlar. Lakin
məqsəd sadəcə sağ qalmaq deyil, insan kimi qalmaqdırsa, sonda bunun nə fərqi var? Onlar sənin
hisslərini dəyişə bilməzlər. Əslində, hətta istəsən belə, özün də o hissləri dəyişmək iqtidarında
deyilsən. Onlar sənin nə etdiyini, nə dediyini, nə fikirləşdiyini ən xırda məqamlarına qədər
aşkara çıxara bilərlər. Lakin hərəkət və istəkləri sənin özünə də sirli, qaranlıq qalan qəlbin
qapılarını heç zaman onların üzünə açmayacaq.