Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 186
indi heç dəqiq bilmirəm nə qədər eləyir, amma çox böyük pul idi. Nadir ələ düşsə də daha qədim əşyalar heç kimi maraqlandırmır. Uinston dərhal dörd dollar ödəyib bəzəkli şüşəni cibinə qoydu. Onu əşyanın gözəlliyindən daha çox indiki dövrlə heç bir müqayisəyə gəlməyən qədimlik ruhu cəlb etmişdi. Yağış damlasına bənzəyən şüşə indiyə qədər gördüyü oxşar bəzək əşyalarından tamam fərqli idi. Diqqətini çəkən başqa özəlliyi isə əslində heç bir işə yaramaması idi. Vaxtı ilə ondan kağızların dağılmaması üçün press-papye kimi istifadə edildiyini də düşünmək olardı. Ağır şüşə cibini aşağı dartsa da çox qabarıq göstərmirdi. Partiya üzvü üçün bu qəribə, hətta lazımi məqamda əleyhinə istifadə oluna bilən predmet idi. Gözəl və qədim olan hər şey mütləq şübhə doğururdu. Qoca isə dörd dollarını alandan sonra daha iltifatlı olmuşdu. Uinston fikirləşdi ki, gərək onun dediyi məbləği dərhal verməyəydi. Bazarlığa başlayıb üç, hətta iki dollar da təklif etmək mümkün idi. - Baxmaq istəsəniz, yuxarıda da bir otağım var, - deyə dükan sahibi ona müraciət etdi. - Orada elə bir şey yoxdur. Sadəcə, bəzi-para əşyalar qalıb. Yuxarı qalxacaqsınızsa, gərək özümüzlə lampa götürək. O, başqa lampa yandırdı, belini azca əyərək qabağa düşdü, sürtülüb-yeyilmiş pilləkənlərlə ikinci mərtəbəyə qalxdı, Uinstonu dar koridordan keçirib kiçik otağa gətirdi. Otağın pəncərəsi kücəyə deyil, daş döşənmiş həyətə açılırdı. Yuxarıda isə tüstü bacalarının bütöv bir meşəsi görünürdü. Mebellərin düzülüşündən burada sanki indi də kiminsə yaşadığı təəssüratı yaranırdı. Döşəmədə nimdaş xalça, divarda bir-iki şəkil, buxarının qabağında isə köhnə, ortası çökmüş kreslo vardı. Buxarının üstündən on iki sferblatlı qədim divar saatı asılmışdı. Pəncərənin qabağına az qala otağın dörddə birini tutan və üstündə döşəyi də olan nəhəng çarpayı qoyulmuşdu. - Arvadım ölənə qədər bu otaqda yaşayırdıq, - deyə qoca üzr istəyirmiş kimi izahat verdi. - İndi yavaş-yavaş mebelləri satıram. Məsələn, qırmızı ağacdan düzəldilmiş əla çarpayı. Əlbəttə, bit- birəsi təmizlənsə, öz adına daha çox uyğun gələr. Təbii ki, ilk baxışdan sizə bir qədər böyük görünəcək. Dükan sahibi ətrafı işıqlandırmaq üçün lampanı yuxarı qaldırdı. Tutqun işıqda otaq daha baxımlı görünür, adamı özünə çəkirdi. Uinston düşündü ki, cəsarəti çatsaydı, buranı həftəsi bir neçə dollara kirayəyə də götürmək olardı. Bu cəfəng və ağlasığmaz fikir idi, gərək ağlına gəldiyi kimi dərhal da yaddaşından çıxarıb ataydın. Lakin otaq Uinstonda bir nostalgiya, nə isə bir ailə yaddaşı hissi oyatmışdı. Ona elə gəldi ki, belə yerdə yaşamağın yaratdığı duyğulara yaxşı bələddir: yanan buxarının qarşısında oturursan, ayaqlarını məhəccərə söykəyirsən, közün üstündə çaydan çızıldayır, tamam təksən, tamam təhlükəsizsən, heç kim səni güdmür, çaydanın cızıltısından və divar saatının taqqıltısından başqa heç bir səs rahatlığını pozmur. - Burada teleekran yoxdur, - deyə pıçıldamaqdan özünü saxlaya bilmədi. - Ah, onu deyirsiniz? - qoca cavab verdi. - Burada heç vaxt elə şey olmayıb. Əvvəla, çox bahadır. Ikincisi də, ehtiyac yoxdur. Baxın, küncdə açılıb-yığılan əla masa da var. Amma siyirtmələrdən istifadə etmək üçün gərək tutacaqlarını dəyişəsən. Otağın digər küncündə Uinstonu maqnit kimi özünə çəkən kitab rəfi vardı. Burada gözünə maraqlı bir şey dəymədi. Kitabların axtarışı və məhv edilməsi hər yerdə olduğu kimi prollar yaşayan məhəllələrdə də diqqətlə həyata keçirilirdi. Indi yəqin ki, bütün Okeaniyada 1960-cı ildən əvvəl çap olunmuş bir kitab da tapmaq mümkün deyildi. Hələ də lampanı əlindən yerə qoymayan qoca indi də buxarı ilə üzbəüz divarda, çarpayının üstündə asılmış palisandr çərçivəli şəklin önündə dayanmışdı. -Əgər köhnə qravürlərlə maraqlanırsınızsa, - deyə dükan sahibi nəzakətli bir tərzdə sözə başladı. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 187
Uinston şəkli daha yaxşı görmək üçün yaxına gəldi. Qravüra metal üzərində işlənmişdi. Löbhədə dairəvi frontonu, dördkünc pəncərələri və ön tərəfdə qülləsi olan bina təsvir edilmişdi. Binanın dövrəsinə hasar çəkilmişdi, həyətin uzaq küncündə isə deyəsən, heykəl gözə dəyirdi. Uinston bir müddət gözünü şəkildən çəkmədi. Həyətdəki heykəli heç cür xatırlaya bilməsə də, bina ona tanış gəlmişdi. - Çərçivə divara bərkidilib, - deyə qoca izahat verdi. - Amma istəsəniz aça bilərəm. - Bina mənə tanış gəlir,-Uinston nəhayət dilləndi. - Indi deyəsən dağılıb. Ədalət Sarayının qarşı tərəfindəki küçənin düz mərkəzində yerləşirdi. - Doğrudur. Bilmirəm, hansı ildəsə bombardman nəticəsində dağıdılıb. Bir vaxtlar danimarkalıların Sent-Klement kilsəsi olub. - Qoca nə isə gülünc söz dediyinin fərqində olan adam kimi üzrxahlıqla gülümsədi, sonra əlavə etdi: "Mandarinlər, limonlar. Sent-Klement zəng çalar".
- Bu nə deməkdir? -Aha. "Mandarinlər, limonlar. Sent-Klement zəng çalar" - uşaq olanda belə bir şeir oxuyurduq. Sonrası yadımdan çıxıb. Axırı isə bu cür qurtarırdı: "Iki şam yandıracam, Səni dayandıracam, Qılınc çalsam bir kərə, Başın düşəcək yerə!". Bu şeri oyun vaxtı oxuyurdular. Uşaqlar əllərini tağ kimi yuxarıda tuturdular. Onların altından keçməli idin. "Qılınc çalsam bir kərə, Başın düşəcək yerə!"- sözləri oxunanda hamının əli qəfildən aşağı enir və səni tuturdular. Şeirdə yalnız kilsələrin adı çəkilirdi. Təbii ki, Londonun ən mühüm kilsələrinin... Uinston hədər yerə Sent-Klement kilsəsinin inşa tarixini yadına salmaq istəyirdi. London binalarının yaşını təyin etmək həmişə çətin olmuşdu. Görünüşcə yeni təsiri bağışlayan bütün böyük və əzəmətli binaların Inqilab dövründə tikildiyi iddia edilirdi. Qədim tarixə malik nə varsa hamısını mücərrəd, dumanlı Orta Əsrlərə bağlayırdılar. Belə çıxırdı ki, kapitalizm dövrü heç bir diqqətəlayiq abidə yaratmayıb. Tarixin təkcə kitablar deyil, memarlıq vasitəsi ilə öyrənilməsinin qarşısı da bu yolla alınmışdı. Heykəllər, abidələr, xatirə lövhələri, küçə adları – bir sözlə, keçmişə işıq salmağa imkan verən nə varsa hamısı sistemli şəkildə dəyişdirilmişdi. - Buranın kilsə olduğunu heç vaxt bilməmişəm,-Uinston dedi. - Kilsələrin çoxu qalıb-deyə qoca dilləndi.- Amma onlardan başqa məqsədlərlə istifadə olunur. Hə, bayaqkı şeirdə necə idi? Iki misrasını da xatırladım. Mandarinlər, limonlar Sent-Klement zəng çalar. Hey zəng çalar San-Martin, Qaytar mənə üç fartinq! - Sonrasını bilmirəm. Fatrinq isə xırda mis pul idi. İndiki sent kimi. - Bəs San Martin haradadır? - Uinston soruşdu. - San-Martin? Bu kilsə indi də durur. Qələbə meydanında, şəkil qalareyasının yanındadır. Böyük frontonu, üç laylı tağı və geniş pilləkənləri olan binadır. Uinston qocanın dediyi yeri yaxşı tanıyırdı. Orada tez-tez müxtəlif təbliğati sərgilərin təşkil olunduğu, raketlərin və Üzən Qala modellərinin, düşmənin vəhşilik səhnələrini göstərən mum fiqurların nümayiş etdirildiyi muzey yerləşirdi. Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|