Carl gustav jung
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
RUHLARA İNANCIN PStKOLOJtK TEMELLERİ 231
kendi kusurlarını veya üstünlüklerini başkasından görme lüksüne kendini kaptırınca, kişiliğin önemli çapta kaybedildiği, hiç akla getirilmemektedir. İnsanın başkasını kendi kadar budala ve aşağı görmesi, iyi niteliklerini yağmacı ahlâksal haydutlarda görmeye gönüllü olması ile aynı şey olup, İtti denli zararlı bir şey yoktur.
varlığına inancın, spiritlerin varlığına da inancı gerektireceğini söyledim. Spirit’ler ben’e yabancı gibi görünürken ve bağımsız varlıklar gibiyken, ruhlar başka türlü davranmaktadırlar. İlkel kişi bir spiritin yakınlığını veya etkisini hoş olmayan tehlikeli bir şey gibi görür: Onu kovabildiği zaman içi rahatlar. Oysa ruhun kayboluşunu ağır bir hastalık gibi görür, nitekim vücudun ağır hastalıklarını bu kayba atfeder. Amacı, hastanın içine kuş- mhunu yeniden döndürmek için yapılan sayısız törenler vardır. Çocukları dövmek yasaktır, çünkü ruhları incinip kırılabilir. Ruh, böylece ilkel için normalde kendiyle birlikte olması gereken bir şeydir, oysa spiritler normal olarak çevrede bulunmaması gereken şeylerdir. Bu yüzden spiritlerin bulunduğu yerlerden kaçmaktadırlar. Oraya korkuyla, dinsel veya büyüsel niyetlerle girerler. Ruhların çokluğu, spiritler gibi davranabilen, birtakım, nisbeten bağımsız komplekslerin varlığına işaret etmektedir. Bununla birlikte ilişkilerinin hastalığı doğurduğu ve ilişkilerinin kesilmesinin iyileşmeyi oluşturduğu spiritler komplekslerinin tersine bu ruh kompleksleri, ben’e bağlı gibidir ve kaybı bir hastalık gibi görülmektedir. Bu yüzden ilkel patoloji, hastalığın nedeni olarak, sadece ruhun kaybını değil, aynı zaman da spirit tarafından ele geçirilmiş olmayı da görmektedir. İki kuram bir birini dengeliyor gibi. Böylece normal olarak ben’e bağlı bilinçdışı komplekslerin varlığı ile normal olarak ben’e bağlı olmaması gereken başka komplekslerin varlığını kabul etmemiz gerek. Bunların birincisi ruhun kompleksleri, İkincisiyse spiritlerin kompleksleridir. İlkellerin düşüncesinde sık görülen bu ayrım, benim bilinçdışı kavramına her yönden uyuyor. Ona göre bilinçdışı birbirinden kesinlikle ayrı iki alana bölünmüştür. Bunlardan birine ben kişisel bilinçdışı diyo 232 ANALİTİK PSİKOLOJİ rum. Yaşam süresince unutulmuş bütün psişik içerikleri kapsamaktadır. Bunların izleri, bütün bilinçli anılar sönmüş olsa dahi, bilinçdışında sak lanmaya devam etmektedir. Ayrıca kişisel bilinçdışı bütün bilinçeşiğinin altındaki izlenimleri ya da bilince erişemeyecek derecede güçsüz algıları kapsamaktadır. Buna bir de bilinç eşiğimi aşamayacak derecede henüz pek zayıf veya pek belirsiz bilinçdışı görüntü düzenleri eklenir. En sonun da da bilinçli davranışa uymayacak birtakım içerikler de vardır. Çoğu zaman bir içerikler grubu vardır. Uyuşmazlığı yüzünden geri itilen, ahlâk- sal, entelektüel veya estetik bakımlardan kabul edilemeyecek gibi şeylerdir bunlar. İnsanın, sadece güzeli, iyiyi, gerçeği düşünüp duyması nın olanaksız olduğu bilinir. Ama elden geldiği kadar ideal bir davranışta bulunmak için o davranışa uymayan her şeyi geri iter. Olgunlaşmış insan larda, çoğu zaman olduğu gibi, örneğin düşünce gibi bir fonksiyon özel likle gelişmişse ve bilince egemen ise, duygu ister istemez arka plana itil miş oluyor, böylelikle büyük çapta yeniden bilinçdışına düşüyor. Kişisel bilinçdışını oluşturan odur. Öteki bölüme kolektif (ortak) ya da kişisel olmayan bilinçdışı diyorum. Terimden de anlaşılacağı üzere, bu ortak bilinçdışında kişisel hiçbir şey yoktur; bu, en azından bir insan topluluğuna, daha çok bir ulusa, hatta bütün insanlığa aittir. Bunlar birey sel varoluşun elde ettiği şeyler değildir, manevî biçimlerin ve yaradılıştan varolan içgüdelerin ürünleridir. Her ne kadar çocukta yaradılıştan var olan birtakım görüntüler yoksa da, iyice belirtilmiş fonksiyonel olanakları olan pek gelişmiş bir beyne sahiptir. Bütün soyunun sinir fonksiyonlarının tor tusu gibidir. Çocuk, böylece dünyaya çalışmaya hazır bir organla gelmek tedir. Bu beyinde, önceden biçim bulmuş olan içgüdülerle, insanların düşüncesine daima temel olmuş olan ilkel imgeler vardır, mitolojik motif lerin zenginliği buradan gelmektedir. Normal insanda ortak bilinçdışının varlığını dolaysız olarak, doğrulamak kolay değildir tabii, bununla birlik te, düşlerinde arasıra mitolojik görüntüler belirmektedir. Ortak bilinç- dışımn muhtevaları, bazı akıl hastalıklarında, özellikle de şizofrenide pek açık olarak belirmektedir. Çoğu zaman son derece çeşitli mitolojik imge ler yer almaktadır. Bunları akıl hastalarının kişisel varoluşlarının yaşantı larına atfetmek olanaksızdır. Burada ilkel imajları yaratan ilkel mitolojik düşüncedir, bilinçli yaşantıların canlandırılması değildir. RUHLARA İNANCIN PSİKOLOJİK TEMELLERİ 233
Demek ki kişisel bilinçdışı bireye ait ve psişik yaşamının kaçınılmaz lıir bölümünü oluşturan kompleksler içermektedir. Ben’e bağlı olması gereken herhangi bir kompleks geri itmeyle veya ortadan kaybolmayla bilinçdışı olunca, birey bir kayba uğramaktadır. Örneğin psikoterapötik bir tedavi sonucu, kaybolan bir kompleks, yeniden bilince çıktı mı, bir enerji artışı duymaktadır. (Bu artışın her zaman hoş karşılanmadığı doğrudur. Kaybın nahoş sonuçları kendilerini duyurmadığı süre komp leksin kaybından memnun olunmuş olduğundandır.) Çoğu nevrozun tedavisi bu şekilde yer almaktadır. Tersine, ortak bilinçdışınm bir komp leksi ben’e bağlandı mı, birey tuhaf, kaygı verici, aynı zamanda şaşırtıcı bir şeyin izlenimini duyar; bilinç büyük çapta etkilenmiş bulunmaktadır; çünkü kompleksin marazi bir şey olduğu, ya da kendi tarafından normal yaşamdan saptırıldığı izlenimi duymaktadır. Ortak bir içeriğin ben’e bağlanması daima bir «yabancılaşma» (akıl hastalığı) doğurur, çünkü o sırada bireysel bilince, bilinçdışı kalması gereken, yani ben’den ayrı dur ması gereken bir şey karışmaktadır. Bilinçten bu çeşit bir içeriği ayırabilirsek, birey kendini daha hafif, daha normal duymaktadır. Yabancı içeriğinin patlak vermesi, birçok zihin hastalıklarının başlangıcının özel belirtisidir. Hastalar tuhaf ve duyulmamış düşüncelerin saldırısına uğrar, dünya değişmiş gibi görünür. İnsanların yüzleri gariptir, türlü ifadelere bürünmüştür. Kişisel bilinçdışının içeriklerinin ruhumuza ait olduğunu sanıyoruz; ortak bilinçdışınınkilerinse, tersine yabancı, dıştan geliyormuş gibi olduğunu duyuyoruz. Bir kişisel kompleksin yeniden bütüne katılması, bir hafifleme, çoğu zaman gerçek bir iyileşme doğurmaktadır; ortak bilinç- dışmın bir kompleksinin patlak vermesi, tersine hiç de hoşa gitmeyen, hatta tehlikeli bir belirtidir. Ruhlara ve spiritlere olan ilkel inancın paralelizmi açıktır. İlkellerin ruhları kişisel bilinçdışının komplekslerine teka-biil eder; oysa spiritler ortak bilinçdışının komplekslerine tekabül etmektedir. Bilim açısından, ilkelin, ruhlar ve spiritler diye düşündüğü şeye biz, psişik kompleksler diyoruz. Tarihte olsun, şimdi olsun, ruhlara ve spi ritlere olan inancın oynadığı olağanüstü rol gözönüne getirilecek olursa, bunların sadece varolduklarım tesbit etmekle yetinemeyiz; daha derine inip, niteliğine nüfuz etmemiz gerektir. Yüklə 3,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|