Case-law guide on Article 6 (criminal) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Çəkişməli proses
- 1. Andlı iclasçılar tərəfindən qəbul edilmiş qərarların əsaslandırılması
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
tərəflərin bərabərliyini poza bilər, çünki onların məqsədi təqsirləndirilən şəxsi hər hansı səlahiyyətin aşılması halından qorumaqdır, buna görə də müdafiənin belə qaydaların olmamasından və ya qeyri-müəyyənliyindən əziyyət çəkmək ehtimalı yüksəkdir (
, § 102). 100. İttiham və müdafiə tərəflərinin şahidləri ilə bərabər rəftar olunmalıdır; lakin pozuntunun müəyyən olunması şahidin imtiyazlı mövqedən, doğrudan da yararlanıb- yararlanmadığından asılıdır (
, § 32 və əksinə Brandştetter Avstriyaya qarşı , § 45). 101. Dəlillərin müdafiə tərəfinə açıqlanmaması tərəflərin bərabərliyi prinsipini (eləcə də çəkişməli məhkəmə hüququnu) poza bilər (Kuopila Finlandiyaya qarşı , § 38, müdafiə tərəfinə əlavə polis hesabatı ilə bağlı şərh verməyə imkan verilməməsi ilə əlaqədar). 102. Tərəflərin bərabərliyini həmçinin təqsirləndirilən şəxsin ictimai maraqların müdafiəsi əsası ilə məhkəmə işinin materiallarına və digər sənədlərə çatımlılığının məhdudlaşdırılması da poza bilər ( Matişek Polşaya qarşı , § 65).
103. Ədalətli məhkəmə araşdırması hüququnun fundamental aspekti cinayət mühakimə icraatının, o cümlədən bu prosedurla əlaqədar prosessual elementlərin çəkişmə səciyyəli olması, habelə ittiham və müdafiə tərəfləri arasında tərəflərin bərabərliyinin mövcudluğudur. Cinayət işində çəkişməli proses hüququ dedikdə, həm ittiham, həm də müdafiə tərəfinə qarşı tərəfin təqdim etdiyi sübutlar və fikirlərdən xəbərdar olmaq və onlarla bağlı şərh vermək imkanının verilməsi nəzərdə tutulur. Əlavə olaraq, 6-cı Maddənin 1-ci bəndi prokurorluq orqanlarından təqsirləndirilən şəxsin lehinə və ya əleyhinə olan bütün maddi sübutları müdafiə tərəfinə açıqlamaq tələb olunur (
, [BP], § 60). 104. Cinayət mühakimə icraatında 6-cı Maddənin 1-ci bəndi adətən 6-cı Maddənin 3-cü bəndi çərçivəsindəki müdafiə hüquqları, xüsusilə də şahidləri dindirmək hüququ ilə üst-üstə düşür. 105. Sübutun ictimai maraq naminə müdafiə tərəfinə açıqlanmaması hallarında Məhkəmə konkret məhkəmə işində sübutun açıqlanmamasına icazə verən qərarın əsasının olub- olmadığını təhlil etmir. O, daha çox çəkişməli məhkəmə icraatı və tərəflərin bərabərliyi tələblərinin mümkün dərəcədə ödəndiyini və təqsirləndirilən şəxsin maraqlarının qorunması üçün adekvat təminatların verildiyini yəqin etmək məqsədilə, açıqlanmama qərarının qəbulu prosesini yoxlayır. 106.
Rou və Devis Birləşmiş Krallığa qarşı işində [BP] Məhkəmə 6-cı Maddənin 1-ci bəndinin pozulduğunu müəyyən etmişdir, çünki ittiham tərəfi sözügedən sübutu birinci instansiya məhkəməsinin hakiminə təqdim etməmiş, ona sübutun açıqlanması məsələsi ilə bağlı qərar qəbul etmək imkanı verməmiş, beləliklə də, ərizəçini ədalətli məhkəmə araşdırması hüququndan məhrum etmişdir. Lakin Casper Birləşmiş Krallığa qarşı [BP] (§ 58) işində Məhkəmə açıqlanmayan materialın ittiham materiallarının bir hissəsini təşkil etməməsi və heç vaxt andlılara təqdim edilməməsi faktına əsaslanaraq, 6-cı Maddənin 1-ci bəndinin pozulmadığını qət etmişdir. 107. Lakin müvafiq sübutun açıqlanması hüququ mütləq hüquq deyil. Cinayət mühakimə icraatında milli təhlükəsizlik və ya qisas riski ilə üzləşən şahidlərin qorunması, yaxud polisin istifadə etdiyi cinayət istintaqı metodlarının sirrinin mühafizəsi kimi toqquşan maraqlardan söhbət gedə bilər və bu maraqlar təqsirləndirilən şəxsin hüquqları ilə müqayisə olunmalıdır. Bəzi hallarda başqa şəxsin fundamental hüquqlarının qorunması və ya vacib ictimai marağın təmin edilməsi məqsədilə müəyyən sübutun müdafiə tərəfinə açıqlanmaması zəruri ola bilər. Lakin 6-cı Maddənin 1-ci bəndinə əsasən yalnız son dərəcə zəruri hallarda müdafiə tərəfinin hüquqlarını məhdudlaşdıran belə tədbirlərə icazə verilir (
, § 58). Bundan əlavə, təqsirləndirilən şəxsin məhkəmə araşdırmasının © Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 2014 21
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
çətinliklər, məhkəmə orqanları tərəfindən riayət olunan prosedurlar vasitəsilə yetərli dərəcədə balanslaşdırılmalıdır ( Doorson Niderlanda qarşı , § 72;
Van Mexelen və başqaları Niderlanda qarşı , § 54). 108.
[BP] işində ərizəçilərin sübuta çatımlılığının təmin edilməsindən imtina edilmişdi, beləliklə, onların nümayəndələri təhrik etmə işi üzrə mövqelərini məhkəmə qarşısında tam əsaslandıra bilməmişdilər. Müvafiq olaraq, Məhkəmə 6-cı Maddənin 1-ci bəndinin pozulduğunu qət etmişdir, çünki sübutun açıqlanması və təhrik etmə məsələlərinin müəyyələnləşdirilməsi üçün istifadə edilən prosedur çəkişməli məhkəmə icraatı və tərəflərin bərabərliyi tələblərinə cavab vermir, eyni zamanda təqsirləndirilən şəxsin qorunması üçün adekvat təminatları ehtiva etmirdi. 109. Tərəflərin iclasdan əvvəl məruzəçi hakimin hesabatını almadığı, baş vəkilin isə aldığı və tərəflərin baş vəkilin bəyanatlarına cavab vermək imkanının olmadığı halda da çəkişməli məhkəmə icraatı hüququnun pozulduğu müəyyən edilmişdir (
, §§ 105-106).
110. Ədalət mühakiməsinin düzgün həyata keçirilməsi ilə bağlı prinsipi əks etdirən, formalaşmış presedent hüququna əsasən, məhkəmələrin və tribunalların qərarları əsaslandıqları səbəbləri adekvat şəkildə göstərməlidir ( Papon Fransaya qarşı , (qər.)). 111. Əsaslandırılmış qərarlar tərəflərə eşidildiklərini nümayiş etdirmək, beləliklə də onların verilmiş qərarı qəbul etməyə daha meyli olmasına töhfə vermək məqsədi daşıyır. Bundan əlavə, onlar hakimləri qərarlarını obyektiv arqumentlərlə əsaslandırmağa, həmçinin müdafiə tərəfinin hüquqlarını qorumağa vadar edir. Lakin, səbəblərin göstərilməsi öhdəliyinin həcmi qərarın xarakterindən asılı olaraq dəyişir və məhkəmə işinin halları nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilməlidir ( Ruiz Toriya İspaniyaya qarşı , § 29). 112. Məhkəmələr irəli sürülmüş hər bir arqumentə cavab vermək məcburiyyətində olmasalar da ( Van de Hurk Niderlanda qarşı , § 61), qərardan aydın olmalıdır ki, məhkəmə işinin əsas məsələlərinə baxılıb (bax:
, § 30). 113. Milli məhkəmələr qərarlarının nəyə əsaslandığını kifayət qədər aydın göstərməlidirlər ki, məhkəmə işinin istənilən tərəfi mümkün apellyasiya hüququndan effektiv istifadə edə bilsin (
,
).
114. Cinayət işlərində andlılar nadir hallarda verdiktlərini əsaslandırırlar və bunun ədalətliliyi bir sıra işlərdə əvvəl Komissiya, daha sonra Məhkəmə tərəfindən nəzərdən keçirilmişdir. 115. Konvensiya andlılardan qərarlarını əsaslandırmağı tələb etmir və 6-cı Maddə verdiktin əsaslandığı səbəblər göstərilməsə belə, təqsirləndirilən şəxsin andlılar tərəfindən mühakimə olunmasına mane olmur (
, (qər.)). Bununla belə, ədalətli məhkəmə araşdırması tələbinin təmin edilməsi üçün təqsirləndirilən şəxs, eləcə də ictimaiyyət verilən verdikti başa düşə bilməlidir; bu, özbaşınalığa qarşı son dərəcə vacib zəmanətdir (
, § 92;
Legiyon Fransaya qarşı , § 53). 116. Andlıların iştirakı ilə ağır cinayətlər məhkəməsi zamanı andlılardan şəxsi qənaətlərinin səbəblərini göstərmək tələb olunmadığından - və ya buna icazə verilmədiyindən - hər bir xüsusi prosessual xüsusiyyət nəzərə alınmalıdır. Belə halda 6-cı Maddə hər hansı özbaşınalıq riskindən yayınmaq və təqsirləndirilən şəxsin hökmün əsaslarını başa düşməsinə imkan vermək məqsədilə yetərli təminatların olub-olmadığının qiymətləndirilməsini tələb edir. Belə prosessual təminatlara, məsələn, sədrlik edən hakimin andlılara ortaya çıxan hüquq məsələləri və ya təqdim edilmiş sübutlarla bağlı istiqamət və ya təlimatlar verilməsi, andlılara 22
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|