Case-law guide on Article of Protocole No. Aze
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- E. Seçki kampaniyasından başlayaraq... .
1 SAYLI
P ROTOKOLUN 3- CÜ MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT –
A ZAD SEÇKI HÜQUQU
Ukraynada yaşadığını göstərirdi. Məhkəmə razılaşdı ki, namizədlərin qeydiyyatı üçün yaşayış yerinə aid şərtin tətbiq edilməsi qəbul edilən sayıla bilər. Bununla belə, o qeyd etdi ki, ərizəçi daxili qanunvericiliyə riayət etmişdi, belə ki, həmin qanunvericilik onun davamlı olaraq ölkədə yaşamasını tələb etmirdi. Bundan əlavə, onun durumu elə idi ki, ya Ukraynada qalmalı və sağlamlığına ziyan yetirilməsi təhlükəsi altında olmalı idi (bu halda siyasi hüquqlarını həyata keçirməsi mümkün olmayacaqdı), ya da ölkəni tərk etməli və seçkidə namizəd kimi iştirak etmək hüququndan məhrum olmalı idi. Müvafiq olaraq, Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi pozulub. 69. Nəhayət, Antonenko Rusiyaya qarşı məhkəmə işində (qərardad) məhkəmə maliyyə nöqsanlarına yol verildiyini və seçki təşviqatının ədalətsiz şəkildə aparıldığını əsas gətirərək səsvermədən bir gün əvvəl ərizəçinin parlament seçkilərində namizəd qismində iştirakını qadağan etmişdi. Ərizəçinin şikayəti namizədliyinin ləğv edilməsi barəsində deyil, ləğvetmə qərarının seçki məntəqələrinin açılmasından az öncə qəbul edilməsi barəsində idi. Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, qəbul edilmiş qərarın vaxtı daxili qanunvericiliyə uyğun idi və bu qərardan şikayət vermək imkanına təsir göstərmirdi, çünki həmin qərardan şikayət verilə bilməzdi. 70. Məhkəmə həmçinin bir sıra hallarda razılaşdı ki, potensial namizədlər tutduqları vəzifə ilə əlaqədar olaraq namizədlikdən məhrum edilə bilərlər.
məhkəmə işində qanunvericilik dövlət vəzifəsi tutan şəxslərin müəyyən kateqoriyalarının (o cümlədən büdcədən məvacib alan dövlət qulluqçularının və publik hüquq təşkilatlarının və dövlət müəssisələrinin işçilərinin) seçkilərə qədərki üç il ərzində üç aydan artıq müddətdə vəzifə öhdəliklərini yerinə yetirdikləri hər hansı dairədən namizədliklərini irəli sürmələrinə və parlamentə seçilmələrinə imkan vermirdi: hətta namizəd seçkidən öncə tutduğu vəzifədən istefa versəydi belə, dövlət qulluqçularının digər kateqoriyalarından fərqli olaraq namizədlik hüququnu itirməsi qüvvədə qalırdı. Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, bu tədbir ikili məqsədə xidmət edir: müxtəlif siyasi əqidələrə malik namizədlərin parlamentdə bərabər təsir imkanlarına malik olmasını təmin etmək və seçiciləri dövlət qulluqçularının təzyiqindən müdafiə etmək. Növbəti ildə Məhkəmə xatırlatdı ki, yerli dövlət qulluqçularının müəyyən kateqoriyalarının müəyyən növ siyasi fəaliyyətlərdə iştirakına qoyulan məhdudiyyətlər digər şəxslərin, o cümlədən şura üzvlərinin, eləcə də seçicilərin yerli səviyyədə effektiv siyasi demokratiya hüquqlarını qorumaqdan ibarət qanuni məqsəd daşıyır. Namizədliyə qoyulmuş qadağanın yalnız ərizəçilər həmin məhdudiyyətin şamil olunduğu siyasi postlarda qaldıqları müddət ərzində qüvvədə olduğu nəzərə alınaraq, sözügedən tədbirlər mütənasib hesab edildi (
).
Brike Latviyaya qarşı məhkəmə işində Məhkəmə əlavə etdi ki, dövlət qulluqçuların namizədliyinə qadağa qoyulması mülki dövlət qulluğunun müstəqilliyi tələbindən irəli gələn reaksiya olduğuna görə, bu tələb xüsusilə hakimlərə şamil olunur və bunda məqsəd vətəndaşların Konvensiyanın 6-cı maddəsi ilə qorunan hüquqlarını təmin etməkdir. Müvafiq olaraq, o, bu nəticəyə gəldi ki, sözügedən qadağa Konvensiya ilə təmin edilən hüquqların mahiyyətinə xələl gətirmir, çünki hakim seçkidə namizəd qismində iştirak etmək üçün vəzifəsindən istefa verə bilər. 71. Lakin seçkidə namizəd qismində iştirak hüququna qoyulan məhdudiyyətlər, hətta qanuni məqsəd daşısa belə, şərtlərin həddən artıq gec və ya qəflətən müəyyənləşdirilməsi, yaxud da yetərincə aydın olmaması səbəbindən bu hüququn səmərəsiz hala gəlməsi ilə nəticələnməməlidir. Likurezos Yunanıstana qarşı məhkəmə işində parlament üzvünün bütün növ peşə fəaliyyətlərinin parlament üzvü vəzifələri ilə bir araya sığmadığını nəzərdə tutan dəyişiklik cari qanunvericiliyə dərhal daxil edilmiş və parlament üzvləri deputat yerlərini itirmək məcburiyyətində qalmışdılar, halbuki digər peşə fəaliyyətlərinin parlament üzvü vəzifələri ilə bir araya sığmaması onların seçilməsinə qədər elan olunmamışdı. Parlament 21
1 SAYLI
P ROTOKOLUN 3- CÜ MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT –
A ZAD SEÇKI HÜQUQU
üzvlüyündən bu cür mütləq kənarlaşdırma tədbirinin dərhal tətbiq edilməsinə haqq qazandıran hər hansı önəmli təxirəsalınmaz səbəb mövcud deyildi. Məhkəmə ilk dəfə "qanuni gözlənti" prinsipinə istinad etdi və müvafiq olaraq, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsinin pozulduğunu müəyyən etdi. O, həmin prinsipi
məhkəmə işində yenidən tətbiq etdi. Seçki qanunvericiliyinə daxil edilmiş üç yeni şərtin heç biri özü- özlüyündə problem yaratmasa da, onların qanunvericiliyə gec daxil edilməsi səbəbindən ərizəçinin həmin şərtləri yerinə yetirməsi üçün cəmi bir ay vaxtı var idi. Məhkəmə hesab etdi ki, seçkilərdə iştirakla bağlı siyasi qruplara tətbiq edilmiş şərtlər əsas seçki qaydalarının tərkib hissəsidir. Buna görə də həmin şərtlər seçki sisteminin digər əsas elementləri kimi zaman baxımından eyni sabitlik tələbinə cavab verməlidir. Məhkəmə həmçinin müəyyən etdi ki, keçmiş ruhaninin namizədliyinin rədd edilməsi üçün əsas təşkil etmiş normalar həddən artıq qeyri-dəqiq idi və buna görə də onların doğura biləcəyi nəticələri öncədən görmək mümkün deyildi. Nəticədə onlar seçki orqanlarına həddən artıq qiymətləndirmə sərbəstliyi verir və sözügedən məhdudiyyətin tətbiqində özbaşınalığa yol verilməsi üçün həddən artıq imkan yaradırdı (
).
E. Seçki kampaniyasından başlayaraq... . 72. 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi ilə təmin edilən hüquqların səmərəli olması üçün onların müdafiəsi namizədlik məsələsi ilə məhdudlaşa bilməz. Belə ki, bu maddə seçki kampaniyasını da əhatə edir. 73. Konvensiyanın 10-cu maddəsinə aid bir sıra işlərdə Məhkəmə azad seçki hüququ ilə ifadə azadlığı arasında sıx əlaqə olduğunu vurğuladı. O müəyyən etdi ki, bu hüquqlar və konkret olaraq siyasi diskussiya azadlığı, birlikdə götürülmüş halda, istənilən demokratik sistemin təməlini təşkil edir. Bu iki hüquq qarşılıqlı əlaqədədir və bir-birini daha da möhkəmləndirir: məsələn, ifadə azadlığı "qanunverici hakimiyyət orqanını seçərkən xalqın iradəsini sərbəst ifadə etməsinitəmin etmək üçün" zəruri "şərtlərdən" biridir. Bu səbəbdən seçkiqabağı dövrdə hər növ fikir və informasiyaların sərbəst dövriyyəsinə imkan yaradılması olduqca önəmlidir ( Bouman Birləşmiş Krallığa qarşı , 42-ci bənd). 74. Bu hüquqlar qarşılıqlı asılılıq əlaqəsində olduqlarına görə, seçki kampaniyalarına aid çoxsaylı işlərə 10-cu maddə üzrə baxılır. Məsələn, Məhkəmə televiziyada istənilən siyasi reklamı qadağan edən qanunvericiliyi pozaraq kiçik siyasi partiyanın reklamını yaydığına görə televiziya kanalına cərimə tətbiq edilməsi ilə əlaqədar olaraq 10-cu maddənin pozulduğunu müəyyən etdi (
).
Həmçinin seçki ərəfəsində canlı televiziya yayımında rəqib namizədi oğru kimi təqdim etdiyinə görə qadın siyasətçiyə xəbərdarlıq edildiyi işdə 10-cu maddənin pozulduğu müəyyən edildi. Digər işdə məhkəmə qərarı ilə digər (qadın) namizədə ittihamlara cavab vermək hüququ verildi ( Vitrenko və başqaları Ukraynaya qarşı ).
75. Bununla belə, konkret olaraq seçkiqabağı təşviqat kampaniyası zamanı efir vaxtının bölgüsünə aid işlərdə 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi üzrə məsələlər meydana çıxa bilər. Müxtəlif namizədlərə ayrılan efir vaxtının bərabərliyinə aid işdə Məhkəmə bildirdi ki, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində seçki hüquqlarının həyata keçirilməsində bütün vətəndaşlarla bərabər qaydada rəftar etmək prinsipi təsbit edilsə də, özü-özlüyündə bu maddə seçkiqabağı kampaniyada siyasi partiyaya radio və ya televiziyada efir vaxtı verilməsi hüququnu təmin etmir. Lakin müstəsna hallarda, məsələn, seçki ərəfəsində bir partiyaya hər hansı siyasi çıxış üçün efir vaxtı ayrılmadığı halda digərinə bu imkan yaradıldıqda bu maddə üzrə məsələ meydana çıxa bilər (
(qərardad)). 22
Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|