Case-law guide on Article of Protocole No. Aze
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- C. Seçkilərin təşkili
- 1. Ciddi namizədliklərin təmin edilməsi: depozit qoyma tələbi
- 2. Siyasi mühitdə həddən artıq parçalanmanın qarşısını almaq
1 SAYLI
P ROTOKOLUN 3- CÜ MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT –
A ZAD SEÇKI HÜQUQU
"əməkdaşları" ilə əlaqədar idi. Həmin komitədə mövcud olmuş xidməti vəzifələrin müxtəlifliyini nəzərə alsaq, məhdudiyyətin miqyası həddən artıq geniş idi. Belə olan halda sadəcə olaraq müvafiq şəxsin müəyyən qrupa mənsub olmasının müəyyənləşdirilməsi artıq yetərli deyildi. Sözügedən qrupa verilmiş anlayış həddən artıq geniş idi və onun üzvlərinin seçki hüquqlarına məhdudiyyət qoymaq üçün onların real davranışını nəzərə alan fərdi yanaşma tətbiq edilməli idi. Hər bir ayrıca halda bu cür fərdi yanaşmanın zəruriliyi zaman keçdikcə xüsusilə önəm kəsb edirdi. Ərizəçi totalitar rejimin cinayətkar hərəkətlərində və ya Latviyanın müstəqilliyinə və demokratik quruluşuna onun müxalif və düşmən mövqedə olduğunu göstərən hər hansı hərəkətdə birbaşa və ya dolayısı ilə iştirak etməkdə heç vaxt təqsirləndirilməmişdi. Bundan başqa, o, onilliklər boyu davam etmiş nüfuzlu hərbi və siyasi karyerasından sonra müstəqilliyini bərpa etmiş Latviyada yalnız son dövrlərdə rəsmən seçilmək hüququ olmayan şəxs hesab edilmişdi. Belə vəziyyətdə ərizəçinin seçilmək hüququ olmamasına olduqca inandırıcı əsaslar haqq qazandırsa bilərdi. Bundan əlavə, keçmiş DTK əməkdaşlarına digər qanunvericilik aktlarında nəzərdə tutulmuş məhdudiyyətlərin tətbiqi üçün müəyyən edilmiş on illik müddət əlavə olaraq on il uzadılmış və parlament və hökumət tərəfindən bunun səbəbləri barədə heç bir izahat verilməmişdi. Buna görə də Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, ərizəçiyə münasibətdə həmin müddətin uzadılması açıq-aydın əsassızdır. C. Seçkilərin təşkili 51. Seçkilərin praktiki təşkili mürəkkəb qanunvericiliyin qəbul edilməsini və bəzi hallarda ona dəyişikliklər edilməsini tələb edən kompleks məsələdir. Bu məsələnin araşdırılması tələb olunarkən Məhkəmə məsələnin mürəkkəbliyini və hər bir dövlətin spesifik xüsusiyyətlərini nəzərə almaya bilməz. Nəticədə bu məsələ ilə bağı dövlətlərə geniş qiymətləndirmə sərbəstliyi verilir. 52. Məhkəmə konkret olaraq bu fikirdədir ki, seçki siyahılarının lazımi qaydada tərtib edilməsi azad və ədalətli səsvermənin zəruri ilkin şərtidir. Seçkidə namizəd qismində iştirak hüququnun səmərəliliyi, şübhəsiz ki, səsvermə hüququnun ədalətli şəkildə həyata keçirilməsi ilə şərtlənir. Seçki siyahılarının düzgün təşkil edilməməsi namizədlərin seçkidə bərabər və ədalətli əsasda iştirak etmək şanslarını azaltmış olur (
, 82-83-cü bəndlər). Seçki siyahılarının tərtib edilməsinə dair qaydaların seçkidən bir ay əvvəl gözlənilmədən dəyişdirildiyi işdə Məhkəmə yeni qeydiyyat sisteminin mükəmməl olmadığını qəbul etdi, amma bu fakta daha çox önəm verdi ki, dövlət orqanları yeni səsvermə qaydalarını daha ədalətli etmək üçün heç bir səy göstərməmişdilər. Konkret olaraq, seçki orqanları "inqilabdan sonrakı" siyasi situasiyada seçki siyahılarındakı açıq-aydın qüsurların çox qısa müddətlərdə aradan qaldırılmasında çətinliklə üzləşmişdilər və buna görə də bu məsələnin dövlət orqanları tərəfindən ideal formada həll ediləcəyini gözləmək onların üzərinə həddən artıq ağır və öhdəsindən gəlinməsi mümkün olmayan yük qoymağa bərabər idi. Siyahıda qeydə alınmalarını yoxlamaq və zərurət olduqda düzəlişlər aparılmasını tələb etmək vəzifəsi seçicilərin üzərinə düşürdü. Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, bu məsələ dövlətin qiymətləndirmə sərbəstliyinin hüdudları daxilindədir ( yenə orada ).
1. Ciddi namizədliklərin təmin edilməsi: depozit qoyma tələbi 53. Bir sıra dövlətlərin seçki qanunvericiliyində qeyri-ciddi namizədləri öz namizədliyini irəli sürməkdən çəkindirmək üçün depozit ödənişinin edilməsi nəzərdə tutulur. Belə tədbirlər seçkidə namizədliklərini irəli sürənlərin məsuliyyətini artırır və seçkilərin dairəsini ciddi namizədlərlə məhdudlaşdırır, eyni zamanda dövlət vəsaitlərinin əsassız xərclənməsinin qarşısını alır. Buna görə də bu tədbirlərin qanuni məqsəd daşıdığını, yəni səmərəli və rasional şəkildə təmsil olunma hüququnu təmin etməyə yönəldiyini hesab etmək olar (
, 61-62-ci bəndlər). 17
1 SAYLI
P ROTOKOLUN 3- CÜ MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT –
A ZAD SEÇKI HÜQUQU
54. Bununla belə, depozitin məbləği mütənasib olmalıdır ki, bir tərəfdənqeyri-ciddi namizədlərin çəkindirilməsi, digər tərəfdən isə ciddi namizədlərin qeydiyyata alınmasına imkan yaradılması arasında balans gözlənilmiş olsun. Beləliklə, Məhkəmə bu cür depozitlərin seçkilər üçün tələb olunan məbləğin və dövlət tərəfindən təmin edilən seçki təşviqatı xidmətlərinin xərclərini və seçkilərin təşkilinin digər iri həcmli məsrəflərini azaltmağa kömək edə biləcəyini nəzərə alır. 55. Mütənasiblik meyarının təmin edilməsi üçün, tələb olunan depozitin məbləği həddən artıq yüksək olmamalı, yaxud seçki yarışına qatılmaq istəyən qətiyyətli namizəd üçün inzibati və ya maliyyə baryeri təşkil etməməli və xüsusən də yetərincə təmsilçiliyi olan siyasi cərəyanların meydana çıxmasına əngəl törətməməli və ya plüralizm prinsipinə müdaxilə təşkil etməməlidir ( yenə orada , 72-73-cü bəndlər). Seçki depozitini ödəmək tələbi və depozitin və (və ya) seçki təşviqatı xərclərinin geri ödənilməsi üçün partiyanın səslərin müəyyən faizini qazanmasının şərt kimi irəli sürülməsi cəmiyyətdə kifayət qədər təmsilçisi olan ideya cərəyanlarının parlamentdə təmsil olunmasına xidmət edir və həmin şərt 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi baxımından əsaslı və mütənasibdir, həmçinin nəzərə almaq lazımdır ki, bu məsələdə iştirakçı dövlətlərə geniş qiymətləndirmə sərbəstliyi verilir (
, 94-cü bənd). Bu sözlər hətta depozitin geri ödənilməsinin mümkün olmadığı hallara da aiddir (
).
Bununla belə, depozitin geri ödənilməsinin mümkün olub-olmaması məsələsi 1 saylı Protokolun 1-ci maddəsi üzrə məsələləri meydana çıxara bilər. Rusiya Sahibkarlarının Mühafizəkar Partiyası və başqaları Rusiyaya qarşı məhkəmə işində Məhkəmə müəyyən etdi ki,müəyyən namizədlər tərəfindən düzgün olmayan informasiyaların verilməsi ilə əlaqədar olaraq partiyanın siyahısının bütünlüklə ləğv edilməsinə gətirib çıxarmış ölkədaxili prosedur hüquqi müəyyənlik prinsipini pozub. Ərizəçi partiya artıq seçki depozitini ödəmişdi. 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi üzrə şikayətlə bağlı gəldiyi qənaəti nəzərə alaraq, Məhkəmə hesab etdi ki, depozit məbləğini geri qaytarmaqdan imtina edilməsi 1 saylı Protokolun 1-ci maddəsini pozub. 2. Siyasi mühitdə həddən artıq parçalanmanın qarşısını almaq 56. Namizədlərin siyahısında təmsil olunmaq üçün tələb olunan imzaların sayı ilə bağlı şərtlər qanunverici orqanı seçərkən xalqın öz rəyini ifadə etməsinə maneə təşkil etmir (
(qərardad);
(qərardad); Brito da Silva Gerra və Souza Manyo Portuqaliyaya qarşı
(qərardad); Mixaela Mixayi Nyaqu Rumıniyaya qarşı (qərardad), 31-ci bənd). 57. Lakin belə tədbirlər qanuni məqsəd daşımalı, məsələn, namizədliklərin reprezentativ xarakterini təmin etmək və qeyri-münasib namizədləri kənarlaşdırmaq məqsədi ilə namizədlər arasında ağlabatan seleksiyanın aparılmasına yönəlməli və bu məqsədə mütənasib olmalıdır. Müvafiq olaraq, seçki siyahısında qeydiyyata alınmış bütün vətəndaşların 0,55%- ini təşkil edən 100.000 imzadan ibarət hədd 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsinə uyğun hesab edildi (
yenə orada ).
58. Analoji olaraq, Məhkəmə hesab etdi ki, imza qoyanların seçki siyahısında qeydiyyata alındığını sübut etmək üçün imzaların təsdiq olunması tələbi qanuni məqsəd daşıyır, yəni imza qoyanların səsvermə hüququna malik olduqlarına və onların hər birinin yalnız bir namizədi dəstəklədiklərinə əminliyin təmin olunmasına yönəlib. Buna görə də sözügedən rəsmiyyətlərə riayət etməyən namizədin namizədliyinin rədd edilməsi qeyri-mütənasib tədbir sayılmadı ( Brito da Silva Gerra və Souza Manyo Portuqaliyaya qarşı (qərardad)). 18
Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|