17
1.3. Çay Hazırlamada Kullanılan Makineler
1.3.1. Çeşitleri ve Özellikleri
Ø
İşletme tipi çay otomatları
Firmaların ürettiği otomatlar farklı olmakla
beraber genellikle iki bölümden oluşur. Su ısıtıcı hazne ve çay filtresinden oluşur. Kaynayan
su, çay filtresine geçerek çay demlenir.
Resim 1.41: İşletme tipi çay otomatları
•
50–100–150–200–300 bardaklık çay demi çıkar.
•
Suyu kaynatan, yanmayan, paslanmayan içi teflon kaplı şok tüp
rezistanslıdır.
•
Suyu ve çayı belli ısıda tutan otomatik termostat özelliği vardır.
•
Çay demi ve sıcak su seviyelerini gösteren göstergesi vardır.
•
Özel damlatmayan çelik çay demi ve sıcak su muslukları
•
Makinede su bittiğinde elektrik otomatik olarak devreden kesilir ve sesli
alarm sistemi ile kullanıcı uyarılır.
•
Komple 18/10 paslanmaz çelikten imal edilmiştir.
Ø
Ev Tipi Çay Otomatları:
Başta siyah çay olmak üzere bitki ve meyve
çaylarının hazıralanmasında kullanılan makinelerdir. Demlenen çayın renginin
görebileceği cam demlik, tek başına da kullanılabilen hızlı ve güvenli su ısıtıcı
gibi özellikler bulunur. Piyasada birçok çeşidi bulunmaktadır.
Resim 1.42: Ev tipi otomatlar
Otomatik semaver ev tipi bir çay otomatıdır.
•
Otamatik Semaver, sıcak tutma ve kaymatma özelliklidir.
•
18/10 Cr-Ni paslanmaz çelik gövde & porselen demliği vardır.
•
Ergonomik güvenli kullanım özelliğine sahiptir.
Resim 1.43: Otomatik semaver
18
1.3.2. Çay Makinelerinin (Otomatların) Kullanımı
İşletme tipi otomatlar işletmelerde kahvaltı ve kalabalık gruplar için ideal çay yapma
araçlarıdır. Ev tipi otomatlar ise evlerde ya da işletmede çay servisi yapılacak kişi sayısına
göre çay hazırlanmasında kullanılan makinelerdir. Suyun kısa sürede kaynaması ve çayın en
kısa sürede hazırlanması, çayın tazeliğini koruması açısından kullanılışlıdırlar. Otomatların
çalışma özelliği ve kapasiteleri birbirinden farklı olabilmektedir. Kullanmadan önce
kullanım kılavuzunu mutlaka okuyunuz.
1.4. Çay Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar
Ø
Çay için taze, yumuşak, kireçsiz su kullanılmalıdır.
Ø
Suyun kaynama noktasına gelmesi sağlanmalıdır.
Ø
Çay suyunu uzun süre ve yüksek ateşte kaynatmamalıdır. (Aksi takdirde suyun
oksijeni kaybolur ve lezzeti azalır.)
Ø
Mümkünse porselen demlik kullanılmalıdır.
Ø
Kullanılacak çay miktarı doğru hesaplanmalıdır (her bardak için ortalama bir çay
kaşığı dolusu çay ideal ölçü olarak alınmalıdır.)
Ø
Su tam kaynama noktasında iken suyu demliğe eklemelidir.
Ø
Çayın demi kaynatılmamalıdır
Ø
Çayın demlenmesi için 10–15 dakika kadar beklenmelidir. (Tüm lezzetin açığa
çıkabilmesi için çay en az 5–7 dakika bekletilmelidir.)
Ø
Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir.
Çayların hazırlanmasında çok büyük farklılıklar görülmemektedir. Genel olarak
demleme süresinde ve suyun kaynama süresinde küçük farklılıklar vardır.(Bu farlılıklar için
1.5. çayların hazırlanması konusuna bakınız)
1.5. Çayların Hazırlanması
1.5.1. Otomatlarda Çayın Hazırlanması
Barda otamatlarda çay hazırlığı ile ilgli gerekli ön hazırlık (mıse an place) yapılır.
Otomatlara (çaymatik) yeteri miktarda su doldurulur, çay haznesine yeteri miktarda çay
konur. Konacak çay miktarı belirlenirken genellikle bir fincanlık suya 1 çay kaşığı çay
konmalıdır. Çaymatik fişi uygun elektrik sistemi olan bir prize takılır. Otomat suyun
kaynama derecesine ayarlanır, su kaynamaya bırakılır. Haznedeki kaynamış su, otomat
sisteminde çay haznesine yeterince suyu alır ve demlenme gerçekleşir. Otomotlarda
demlenmiş çay demliklere nazaran daha uzun süreli tazeliğini korur.
Çaymatikler otellerde kalabalık gruplar için en ideal çay hazırlama araçlarıdır.
Kalabalık kahvaltı grupları ve cafe breakler ve toplantılar için uygundur. Çay dışında kahve,
çorba için kaynamış su tedariki için kullanılabilmektedir. Otellerde en çok kullanılan çay
hazırlama araçlarıdır. Ev tipi otomatlarda çay, su haznesinde önce kaynatılır, kaynatılan su
demliğe konur 10 -15 dakika demlenmeye bırakılır.
19
1.5.2. Demlikte Çay Hazırlama
İçinde çay demlenen genellikle porselenden veya çelikten yapılmış küçük çaydanlıktır.
Demliğin önceden ısıtılması gerekir. Demliğin ısıtılması sıcak suyun çay üzerine dökülmesi
sırasında, ısı kaybını önler ve çayı çay yapan reaksiyonun gerçekleşmesini sağlar.
Kaynatılmış sudan demliğe çayın ölçüsüne uygun miktarda su konup10–15 dakika
demlenmeye bırakılır.
Küçük gruplar ve evlerde çay demlemek için ideal çay araçlarıdır. Yarım saat içinde
servis edilmelidir.
Ø
Siyah çayın hazırlanması
Siyah çay, kuru çayın, sıcak suda demlenmesiyle
hazırlanır. Demlenme sırasında kafein, organik asitler ve
polifenol türevleri ve minerallerin bir kısmı suya geçer.
Demlenme süresi uzadıkça bu öğelerin suya geçen miktarları
da artar. Böylece çayın rengi koyulaşır ve tadı acır. Çayın tadı
polifenol türevleri ve kafeinden kaynaklanır. Siyah çay
otomatlarda, çaydanlıkta ve poşet çaylar fincan veya bardakta
demlenip hazırlanır.
Ø
Yeşil çayın hazırlanması
Yeşil çayın hazırlanması farklıdır. Öncelikle siyah
çayda olduğu gibi uzun süre bir demleme olayı söz konusu
değildir. Çay suyu çok iyi şekilde kaynatılır. Su, kullanım
esnasında içilebilecek sıcaklıkta olmalı, kaynar olmamalıdır.
Çünkü yeşil çay yaprağı çok ince yapılı olduğu için yaprağa
zarar verebilir. Demlikte veya fincanda hazırlanabilir.
•
Yeşil çay hazırlamak için, porselen demliğe her bardak için bir çay kaşığı
oranında yeşil çay koyunuz.
•
Yeşil çayı koymuş olduğunuz demliğe, daha önce kaynattığınız taze suyu
ekleyiniz.
•
Yeşil çayın demlenmesi için 3 – 4 dakika bekleyiniz.
•
Demlediğiniz yeşil çayı hazırladığınız bardaklara süzerek servis yapınız.
Fincanda yeşil çay hazırlığı ise şöyledir: Fincanın içerisine daha önceden ısıtılarak
hazırlanan su konulur. Suyun üzerine yeşil çay yaprağı ilave edilir. 3–4 dakika bekletilerek
çayın demlenmesi sağlanır. Yeşil çay yaprakları çıkarılarak çay hazırlanmış olur.
Resim 1.44: Kuru siyah çay
Resim 1.45: Kuru yeşil çay