Cənubi Qafqaz regionunda alman məskənlərinin salınmasının 200 illiyi
Yüklə 489,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
5
Əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşqul olan bu mühacirlər nəinki tək Volqaboyudan, habelə Qara dəniz sahillərindən və hətta Almaniyanın özündən köçüb gəlirdilər. 1917 - ci ildə burada 200- dən artıq alman koloniyası mövcud idi. Sürgün zamanı Şim ali Qafqaz almanlarının sayı 160 mindən çox idi.
Cənubi Qafqaza gəlincə, buranın ilk alman koloniyası bu günkü Gürcüstan ərazisində salınmışdı. 1818 - ci ilin sentyabrın 21 - də çar I Aleksandrın dəvətiylə Qafqaza köçən Vürtemberq kəndçiləri və münşəqləri Tiflis yaxınlığında Marienbaum adında şəhərcik saldılar. Növbəti il ərzində Avropadan köçən almanlar daha 5 koloniya qurmuşdu: Elizabettal, Yeni Tiflis, Aleksandrdorf, Petersdorf və Katarinenfeld (indiki Bolnisi). Tiflis və onun ətrafları Cənubi Qafqaz almanlarının qeyri - rəsmi mədəni mərkəzi idi. 1906-1922- ci illərdə burada alman dilidə buraxılan "Kaukasische Post" qəzeti çap edilirdi. O, Qafqazın yeganə alman ruznaməsi idi. 1918 - ci ildə Gürcüstanda alman kəndlərin sayı 20- dən yuxarı idi. 1941 - ci ildə Sovet hakimiyyəti buradan 20.423 etnik alman sürgün etdi.
Helenendorflu (indiki Xanlar rayonu) almanlar
XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəli C ənunubi Qafqaz almanlarının əksəriyyəti etirazçılığa (protestantlığa) etiqad edirdi. Azərbaycanın ilk etirazçı kilsəsi məhz Helenendorfda 1857- ci ildə tikilmişdi. Sonralar lüteran kilsələr Gədəbəydə (1868), Şamaxıda (1869), Bakıda (1897) və Annenfelddə (1911) də tikilmişdi. Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə yerli almanlar ilk koloniyanın salınmasının 100 -illiyini təntənə ilə qeyd etdilər. 1941 - ci ildə Sovet hakimiyyətinin əmriylə 22.841 alman Azərbaycandan çıxarılıb SSRİ -nin Asiya bölgələrinə sürgün edilmişdi.
Şimali Qafqaz və Gürcüstandakı kimi, bütün alman mənşəli şəhər və kənd adları rus və Azərbaycan adları ilə əvəz edilmişdi.
Gürcüstan və Azərbaycandan fərqli olaraq alman mühacirləri indiki Ermənistan ərazisində yaşayış məntəqə qurmamışdılar. Əsasən Sovet dövründə İrəvanda məskunlaşırdılar. Tarix boyu bu ölkədə onların sayı 500 - dən artıq olmayıb. 1941 - ci ildə buradan 212 alman köçürülmüşdü r. 1878-
1918 illərdə Rusiya tərkibində olan Qarsda aktiv mühacirət prosesləri baş verirdi. Mühacirlərin əksəriyyəti ili tərk etmiş müsəlmanların yerini alan və hakimiyyət dəstəyi ilə məskən salan məsihilər: ermənilər, ruslar, aysorlar, yunanlar, polyaklar və almanlar idi. 1891- ci ildə burada Petrovka adlı ilk alman kəndi yarandı. Birinci dünya müharibəsindən bir az əvvəl daha iki kənd (Vladikars və Estonka) salınmışdı. Burada baş verən hərbi əməliyyatlardan və təhlükən canlarını qurtaran almanlar müharibənin sonundan öncə Azərbaycana qaçıb, oradakı Ayxenfeld koloniyasında məskunlaşdılar.
Azərbaycan almanları - Azərbaycanda yaşamış alman icmasına verilən ümumi ad. 1817- ci ildə General Yermolov almanların ilk dəstələrinin Azərbaycana yerləşdirilməsi barədə göstəriş vermişdir. Azərbaycana yerləşdirilmiş ilk almanların çoxu Vürtemburq krallığının sakinləri olmuşdular. 1817 - 1818- ci illərdə Qafqazda təşkil olunmuş 8 alman kaloniyasından ikisi Yelenendorf və Annenfeld Şimali Azərbaycanda yerləşirdi. Bu kaloniyalardan başqa almanlar Georqsfeld, Qrünfeld, Ayxenfeld, Traubenfeld, 6
Yelizavetinka kimi kəndlərdə yaşayırdılar. Qafqaz almanları tərəfindən Tiflis şəhərində nəşr olunan Kaukasische Post qəzetinin hər bir nömrəsi yuxarıda göstərilən kənd və şəhərlərə çatdırılırdı r. Almanlar Azərbaycanda siyasi və ictiami həyatda daim fəal olmuşdular. Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin IX Milli azlıqlar fraksiyası dörd
üzvündən biri əslən alman olan Lorens Kun olmuşdur. Lorens Kun 1884 - cü ildə Yelenendorf şəhərində anadan olmuş və bir müddət burada fəaliyyət göstərmişdir. 1918 - ci ilin 7 dekabr tarixində AXC parlamenti öz işinə başlayanda Lorens Kunda parlamentə qoşulmuşdur. O, Azərbaycan almanlarının təmsil edirdi.
Bakı şəhərində yerləşən Alman lüteran kilsəsinin xor kollektivi 1933- cü ildə yaradılmışdır .
Azərbaycan–Almaniya münasibətləri
İki ölkə arasında qarşılıqlı münasibətlərin başlanğıcı XIX əsrin ikinci yarısına təsadüf edir. 1863 - cü ildə Almaniyanın "Simens qardaşları" firması tərəfindən Gədəbəy ərazisində yerləşən mis yataqları bazasında iri misəritmə zavodları tikimişdir.
XX əsrin əvvəllərinədək bu zavodlarda istehsal edilən mis Cənubi Qafqazda əridilən misin 2/3 hissəsini təşkil edirdi. Bundan əlavə "Simens qardaşları" firması Daşkəsən ərazisində kobalt yataqları bazasında kobalt zavodu inşa edib. Bu zavodların inşası nəticəsində xeyli sayda insan işlə təmin edilib, əhalinin maddi rifahı yüksəlmişdir. Alman sənayeçilərinin bu ərazidə fəallığının artması nəticəsində ətraf ərazilərdə, xüsusilə Azərbaycanın indiki Göygöl və Şəmkir rayonlarında alman koloniyaları yaranmışdır.
Almaniya Azərbaycanın müstəqilliyini 1992 - ci ilin 12 yanvarında tanımışdır. Azərbaycan ilə Almaniya arasında diplomatik münasibətlər 1992 -ci ilin 20 fevra lında
qurul muşdur.
2 sentyabr 1992- ci ildə Azərbaycanın Almaniyada səfirliyi, 22 sentyabr 1992- ci ildə Almaniyanın Azərbaycandakı səfirliyi açılmışdır. Diplomatik münasibətlərin yaranmasından sonra Azərbaycan və Almaniya arasında əlaqələr mütəmadi olaraq i nkişaf e t mişdir.
Prezident Heydər Əliyev o zamankı Almaniya Prezidenti Roman Hersoqun dəvəti ilə 1-4 iyul 1996- cı il tarixdə Almaniyada rəsmi səfərdə olub. Səfər zamanı Heydər Əliyev Almaniyanın prezidenti, kansleri, vitse - kansleri və digər hakimiyyət nümayəndələri ilə görüşlər keçirib. Bu görüşlər zamanı ölkələr arasındakı əməkdaşlığın xüsusiyyətləri geniş şəkildə müzakirə edilmişdir.
Ermənistan tərəfindən Azərbaycan ərazilərinin işğalı və münaqişənin sülh yolu ilə həlli məsələləri Azərbaycan Prezidentinin keçirdiyi görüşlərin əsas müzakirə mövzusu olmuşdur.
Səfər çərçivəsində, siyasi, iqtisadi və elmi texniki əməkdaşlıq sahəsində beş müqavilə imzalanmışdır.
Keçən illər ərzində Almaniya ilə Azərbaycan arasında müdafiə, siyasi təhlükəsizlik, terrorizmə qarşı mübarizə sahəsində uğurlu əməkdaşlıq aparımışdır.
2001- ci ilin mayında Almaniya xarici işlər naziri Yoşka Fişer, Bundestaqın sədr müavini Antye Follmer ilə birgə Azərbaycana səfər edib. Prezident Heydər Əliyev Almaniya nümayəndə heyəti ilə görüşündə iki ölkənin əməkdaşlığına böyük əhəmiyyət verdiyini, alman şirkətlərinin Azərbaycanda uğurlu fəaliyyətindən razı qaldığını, bunun davamlı olmasını istədiyini bildirmişdir.
Yüklə 489,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|