11
Ölkəmizdə alman məskənləri
Multikulturalizm və tolerantlıq ictimaiyyət üçün yeni məfhum olsa da, onun
mahiyyətinə min illərdir ki, ölkəmizdə əməl edilir: dinindən, dilindən, milliyyətindən asılı
olmayaraq, hamı qarşılıqlı hörmət şəraitində yaşayır. Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyevin qeyd etdiyi kimi, ölkəmizdə bu sahədə nadir təcrübə əldə edilib. Tolerantlıq
xalqımızın artıq adi həyat tərzinə və dövlət siyasətinə çevrilmişdir.
Bu bəşəri dəyərlərin
Azərbaycanda həyat tərzi olması barədə fikrini bildirən dövlət başçısı 2014
-
cü il
oktyabrın 2
-
də IV Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun rəsmi açılış mərasimində
deyib: “Düzdür, bu termin nisbətən yenidir. Ancaq əsrlər boyu Azərbaycanda
multimədəniyyətli cəmiyyətlər mövcud olub. Xalqlar arasındakı dostluq və həmrəylik
bunun bariz nümunəsidir. Biz bu gün də çalışırıq ki, öz təşəbbüsümüzlə regionda və
dünyada gedən proseslərə müsbət təsirimizi göstərək”.
Çoxmədəniyyətli Azərbaycanda artıq əsrlərdir ki, dinc və yanaşı, sülh və əmin
-
amanlıq şəraitində yaşayan xalqların nümayəndələrindən biri də almanlardır. Əlverişli
coğrafi şəraitə, təbii resurslara malik ölkəmizdə çoxəsrlik multikulturalizm ənənələri də
qorunub saxlanır və bu, artıq nəinki Cənubi Qafqazda, yaxud Avropada, hətta dünyada
nümunəyə çevrilib. Bu təbii amillər və xalqımızın qonaqpərvərliyi sayəsində Azərbaycan
zaman-
zaman azsaylı xalqların üz tutduğu və könül verdiyi, sevərəkdən məskən saldığı
məkan kimi tanınır.
On doqquzuncu yüzilliyin əvvəllərində almanların da Avropadan, daha doğrusu,
Vürtemberq krallığından köç edərək, ölkəmizə pənah gətirmələrinə səbəb məhz yuxarıda
söylədiyimiz amillər olub. Gələn il onların Cənubi Qafqaza, əsasən də Azərbaycana köç
etmələrinin 200 ili tamam olacaq. Sözün əsl mənasında xalqımıza, vətənimizə üstünlük
verərək bizimlə birgə yaşamaq mədəniyyəti və tolerantlıq budur!
Azərbaycan, Gürcüstan və Almaniyanın təşəbbüsü ilə bu tarix UNESCO
-
nun yubileylər
proqramında öz əksini tapıb. Həmin əlamətdar tarixi hadisənin qeyd edilməsi üçün
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 30 avqust 2016
-
cı ildə “Cənubi Qafqaz regionunda
alman məskənlərinin salınmasının 200 illiyi haqqında” sərəncam imzalamışdır.
Azərbaycan
-
alman xalqları arasında əlaqə və münasibətlərin kökləri çox d
ərinliklərdədir. 1817
-1818-
ci illərdə Almaniyanın Vürtemberq vilayətindən alman kəndliləri
Rusiya çarı I Aleksandrın razılığı ilə imperiyanın cənubuna
- Qafq
aza köçürülərək,
Gürcüstanla Azərbaycan ərazilərində məskunlaşdırılıb. Bir ildən sonra ölkəmizdə ilk
alman koloniyası kimi tanınan Helenendorf (bugünkü Göygöl şəhəri) salınmışdır.
Çox az
zaman ərzində, cəmi bir ildə Qazax, Şəmkir, Tovuz, Ağstafa rayonları ərazisində
almanların məskunlaşmaları üçün müxtəlif yaşayış məntəqələri (Annenfeld, Qrünfeld,
Qeorqsfeld, Traunbenfeld, Eyqenfeld) yaradılmışdir.
Belə dinc məskunlaşmanın nəticəsində 1939
-
cu ilin siyahıyaalınmasında göstərilir
ki, ölkəmizdə yaşayan almanların sayı 23 min nəfərdir.
Almaniya ilə keçmiş SSRİ arasında 1941
-
ci ildə müharibə başlayanda Azərbaycanda,
ümumiyyətlə, Volqaboyu, Krım və Cənubi Qafqazda yaşayan almanların da taleyi sual
altına düşüb: onları Qazaxıstan və Sibirə deportasiya ediblər.
Əlbəttə, zaman ötdükcə, xalqlar və dövlətlər arasında münasibətlər yeni müstəviyə
keçdikcə öz yurdlarından, ölkələrindən uzaq düşmüş almanlar da vətənlərinə dönüblər.
12
Almanların Azərbaycanda məskənləri bu gün də qalmaqdadır. İki dövlətin
arasındakı mövcud tarixi dostluq ənənələrinin davam etdirilməsi nəticəsində onların
Azərbaycandakı evləri, Bakı, Göygöl və Şəmkirdəki lüteran kilsələri və özlərinə məxsus
memarlıq nümunələri olan tikililəri qorunub saxlanmaqdadır.
Almanların ölkəmizdə məskunlaşmasının iki əsrlik tarixinin yubiley səviyyəsində
keçirilməsi üçün tərtib edilən layihədə “Azərbaycanda alman məskənləri” turizm
marşrutunun da fəaliyyət göstərməsi istiqamətində tədbirlər planı tərtib olunmuşdur.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən beynəlxalq mədəni və yerli turizm marşrutları
vasitəsilə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan layihə ölkənin bu sahəsinin inkişafı üçün də
mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Almaniyanın ölkəmizdəki səfirliyi və Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyə
tinin
dəstəyi ilə bu istiqamətdə bir sıra tədbirlər görülür. Yeni turizm marşrutunun 2017
-
ci ildə
adıçəkilən yubiley tədbirləri çərçivəsində təqdim edilməsi nəzərdə tutulub. Turizm
marşrutuna Gəncə şəhəri ilə yanaşı, Göygöl, Şəmkir, Gədəbəy və Tovuz rayonları, eləcə
də almanların ölkəmizdə tikdiyi bir sıra tarixi
-
mədəni abidələr, ekskursiyalar da daxildir.
Layihədə nəzərdə tutulan tədbirlərdən biri də Azərbaycan və Gürcüstandakı alman
irsi haqqında filmin çəkilməsidir. Alman rejissoru Fridhelm Brükner və onun həmkarlarının
Gürcüstana və ölkəmizə bu günlərdə etdiyi səfər də bu məqsədi daşıyır. Filmin ölkəmizdə
bir neçə tarixi məkanda çəkilməsi planlaşdırılmışdır.
Onu da qeyd edək ki, yubileylə bağlı Gədəbəydə “Simens qardaşları” muzeyinin
,
Göygöldə qədim alman evləri üslubunda hotelin, Alman irsi muzeyinin (2006
-
cı ildə
Göygöldə vəfat etmiş sonuncu alman Viktor Klayın ev
-
muzeyi əsasında), Şəmkirdə isə
alman irsi mərkəzinin yaradılması bu qəbildən olan tədbirlərdəndir.
Məhəmməd Nərimanoğlu
,
“Azərbaycan”
A
zərbaycanda müxtəlif millətlərin nümayəndələri ilə yanaşı, ayrı
-
ayrı dinlə
rin
təmsilçiləri də yaşayır. Onlar heç bir qadağalara məruz qalmadan sərbəst şəkildə öz dini
ibadətlərini həyata keçirə, mədəniyyətlərini nəsildən
-
nəsilə ötürə bilirlər. Azərbaycanda
lüteranların sayı çox olmasa da, protestantlığın başlıca istiqamətlərindən sayılan
lüteranlığın dini icması var. "Report"un əməkdaşları üzvlərinin əksəriyyəti mənşəyində
almanlarla qohumluq əlaqəsi olan Xilaskar Yevangelik Lüteranların Bakı dini icmasının
ofisində olub, icma sədri və üzvləri ilə yaxından tanış olmuşlar.
.
Alman hesabı ilə istifadə edilən elektrik enerjisi
Qurumun sədri Vera Viktorovna Nestereva və icmanın bir neçə üzvü bizi qapıda
qarşılayırlar. Binanın blokunda giriş qaranlıq olsa da, icmanın yerləşdiyi mənzilin
qarşısına ayaq qoyanda işıqlar yanır. V.Viktorovna elektrik enerjisindən alman hesabı ilə
istifadə etdiklərini deyir: "Lazım olmayanda sönür" (gülür).
Əksəriyyəti babası və ya nənəsi, xalası, bibisi vasitəsilə almanlara bağlı olan bu
insanlar olduqca mehriban, gülərüzlü və sadədirlər. Bir neçə otaqdan ibarət ofislərinə
daxil olanda təmirsiz bir məkanda divarlara asılan maraqlı şəkillər, müxtəlif dini
aksessuarlar, pəncərə qarşısına yığılan dibçəklər insanın ruhuna sakitlik verir.
Vera xanım mənzilə daxil olan kimi tələsik bağlı stullardan açıb düzür, başqa biri
çay qoymaq üçün mətbəxə keçir, digəri isə dibçəkdəki güllərin qayğısına qalır. Buranı