Çərxi-fəleyküm “Səudiyyənin pullarını necə
Yüklə 1,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Davamı 5-ci səhifədə
“Mə nim qə naəti mə gö rə, öl kə lə- ri miz də for ma laş mış ic ti mai şüur mil li və di ni zə min də mü na qi şə ya rat ma ğa yö nə lik is tə ni lən ne qa- tiv pro se sin qar şı sı nı al ma ğa qa dir- dir. Mil lət lər ara sın da ni faq sal ma- ğa, zid diy yət lər ya rat ma ğa ça lı şan, iş ğal plan la rı qu ran in san lar gec- tez ta ma mi lə mar ji nal laş ma ğa və öz həm və tən lə ri tə rə fi n dən itt i- ham edil mə yə məh kum dur. Elə ona gö rə də Bal kan və Cə nub Qaf- qaz öl kə lə ri nin gə lə cə yi nə nik bin ba xı ram. Öl kə lə ri miz, xalq la rı mız da ha yax şı gə lə cə yə la yiq dir və bu yol da inam la ad dım la yır lar. Bal kan öl kə lə ri nə həsr olun muş, bö yük sev giy lə qə lə mə al dı ğım bu ki tab da ümid edi rəm ki, bi zim bir-bi ri mi zi da ha yax şı ba şa düş- mə yi mi zə, de mə li, öl kə lə ri mi zin və xalq la rı mı zın da ha da ya xın laş- ma sı na kö mək edə cək...” Bu sə tirlər öl kə mi zin Ser bi ya da, Mon te neq ro da, Bos ni ya və Her se- qo vina da föv qə la də və sə la hiy yət li sə fi ri El dar Hə sə no vun ya xın gün- lər də çapdan çıx mış “Bal kan la rın dost luq kör pü sü bo yun ca” ad lı ye- ni kiabın dan dır. Müasir dün ya nın bu gün han sı prob lem lər lə üz ləş di yi, bu prob- lem lə rin qar şı sın da han sı aci za nə du ru ma düş dü yü ar tıq heç kə sə sirr de yil. Ha zır da müx tə lif bey nəl xalq audi to ri ya lar da, elə cə də vir tual mə- ka nın in ten siv so sial-şə bə kə sis te- min də ge niş dis kus si ya la rın, qız ğın mü za ki rələ rin baş lı ca möv zu su na çev ri lən bu ne qa tiv pro se sin sə bəb- lə ri cid di araş dı rıl maq da, müx tə lif ver si ya lar səs lən mək də dir. Tə bii ki, sə bəb lər çox dur, am ma ək sər po li to- loq la rın, ta nın mış si ya sət çi lə rin, nü- fuz lu söz sa hib lə ri nin haq lı ola raq id dia et di yi ki mi, bü tün bu mən fi tə ma yül lə rin kö kün də se pa ra tizm bə la sı du rur. Za man-za man həm öz xal qı na, həm də di gər mil lət lə rə nif- rət aşı la yan təh rik çi lər təəs süf ki, bu gün də şər əməl lə rin dən əl çək mir, xalq lar və mil lət lər ara sı na ni faq to- xu mu səp mək lə in san la rı bir-bi ri nə düş mən et mə yə, bə şə riy yə ti uçu ru- ma sü rük lə mə yə hə vəs li gö rü nür- lər. Da hi Ni za mi Gən cə vi nin əsr lə- rin o ba şın dan gə lən müd rik sə si bu gün nə qə dər ak tual dır:
Ya xud cid di prob lem lər lə üz ləş- miş müasir dün ya nın ürək ağ rı dan mən zə rə si nə nə zər sa lan da, in san la- rın düş dü yü bu ağır və ziy yət dən çı- xış yo lu ax ta ran da Bal kan ədə biy ya- tı nın gör kəm li nü ma yən də si, No bel mü ka fa tı laureatı İvo And ri çin söz- lə ri ni ya da sal ma ya bil mir sən: “A xı rı
Bu müd rik kə lam la rı heç də tə sa- dü fən xa tır lat ma dıq. Be lə bir gər- gin bey nəl xalq du rum da, ne cə de- yər lər, əsl vax tın da qə lə mə al ı nan ki tab məhz bu epiq rafl ar la açı lır. Və müəl lif öz mə ra mı nı elə ki ta- bın gi ri şin də cə açıq la yır: “Şüb- hə et mi rəm ki, bu ki tab va si tə si lə Bal kan la rı ta nı yan dan son ra siz o tor paq la rı, o in san la rı se və cək si- niz. İs tə di yim bu dur ki, Bal kan- lar dan uzaq öl kə lə rin adam la rı bu tor paq la ra onu ürək dən se vən bir əc nə bi nin gö züy lə ba xa bil sin lər. Gör sün lər ki, bu re gion Av ro pa nın bir par ça sı ola raq nə ki mi çə tin lik- lə rə si nə gə rib, in san lar ara sın da inam və eti ma dın bər pa sı yo lun da nə qə dər əziy yət lər dən ke çib. Bal- kan əha li si nin çək di yi əzab lar də- rin hör mət və eh ti ra ma la yiq dir!” Əla və edək ki, adı çə ki lən ki tab müəl li fi n bu qə bil dən ilk işi de- yil, bir ne çə il əv vəl onun “S lav yan də ni zin də ki La tın ada sın da” ad lı dol ğun və ma raq lı bir ki ta bı çap- dan çıx mış dı – El dar Hə sə nov hə- min ki ta bı uzun müd dət sə fi r ki mi ça lış dı ğı Ru mı ni ya dan yaz mış dı. Ey nən o cür də ha zır kı nəş ri də yər- lən dir mək olar: son il lər Bal kan öl- kə lə rin də müs tə qil res pub li ka mı zın dip lo ma tik nü ma yən də li yi nə rəh- bər lik edən müəl lif, doğ ma və tə- ni miz Azər bay ca nın Qər bi Bal kan öl kə lə ri ilə qar şı lıq lı mü na si bət lə ri ni təh lil et mək lə, həm çi nin re gion da əsr lər bo yu baş ver miş ha di sə lə- ri müasir döv rü mü zə dək diq qət lə araş dır maq la oxu duq la rı nı, gör dük- lə ri ni, ya şa dıq la rı nı qə lə mə al ma ğa, böl gə nin zən gin ta ri xin dən, mə də- niy yə tin dən, gör kəm li şəx siy yət- lə rin dən, ta ri xi me mar lıq abi də lə- rin dən söz aç ma ğa, dü şün cə lə ri ni bö lüş mə yə ça lı şıb. Keç mi şə ma raq lı eks kurs edən müəl lif diq qə ti ta ri xin müx tə lif mər hə lə lə rin də or ta ya çı- xan zid diy yət li mə qam la rın üzə ri nə çə kir, ha di sə lə rin sə bəb və nə ti cə lə- ri ni araş dı rır, müx tə lif inanc lı xalq- la rın adət-ənə nə lə rin də ki də yər lə ri əsas gö tü rür, san ki on la rı dün ya ya qo vuş du ra caq kör pü nün ye ri ni gös- tə rir. Ki tab da Qər bi Bal ka nın Av ro- pa nın va cib bir his sə si ki mi dün ya mə ka nın da sül hün və təh lü kə siz li- yin tə mi na tı üçün güc lü po ten siala ma lik ol ma sı xü su si vur ğu la nır. Sirr de yil ki, So vet lər bir li yi dö- nə min də Azər bay ca nın xa ri ci öl- kə lər lə si ya si, el mi və mə də ni əla- qə lə ri sis tem li xa rak ter da şı mır dı; hə lə “mə də ni dip lo ma ti ya” an la yı şı şüur lar da bər qə rar ol ma mış dı və ən müx tə lif əla qə lə rin qu rul ma sı mə sə- lə si döv lət sə viy yə sin də koor di na si- ya olun mur du. Post so vet dö nə min də is tər döv- lət, is tər ic ti mai təş ki lat lar, ay- rı-ay rı elm və sə nət xa dim lə ri nin tə şəb bü sü ilə bey nəl xalq əla qə lə- rin qu rul ma sı ar tıq da vam lı pro- se sə çev ri lib. Bu fəaliy yət sfe ra sı müs tə qil döv lə ti mi zin qlo bal la şan dün ya da öz la yiq li ye ri ni tut ma sı- na, mil li mə na fe yə söy kə nən sa bit mü na si bət lə rin möh kəm lən mə si- nə xid mət edir. Əha tə li Gi riş və Xü la sə də da xil ol- maq la, ki tab sək kiz fə sil dən iba rət dir. Bur da Qər bi Bal kan öl kə lə ri nin coğ- ra fi koor di nat la rı və st ra te ji əhə miy- yə tin dən, qlo bal laş ma şə raitin də ki iq- ti sa diy ya tın dan, üç di nin (pra vos lav, ka to lik və is lam) da şı yı cı la rı olan cə- nub slav yan la rı nın gör kəm li ta ri xi şəx- siy yət lə rin dən (Ki ril, Me fo di, Mü qəd- dəs Sav va, So kol lu Meh met Pa şa, Vuk Ka ra çiç, Bo ji dar Pod qo ri ça nin, I Alek- sandr Ka ra cor ce viç, II Pe tar Pet ro viç, İosif Broz Ti to), elm və sə nət adam la- rın dan (Ni ko la Tes la, Mi xay lo Pu pin, İvo And riç, Me şa Se li mo viç, Frans Pre şern, Mi ros lav Kr le ja, Mi lo rad Pa- viç, Emir Kus tu rit sa), bu xalq la rın bə şər ta ri xi nə ver dik lə ri bö yük töh fə- lər dən, ey ni za man da cə nub slav yan- la rı nın Bi zans mə nə vi mo de li nin tə sir dairə si nə düş müş in cə sə nə tin dən, ka to lik Ro ma sı nın tə si ri al tın da kı me- mar lı ğın dan, qə dim kil sə və ca mi lə- rin dən, ta ri xi mə kan la rın dan (Bled, Dub rov nik, Ox rid, Bla qay Tək yə si, Cer dap və Dur mi tor mil li park la rı) və ay rı-ayı şə hər lə rin dən (Belq rad, No vi Sad, Zaq reb, Sp lit, Sa ra ye vo, Ban ya- lu ka, Mos tar, Çe tin ye, Skop ye, Bi to la, Ma ri bor və s.) ge niş bəhs olu nur. Bir söz lə, müəl li fi n hər tə rəfl i araş dır ma sı ilə ta nış olan oxu cu bu ki tab da Qər bi Bal kan la rın ta ri xi ger çək li yi və müasır hə ya tı ilə bağ lı, de mək olar ki, bü tün sual la ra ca vab ta pa bi lər. Ki ta bın bö yük bir bö lü mü Azər bay- can la Qər bi Bal kan öl kə lə ri ara sın da kı mə də ni əla qə lə rə, dost luq mü na si bət- lə ri nə, iq ti sa di-si ya si əmək daş lı ğa həsr olu nub. O cüm lə dən, İkin ci dün ya mü- ha ri bə sin də fa şiz mə qar şı cə sur yu qos- lav par ti zan la rı ilə bir sı ra da mü ba ri zə apar mış Meh di Hü seyn za də yə xü su si yer ay rı lıb – bur da adı bu gün də hör- mət lə anı lan əf sa nə vi Mi xay lo nun slo ven kən di Vi to ve də hə lak ol du ğu yer dən, həm çi nin tər ki bi azər bay can- lı dö yüş çü lər dən for ma laş dı rıl mış və Belq ra dın azad lı ğın da müs təs na xid- mət lər gös tər miş 223-cü Azər bay can di vi zi ya sın dan ge niş söz açı lır. “Köh nə dost luq ye ni zə min də” ad- la nan fə sil də Azər bay can xal qı nın ümum mil li li de ri Hey dər Əli ye vin hə lə keç miş so vet dö nə min də, SS Rİ Na zir lər So ve ti səd ri nin bi rin ci müavi- ni iş lə di yi 1986-cı il də Yu qos la vi ya- nın pay tax tı Belq ra da sə fə ri xa tir la nır, qeyd olu nur ki, SS Rİ-nin par ça lan ma- sın dan son ra Azər bay can müs tə qil şə kil də bu öl kə lər lə dip lo ma tik əla- qə lər qur du və dost luq, əmək daş lıq mü na si bət lə ri ye ni in ki şaf mər hə lə si- nə qə dəm qoy du. Bu mər hə lə rəs mi sə fər lər ba xı mın dan xey li zən gin dir. Be lə ki, tək cə elə 2005-2015-ci il lər ara- sıın da Azər bay can Res pub li ka sı nın Pre zi den ti İl ham Əli ye vin Zaq re bə, Lyubl ya na ya, Pod qo rit sa ya, Belq ra da və qar şı lıq lı ola raq Xor va ti ya, Slo ve ni- ya, Mon te neq ro, Ser bi ya, Ma ke do ni ya, Bos ni ya və Her se qo vi na pre zi dent- lə ri nin, Baş na zir lə ri nin, xa ri ci iş lər na zir lə ri nin Azər bay ca na sə fər lə ri ni gös tər mək olar. Elə gö rü lən iş lə rin hey rə ta miz həc mi də (Hey dər Əli- yev Fon du nun dəs tə yi ilə Sa ra ye vo da Dost luq par kı nın, gör mə qa bi liy yə ti zəif olan uşaq və ye ni yet mə lər Mər- kə zi nin və Ba kı kü çə si nin tə mi ri; Belq- rad da “Taş may dan” par kı və Bay raq lı Ca mi nin ye ni dən qu rul ma sı; No vi Pa- zar da Mə də niy yət mər kə zi nin, Pet ro- va ra din də Mü qəd dəs Pet ka kil sə si nin, Pod qo rit sa da Kral par kı və Ba kı kü çə- si nin abad laş dı rıl ma sı və s.) məhz bu qar şı lıq lı əmək daş lıq mü na si bət lə ri nin nə ti cə si dir. Sa da la nan fakt lar gö rü lən iş lə rin cü zi bir qis mi dir və müəl li fi n qeyd et di yi ki mi, Qər bi Bal kan öl kə- lə rin də apa rı lan bər pa və ye ni lən mə iş lə ri ey ni uğur la da vam et di ri lir. Davamı 5-ci səhifədə 4
Xalqları doğmalaşdıran KİTAB
Podqoritsanın Kral parkında Hüseyn Cavidin abidəsinin açılışı Belqradın «Taşmaydan» parkında Heydər Əliyevin abidəsi Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|